TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNDE PERFORMANS ÖLÇÜMÜ: 2011-2021 YILLARI ARASINDA KALKINMA VE YATIRIM BANKALARININ TOPSIS YÖNTEMİ İLE FİNANSAL PERFORMANSLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Sayı: 14, 43 - 58, 31.12.2022

Ömer Faruk Korkmaz , Reyhan Ayşen Wolff

Öz

Stratejik yönetimi meşgul eden konuların başında rekabet, işletme başarısı veya başarısızlıklarının nedenleri ile işletmelerin performanslarının ölçümü gelmektedir. Bu makalede modern işletmecilikte ideal organizasyon yapısına örnek teşkil edebilecek düzeyde faaliyet gösteren ve performans ölçümü için özellikle finansal göstergelerine rahatlıkla ulaşılabilinen bankacılık sektörü ele alınmıştır. Dünyada ve Türkiye’de bankacılık ile ilgili performans ölçümleri ağırlıklı olarak finansal oranlar vasıtasıyla ve ticari bankalar düzeyinde yapılmıştır. Dolayısıyla bu çalışmada finansal oranlar kullanarak daha nadir bir şekilde üzerinde durulan kalkınma ve yatırım bankalarının performans ölçümleri ele alınmıştır. Çalışma 2011 ve 2021 yılları da dahil olmak üzere 11 yıl için Türkiye’de faaliyet gösteren 16 kalkınma ve yatırım bankası üzerinde yapılmıştır. Söz konusu bu bankalar sermaye mülkiyetleri bakımından sınıflandırmaya tabi tutularak TOPSİS yöntemi ile performansları karşılaştırılmıştır. Çalışmada 2011 ve 2016 yılları arasında en iyi performansı kamusal sermayeli bankaların gösterdiği tespit edilirken, kamusal sermayeli bankaların sonraki yıllarda en iyi ikinci performansı gösteren grup olduğu görülmüştür. 2017 ve 2021 yılları arasında ise Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı sermayeli kalkınma ve yatırım bankalarının en iyi performansa sahip bankalar olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Türkiye’de faaliyet gösteren özel sermayeli kalkınma ve yatırım bankalarının ise 2011, 2013 ve 2014 yıllarında en iyi performans gösteren ikinci banka grubu iken diğer yıllarda en kötü performans sergileyen banka grubu olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

TOPSİS, Performans Ölçümü, Bankacılık, Kalkınma ve Yatırım Bankaları

Kaynakça

• Akmeşe, H., Ateş, A., Büyükşalvarcı, A., Kılınç, C., Sunar, H., & Coşkuner, M. (2016). Performance Evaluation Of Turkish Tourism Economics By TOPSIS Between The Years 2003-2015. The 2016 WEI International Academic Conference Proceedings, Boston, USA.
• Ali, B. J., & Oudat, M. S. (2020). Financial risk and the financial performance in listed commercial and investment banks in Bahrain Bourse. International Journal of Innovation, Creativity and Change, 13(12), 160-180.
• Aluchna, M. (2012). Post Crisis Corporate Governance Lessons. The case of the US investment banks. JMFS, 7.
• Arslan, E., & Bora, A. (2022). Türk Bankacılık Sektöründe Faaliyette Bulunan Kalkınma ve Yatırım Bankalarının 2015–2020 Dönemi Performanslarının Özkaynak Karlılığı Bileşenlerine Göre İncelenmesi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 27-40.
• Aslan, E., & Çetin, G. (2022). Ekonomik Kırılganlık Göstergelerinin Yatırım Bankalarının Ortalama Aktif Karlılıklarına Etkisi: Türkiye Örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü Working Paper Series Dergisi, 3(3), 107-129.
• Babuşcu, Ş., & Hazar, A. (2017). Genel Bankacılık Bilgileri. Ankara: Bankacılık Akademisi Yayınları.
• Chung, S. A. (1996). Performance Effects of Cooperative Strategies Among İnvestment Banking Firms: A Loglinear Analysis Of Organizational Exchange Networks. Social Networks, 18(2), 121-148.
• Erdem, B. (2021). Örgüt Performansının Ölçülmesinde 360 Derece Performans Değerlendirme Yöntemi, İçinde: Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Araştırma ve Değerlendirmeler- II, (Editörler: Emrah Aydemir, Sema Sağlık) ss. 303-316. Gece Kitaplığı, Ankara.
• Eyüpgiller, S. (2003). Bankacılar İçin Banka İşletmeciliği Bilgisi. Ankara: Sözkesen Matbaacılık. Günal M. (2019) Para Banka ve Finansal Sistem. Gazi Kitabevi, Ankara.
• Hazar, A., & Babuşçu, Ş. (2017). Bankacılığa giriş: Temel bankacılık bilgileri. Ankara: Bankacılık Akademisi Yayınları.
• Kamamia, L. (2018). The effect of macro-economic variables on performance of investment banks in Kenya (Doctoral dissertation, University of Nairobi).
• Kanunu, B. (2005). 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu. Ankara: Resmi Gazete, 25983.
• Karadağ Ak, Ö., Hazar, A., & Babuşcu, Ş. (2022). Evaluation of the financial performance of development and investment banks with entropy-based ARAS method. Macroeconomics and Finance in Emerging Market Economies, 1-21.
• Karahanoğlu, I. (2017). Türk Kalkınma ve Yatırım Bankalarının Aktif Karlılığını Etkileyen Faktörlerinin Belirlenmesi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , (50), 167-186.
• Mamatzakis, E., & Bermpei, T. (2015). The effect of corporate governance on the performance of US investment banks. Financial Markets, Institutions & Instruments, 24(2-3), 191-239.
• Ömürbek, V. ve Kınay, B. (2013) Havayolu Taşımacılığı Sektöründe TOPSIS Yöntemiyle Finansal PerformansDeğerlendirmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.18, S.3, S.343-363.
• Özcan, I. (2020). Sd Tabanlı Mabac Ve Waspas Yöntemleriyle Kamu Sermayeli Kalkınma Ve Yatırım Bankalarının Performans Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (29), 61-78.
• Parasız, İ. (2005). Para Banka ve Finansal Piyasalar (8. Baskı b.). Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Parasız, İ. (2007). Modern Bankacılık Teori ve Uygulama. Bursa: Ezgi.
• Radic, N., Fiordelisi, F. & Girardone, C. Kriz Öncesi Yatırım Bankalarında Verimlilik ve Risk Alma. J Financ Serv Res 41 , 81–101 (2012).
• Sunar, H., Gökçe, F., Ateş, A., Kılınç, C., Yılmaz, R. (2018). 013-2016 Karlılık Oranları İle AHP-TOPSİS Yöntemleri Kullanılarak Performans Değerlendirilmesi: Borsa İstanbul’da Yer Alan Turizm Şirketleri Örneği, VII. Ulusal III. Uluslararası Doğu Akdeniz Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, İskenderun. ss. 1167-1182.
• Takan, M., & Boyacıoğlu, M. A. (2011). Bankacılık Teori, Uygulama ve Yöntem (3 b.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Türkiye Bankalar Birliği (2020). https://www.tbb.org.tr/Content/Upload/Dokuman/8761/Turkiye'de_Bankacilik_ Sektoru_1960-2020.pdf, Erişim Tarihi: 03.12.2022.
• Türkiye Bankalar Birliği (2021). https://www.tbb.org.tr/Content/Upload/Dokuman/8850/Bankalarimiz_2021.pdf, Erişim Tarihi: 03.12.2022.
• Türkiye Bankalar Birliği (2022). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Bankalar. https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve-sektor-bilgileri/banka-bilgileri/tarihsel-bilgiler/68, Erişim Tarihi: 03.12.2022.