Boyalı Yüzeyler Odağında Restorasyon Projelerinde Kurşun Maruziyet Riskinin Değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 25 Issue: 4, 903 - 915, 04.08.2025

İ. Mert Uzun , Özge Akboğa Kale , Damla Sezer

https://doi.org/10.35414/akufemubid.1591668

Abstract

Restorasyon ve renovasyon faaliyetleri inşaat endüstrisinin bir alt bileşeni olmasına rağmen sağlık ve güvenlik riskleri bakımından yapım işlerinden farklıdır. Özellikle kimyasal risk etmenleri bakımından restorasyon projeleri yapım işlerine göre özgün risklere sahiptir. Bunun en önemli nedeni, tarihi binalarda kullanılan yapı malzemeleri ve kaplamaların zamanla ayrışması veya zarar görmesi nedeniyle tehlikeli maddelerin ortaya çıkmasıdır. Restorasyon faaliyetleri sırasında ortaya çıkabilecek asbest ve kurşun gibi maddelere maruziyet sağlık üzerinde olumsuz etkilere sahiptir. Asbest ve kurşuna maruziyeti önlemek ve korunma tedbirlerini belirlemek amacıyla ulusal ve uluslararası düzeyde bir dizi mevzuat bulunmaktadır. Ne var ki restorasyon projelerinde kurşun maruziyetini önlemeye yönelik yeterli araştırma ve mevzuat düzenlemesi mevcut değildir. Bu çalışmada, kurşun maruziyetinin sağlık üzerindeki etkileri detaylı şekilde açıklanmış, tarihi binalarda kurşun içermesi muhtemel yapı malzemeleri tanıtılmış ve projelerde kurşun maruziyetine neden olabilecek aktiviteler belirtilmiştir. Ayrıca restorasyon projelerinin risklerinin değerlendirmesi sürecinde dikkat edilmesi gerekenler ve risk kontrol hiyerarşisine uygun olarak kurşun maruziyetini azaltmaya yönelik koruyucu önlemler ele alınmıştır. Son olarak, İstanbul’da yer alan 19. yüzyılda yapılmış ahşap bir evin restorasyon projesinde iş tehlike analizi (JSA) yaklaşımından faydalanılarak kurşun maruziyeti risklerinin nasıl değerlendirilebileceği açıklanmıştır.

Keywords

Restorasyon , kurşun maruziyeti , iş sağlığı ve güvenliği , meslek hastalığı

Assessment of Lead Exposure Risk in Restoration and Renovation Projects

Abstract

Although restoration and renovation activities are a subcomponent of the construction industry, they differ from construction works in terms of health and safety risks. Restoration projects have unique risks compared to construction works, especially in terms of chemical risk factors. The most important reason for this is the emergence of hazardous substances due to the decomposition or damage of building materials and coatings used in historical buildings over time. Exposure to substances such as asbestos and lead that may occur during restoration activities has negative effects on health. There are several legislations at national and international levels to prevent exposure to asbestos and lead and to determine protective measures. However, there is not enough research and legislation to prevent lead exposure in restoration projects. In this study, the effects of lead exposure on health are explained in detail, building materials that are likely to contain lead in historical buildings are introduced, and activities that may cause lead exposure in projects are specified. In addition, things to consider during the risk assessment process of restoration projects and protective measures to reduce lead exposure in accordance with the risk control hierarchy are discussed. Finally, it is explained how lead exposure risks can be evaluated using the job safety analysis (JSA) approach in the restoration project of a 19th century wooden house in Istanbul.

Keywords

Restoration , lead exposure , occupational health and safety , occupational disease

References

• Acar (Sezer), D, (2017). Surface Coatings of Exposed Timber Elements in the Second Half of the Nineteenth Century in Ottoman Istanbul, SHATIS’17 - 4th International Conference on Structural Health Assessment of Timber Structures Proceedings, Ed. Görün Arun, 20-22 Sept. 2017, İstanbul, Türkiye, 107- 117.
• Akboğa, Ö., Baradan, S., 2017. Safety in ready mixed concrete industry: Descriptive analysis of injuries and development of preventive measures. Industrial Health, 55, 54–66.
• Akboğa, Ö., 2011. Safety Analysis of Ready-Mix Concrete Industry. Master’s Thesis, Graduate School of Ege University Izmir, 113p.
• Baker Jr, E.L, Landrigan, P.J., Barbour, A.G., et al., 1979. Occupational lead poisoning in the United States: clinical and biochemical findings related to blood lead levels. British Journal of Industrial Medicine, 36, 314–322.
• Cantarow, A., Trumper, M, 1944, Lead Poisoning. Baltimore: Williams & Wilkins Company. Chao, E. Henshaw, J. 2002, Job Hazard Analysis; Occupational Safety and Health Administration (OSHA):Washington, DC, USA, 50p.
• Civelek, E., 2001. Kurşuna Maruz Akü Fabrikası İşçilerinde Genotoksik Hasarın Challenge Tekniği İle Araştırılması. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Farmasötik Toksikoloji Anabilim Dalı.
• Çatıkkaş Karadağ, M., 2021. Tarihi Sosyokültürel Yapıların Günümüze Uyarlanmasında Yangın Güvenliğinin Sağlanması, Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. ÇSGB, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Meslek Hastalıkları Rehberi, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, 2011, 77-85.
• Eren Akaydın, Ö., Canbay Türkyılmaz, Ç., 2018. İşlevsel Dönüşüme Uğramış Yapılarda Ergonomi Kavramı; Üsküdar Nevmekan Örnek İncelemesi, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 6, 279–292.
• Goldman, R.H., Baker, E.L., Hannan. M., Kamerow, D.B., 1987. Lead poisoning in automobile radiator mechanics. The New England Journal of Medicine 317:214–218.
• Gümürçinler, T., Akboğa Kale, Ö., 2023. Evaluation of Occupational Safety in Restoration Projects of Historic Buildings: Risk Analysis with Selected Projects. Buildings, 13(12), 3088.
• Gurcanlı, G., Uzun, İ.M., Öztürk, D., 2022. Managing health and safety risks in restoration/renovation of historic buildings. Journal of Construction Engineering, Management & Innovation, 5(3), 181 - 193.
• Halifeoğlu, F.M, Noyan, C., Halifeoğlu, Z., 2017. Tarihi Malabadi Köprüsü’nün Restorasyon Çalışmasında Kullanılan İskele Sisteminin Özellikleri ve Korumadaki Önemi, Uluslararası Katılımlı 6. Tarihi Yapıların Korunması ve Güçlendirilmesi Sempozyumu, 579-587, Trabzon,
• Ji, J.S., Schwartz J., Sparrow, D., Hu, H., Weisskopt, M. G. 2014, Occupational Determinants of Cumulative Lead Exposure: Analysis of Bone Lead Among Men in the VA Normative Aging Study, Journal of Occupational and Environmental Medicine, 56(4), 435–440.
• Levin, S.M., Goldberg. M., Doucette, J.T., 1997, The effect of the OSHA lead exposure in construction standard on blood lead levels among iron workers employed in bridge rehabilitation. American Journal of Industrial Medicine, 31, 303–309.
• Özbolat, G., Tuli, A., 2016. Ağır Metal Toksisitesinin İnsan Sağlığına Etkileri, Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 25(4), 502-521.
• Özgünler, M., 2018. Tarihi Binalarda Yangına Karşı Korunma ve Mevzuatın İrdelenmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1), 14-21.
• Phillips B. 2011. Lead exposure in road construction. Occupational Health and Safety 80:28, 30–21. Rausand, M. 2005. Job Safety Analysis. System Reliability Theory, 2nd ed.;Wiley: New York, NY, USA. Sandu et al, 2019. Multianalytical Study for Establishing the Historical Contexts of the Church of the Holy
• Archangels from Cicau, Alba County, Romania, for its Promotion as a World Heritage Good I. Assessing the preservation-restoration works from the 18th century, Revista de Chimie, 70(7), 2538-2544.
• Tabak, P., Büyükakıncı, B.Y., 2023. Risk Analysis of Restoration Works by Fine Kinney Method: An Evaluation Over Masonry Civil Architecture Examples in Fatih District, İstanbul, International Journal of Conservation Science, 14 (1), 19-32.
• Tatar, Ç. P. 2014. Kurşun Maruziyetinin İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi.
• Todd, A.C., Lee, B.K., Lee, G.S., Ahn, K.D., Moshier, E.L., Schwartz. B.S., 2001. Predictors of DMSA chelatable lead, tibial lead, and blood lead in 802 Korean lead workers. Occupational and environmental medicine. 58:73–80. Uzun, M., Öztürk, D., Gürcanlı, G.E., 2020. Mimari Restorasyon ve Konservasyon Projelerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Uygulamaları, Teknik Dergi, 590 10275-10290, Teknik Not. Zakar, L., Eyüpgiller, K.K., 2015. Mimari Restorasyon Koruma Teknik ve Yöntemleri, İstanbul.
• NIOSH, National Institute for Occupational Safety and Health, 2024, About Lead in the Workplace, https://www.cdc.gov/niosh/lead/about/index.html (16.09.2024)
• Madencilik Özel İhtisas Komisyonu, Metal Madenler Alt Komisyonu Kurşun-Çinko Kadmiyum Çalışma Grubu Raporu, 1 -84, https://kutuphane.sbb.gov.tr/vufind/Record/45035 (18.01.2024)
• EPA, Learn About Lead, https://www.epa.gov/lead/learn-about-lead (01.02.2023)
• Lead Exposure in Construction; Interim Final Rule.” Federal Register 58:84 https://www.osha.gov/laws-regs/federalregister/1993-05-04 (14.12.2024).
• ILO. List of occupational diseases https://www.ilo.org/media/336656/download (19.11.2024)
• OSHA, Lead- Evaluating Exposure and Controls https://www.osha.gov/lead/evaluating-controlling-exposure (31.01.2023)
• 28733 Sayılı Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18709&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 (07/04/2023)
• HSA, Health and Safety Authority, 2014, Safety With Lead at Work-A Guide for Employers and Employees, https://www.hsa.ie/eng/publications_and_forms/publications/chemical_and_hazardous_substances/safety_with_lead_at_work.pdf (07.04.2023)
• ATSDR. 2007. Toxicological profile for lead. Atlanta, GA: US Department of Health and Human Services, Public Health Service, Agency for Toxic Substances and Disease Registry. p. 582. https://wwwn.cdc.gov/TSP/ToxProfiles/ToxProfiles.aspx?id=96&tid=22 (11.12.2024)
• Why the Area Around Notre Dame Is Now Coated with Toxic Levels of Lead, https://www.livescience.com/65451-notre-dame-sky-high-lead-levels.html (06/04/2023).
• CCOHS, Lead on Construction Projects Fact Sheet, https://www.ccohs.ca/oshanswers/chemicals/lead_construction.html (17.05.2024) Construction Industry Training Board, https://www.citb.co.uk/media/5gjhsypo/ge700-2020-gb03.pdf (17.05.2024)
• EN IEC 31010:2019: Risk management – Risk assessment techniques https://www.iso.org/standard/72140.html (17.01.2024)
• CCOHS–Canadian Centre for Occupational Health and Safety, 2016, Job Safety Analysis. Available online: http://www.ccohs.ca/oshanswers/hsprograms/job-haz.html (13.09.2023)