ÇİNGİZ ƏLİOĞLUNUN MİNİMALİST ŞEİRLƏRİ

Year 2025, Volume: 13 Issue: 36, 21 - 28, 31.05.2025

Sebire Muzefferli

https://doi.org/10.31126/akrajournal.1596674

Abstract

Çingiz Əlioğlu ötən əsrin 60-cı illərində etibarən ədəbiyyatımıza gəlmiş, Çağdaş Azərbaycan poeziyasında avanqard təfəkkürü ilə seçilən və intellektual poeziyanın nümayəndələrdən biridir. Şair yaradıcılığı boyu eksperimental axtarışlar etməkdən yorulmamış, fərdi üslubu, fərqli deyim tərzi və assosiativ təfəkkürü ilə boz ədəbiyyatdan seçilmişdir. Şair yaradıcılığında ənənəvi şeir formalarına sədaqətli olsa da, yaradıcılığı daha çox modernizmin estetik tələblərinə cavab verir. “Sevgi oyunları”, “Qonşunun iti”, “Ruhumun həndəsəsi”, “Atlantlar”, “Toros canavarı”, “Çərçivə”, “Qapı” kitabları avanqard çevrədə qələmə alınmış yeni əsrin ruhunu, düşüncə tərzini aydın inikas edir. Bədii-estetik manevrlər, şeirlərə başlıq seçmə mədəniyyəti, həndəsi fiqurların abstraksiyası, alliterasiya bolluğu, metaforik metamorfozalar, poetik kontrastlar, sürrealistik gəzişmələr müəllifin təfəkkür dünyasını fərqli qılan yaradıcı arqumentlərdir.
Səs poeziyasının ən gözəl nümunələrini yaradan Çingiz Əlioğlu yaradıcılığında minimalist şeirlərə də yer vermişdir. Minimalizm Çingiz Əlioğlunun poetik ekzotikasını avanqard qılan jestlərdən biridir. Məqalədə Çingiz Əlioğlunun müxtəlif illərdə qələmə aldığı minimalist şerlər seçilmiş və müxtəlif rakurslarda interpretasiya edilmişdir.

Keywords

minimalistika , avanqard , Çingiz Əlioğlu , şeir , rakurs

Minimalist Poems of Chingiz Alioghlu

Abstract

Cengiz Alioğlu is one of the representatives of intellectual poetry, which has come to our literature since the 60s of the last century and stands out with its avant-garde thought in contemporary Azerbaijani poetry. The poet was never tired of conducting experimental searches throughout his work, and was chosen from gray literature with his lyrical metaphysics, unusual way of expressing his thoughts, rich vocabulary, melodic-acoustic structure, unexpected vision, bold experiments, individual style, different narrative style and associative thought. Although the poet turns to traditional poetry forms in his work and remains loyal to folk poetry, his work mostly meets the aesthetic principles of modernism. The books "Love Games", "The Neighbor's Dog", "Geometry of My Soul", "Atlantis", "Taurus Monster", "Frame", "Door" clearly reflect the spirit and way of thinking of the new century written in the avant-garde environment. Artistic-aesthetic maneuvers, the culture of choosing titles for poems, abstraction of geometric shapes, abundance of alliteration, metaphorical metamorphoses, poetic contrasts, surreal walks are creative arguments that make the author's world of thought different. Cengiz Alioğlu, who created the most beautiful examples of vocal poetry, also included minimalist poems in his work. Minimalism is one of the gestures that make Cengiz Alioğlu's poetic exoticism avant-garde. In the article, minimalist poems written by Cengiz Alioğlu in different years were selected and interpreted from different perspectives.

Keywords

minimalism , avant-garde , Cengiz Alioğlu , poetry , perspective

Cengiz Alioğlu’nun Minimalist Şiirleri

Abstract

Cengiz Alioğlu geçtiğimiz yüzyılın 60'lı yıllarından itibaren edebiyatımıza gelmiş, çağdaş Azerbaycan şiirinde avangard düşüncesiyle öne çıkan entelektüel şiirin temsilcilerinden biridir. Şair, eseri boyunca deneysel arayışlar yapmaktan yorulmamış, lirik metafiziği, düşüncelerini alışılmadık bir şekilde ifade etme biçimi, zengin kelime dağarcığı, melodik-akustik yapısı, beklenmedik vizyonu, cesur deneyleri, bireysel üslupu, farklı anlatım tarzı ve çağrışımsal düşüncesiyle gri edebiyattan seçilmiştir. Şair, eserinde geleneksel şiir biçimlerine yönelip halk şiirine sadık kalsa da eseri çoğunlukla modernizmin estetik ilkelerini karşılamaktadır. “Sevgi oyunları”, “Komşunun köpeyi”, "Ruhumun Geometrisi", "Atlantis", "Toros Canavarı", "Çerçeve", "Kapı" kitapları avangard çevrede yazılan yeni yüzyılın ruhunu ve düşünce biçimini açıkça yansıtıyor. Sanatsal-estetik manevralar, şiirlere başlık seçme kültürü, geometrik şekillerin soyutlanması, aliterasyon bolluğu, metaforik metamorfozlar, şiirsel zıtlıklar, gerçeküstü yürüyüşler yazarın düşünce dünyasını farklı kılan yaratıcı argümanlardır. Sesli şiirin en güzel örneklerini yaratan Cengiz Alioğlu, eserinde minimalist şiirlere de yer vermiştir. Minimalizm, Cengiz Alioğlu'nun şiirsel egzotizmini avangard kılan jestlerden biridir. Makalede Cengiz Alioğlu'nun farklı yıllarda yazdığı minimalist şiirler seçilerek farklı bakış açılarıyla yorumlanmıştır.

Keywords

minimalizm , avangard , Cengiz Alioğlu , şiir , perspektif

References

• Əlioğlu Ç. (2003). Ruhumun həndəsəsi. Bakı, Qapp-Poliqraf.
• Əlioğlu Ç. (2004). Avand. Bakı, Vektor.
• Əlioğlu Ç. (2006). Fraqmentlər (esselər, müsahibələr, düşüncələr). Bakı, Çinar-Çap.
• Əlioğlu Ç. Çərçivə. (2010). Bakı, Təhsil.
• Əlioğlu Ç. Qonşunun iti. (2015). Bakı, Mütərcim, AYB.
• Əlişanoğlu T. (2024). https://edebiyyat.az/edebi-tenqid/2231-tenhran-elsanoglu-muasir-azerbaycan-edebiyyati-ocerkleri-rasim-qaracanin-avanqardistikasi.html
• Vahid M. Ədəbi “Kəpənək effekti”. (2020). Bakı, Elm və təhsil.
• Vahid M. Tamamlanmamış fikrin poetikası. (2019). Ədəbiyyat qəzeti, 22 iyun.
• Nurgül. Minimalist şeir necə yazılır. / https://kaspi.az/az/minimalist-seir-nece-yazilir?
• Mineralov Y.İ. Poeziyada minimalizm / https://kaspi.az/az/yuriy-ivanovi-mineralov-poeziyada-minimalizm.