Reasons Leading to Deism

Year 2021, Volume: 23 Issue: 2, 501 - 513, 30.06.2021

Yasin Ulutaş

https://doi.org/10.32709/akusosbil.843291

Cited By: 1

Abstract

Revelation and wisdom are two important sources of information that Allah has provided the human beings with. As long as one doesn’t convict one to the other in his/her own area, humanity will reach many achievements. The man has sometimes used one of these two sources of information against the other one. In the Middle Ages, especially the people representing Christianity have exploited the communities by manipulating the religion. The manipulations and exploitations in religion have been defended with unreasonable methods and caused pressure on people. Likewise, deists Who have put wisdom in revelation’s role have deprived themselves of revelation by rejecting the manipulations to revelation and actual revelation. There are a lot of factors leading them to this way. The most important one is that with the development of technology and science, communities have led a secular life. Main reasons driving people to deism are that religious, natural and humane lessons are not taught altogether at schools, people regard religious people‘s religious commands as religion, people who aren’t religious regard the actual religion and the fake one as the same and reject all the religions and claim that wisdom alone is enough for them.

Keywords

Deism, religion, wisdom, revelation, reasons

Deizme Götüren Sebepler

Abstract

Vahiy ve akıl Allah’ın insana bahşettiği en önemli iki bilgi kaynağıdır. İnsan kendi alanı içerisinde birini diğerine mahkûm etmeden bu iki bilgi kaynağına yer verdiği takdirde insanlık büyük başarılar elde edecektir. İnsan bazen bu iki bilgi kaynağını birini diğerine karşı silah olarak kullanmıştır. Orta çağda özellikle Hıristiyanlık dinini temsil eden kilise ve bağlı otoriteler tahrif ettikleri dini kullanarak toplumu sömürmüşlerdir. Dinde yapılan tahrifatlar ve sömürü gerçek dinmiş gibi akıl dışı yöntemlerle savunularak halkın üzerinde baskı aracı olarak kullanılmıştır. Buna mukabil aklı vahyin yerine koyan deistler tahrif edilmiş vahyi reddettikleri gibi gerçek vahyi de reddederek kendilerini en önemli bilgi kaynağı olan vahiyden yoksun bırakmışlardır. Onları bu yola sevk eden birçok faktör mevcuttur. Bunların en önemlisi bilim ve teknolojinin gelişmesiyle beraber zenginleşen toplumların seküler bir hayat sürmesidir. Bununla beraber okullarda dini, tabi ve beşeri ilimlerin beraber okutulmaması, dindar olanların dini yorumlarını din gibi algılamaları, dindar olmayanların ise gerçek din ile sahtesini aynı kefeye koyarak bütün dinleri reddetmeleri ve aklın kendileri için yeterli olduğunu iddia etmeleri deizme götüren sebeplerin başında gelir.

Keywords

Deizm, din, akıl, vahiy, sebepler

References

• Akyüz, T. (2017). Ebû Bekir Zekeriyyâ er-Râzî’nin felsefl görüşleri. İstanbul: Ravza Yayınları.
• Akarsu, B. (1979). Çağdaş felsefe. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Aydın, M. (1994). Din felsefesi. İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı.
• Bayrakdar, M. (1988). İslam felsefesine giriş. Ankara: AÜİFYayınları.
• Bağdâdî, A. (2014). Mezhepler arasındaki farklar (Ethem Ruhi Fığlalı Çev.) Ankara: TDV Yayınları.
• Bedevi, A. (1993). Min târihi’l- ilhad fil islam. Kahire.
• Bolay, S. H. (1990). Felsefî doktrinler sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Cevizci, A. (2012). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları.
• Chadwick, O. (2004). 19. Yüzyıl Avrupalı Aklın Sekülerleşmesi (Murat T. Aslan Çev.). İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Clarke, S. (1998). A demonstration of the being and attributes of God and other writings (E.Vailati ed.), Cambridge:Cambridge University Press. doi.org/10.1017 /CBO9780511583346
• Coşkun, İ. (2017). Modern çağ deizminin nedenleri ve sonuçları. Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm Kongresi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• (DD), “Deizm Derneği Kuruluş Bildirgesi” (Erişim tarihi: 27.01.2020). www.scribd.com.
• Düzgün, Ş. A. (2017). Deizm: Öncü İsimler ve Temel Doktrin. Diyanet Aylık Dergi 320 (8), 7-9. www.diyanet.com.tr
• Erdem, H. (1994). Deizm. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (9),109-111. Ankara:TDV Yayınları.
• Evkuran, M. (2014). Eş’arî Kelam Sisteminin Teolojik Temelleri Üzerine Deizm Bağlamında Bir Tartışma. Uluslararası İmam Eş’arî ve Eş’arîlik Sempozyumu Bildirisi. Sirt: Beyan Yayınları.
• Gökberk, M. (1974). Felsefe Tarihi. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Hefelbover, S.G. (2020). Dcism Historically Defined. The American Journal of Theology, https://www.jstor.org/stable/3155405.
• Köktaş, M. (2017). Aydınlanma, Hıristiyanlık ve Deizm. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 143-157. doi: org/10.18037/ausbd.415672
• Kubat, M. (2014). İslam mezhepleri tarihi. Konya: Kitap Dünyası Yayınları.
• Kutluer, İ. (2000). İlhad. Türkiye diyanet vakfı islam ansiklopedisi (22), 93-96 İstanbul: TDV Yayınları.
• Mâtüridî, M. (2002). Kitâbü’t-Tevhid (Bekir Topaloğlu Çev.) İstanbul: İsam Yayınları.
• Râzî, E. Hatim (1977). A’lâmü’n-nübüvve. Tahran: İran Felsefe Akademisi.
• Russell, B. (1996). Din ile Bilim (Akşit Göktürk Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Okumuş, N. K. (2017). Yetersiz bakiye: Deizm’in tanrı tasavvuru ya da Sünettullah yasaları ve deizm ilişkisi üzerine bazı tespitler. Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm Kongresi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Ögcem, E. (2013). Ateizmden Deizme Antony Flew.(Yayınlanmamış doktora tezi). MarmaraÜniversitesi, İstanbul.
• Ören, M. F. (2019). Türkiye’de Dini Bilginin Üretimi: Medrese ve İlahiyatlar. (Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Öztaş, M. (2006). Deizm ve Dini Hayat. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Şehristani, M. (2011). el-Milel ve’n-Nihal (Mustafa Öz Çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Taylan, N. (1994). İslam düşüncesinde din felsefeleri. İstanbul: MÜİFV Yayınları.
• Ülgen, H. Ziya. (1967). İslâm felsefesi. Ankara: Selçuk Yayınları.
• Wood, W. A. (2011). Kant’ın deizmi (Necmettin Tan Çev.). Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52(1), 327-347. doi: org/10.1501/Ilhfak_0000001069
• Voltaire. (1995). Felsefe sözlüğü (Lütfi Ay Çev.). İstanbul: MEB Yayınları.
• Yeşilyurt, T. (2015). Çağdaş inanç sorunları. Ankara: DİB Yayınları.
• Zavalsız, Y. S. ve Şahin, E. (2018) Ateist ve deistlerin din algısı: üniversite öğrencileri üzerine psiko-sosyolojik bir araştırma. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 7(2), 567-599. doi:.org%2F10.7596%2Ftaksad.v7i2.1425