Parliamentary Activities of Afyonkarahisar Deputy İzzet Ulvi (Aykurt) Bey (1923-1927) as One of the First Deputies of the Republic

Year 2023, Volume: 25 Issue: 100. Yılında Cumhuriyet Özel Sayısı - 100. Yılında Cumhuriyet Özel Sayısı, 52 - 68, 29.11.2023

Çağlar Öngel

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1314676

Abstract

The first assembly, established on April 23, 1920, housed different groups during the National Struggle Period. The first assembly was defined as the Veterans Assembly. The reason is that the period between 1920 and 1922 was described as the period when the Turkish War of Independence began. In this period, I. İnönü Battle, II. The Battle of İnönü, the Battle of Kütahya - Eskişehir, the Battle of Sakarya, and the Great Offensive were fought; the assembly continued its work without a break and completed its duty as of April 1, 1923. The new assembly formed the first deputies of the Republic, with the deputies elected from 72 places, and the constituent assembly started its work on August 11, 1923. Although different numbers are expressed, the general opinion is that 286 deputies took part in the second term of parliament, and 121 people joined the parliament for the first time and took office. Six deputies from Afyonkarahisar took their place in the parliament. İzzet Ulvi Bey (Aykurt), who was not in the first parliament but was in the second parliament, took his mandate as a deputy for the first time in 1923 and continued his membership in Afyonkarahisar until 1939. Then he will be a deputy from Hakkari and Eskişehir. From the land where the Great Offensive began, what a deputy did in the first assembly, which he convened under the name of the Grand National Assembly of Türkiye, will be examined. The aim will be tried to be summarized by revealing how active Izzet Ulvi Bey was in the parliament in the period covering the years 1923-1927, on which subject he objected, on which topic he spoke, and which proposals he made. In particular, his thoughts on education, agriculture, and law will be expressed. It will be tried to be given collectively how many votes he participated in, which law or mandate he accepted, which one he rejected, and how many laws he did not agree with.

Keywords

Republic, parliament, law, Afyonkarahisar, Izzet Ulvi

Cumhuriyet’in İlk Milletvekillerinden Afyonkarahisar Milletvekili İzzet Ulvi (Aykurt) Bey’in (1923-1927) Meclis Faaliyetleri

Abstract

Milli Mücadele Dönemi’nde 23 Nisan 1920 tarihinde kurulan ilk meclis, farklı grupları barındırmıştır. İlk meclis, Gazi Meclisi olarak tanımlanmıştır. Sebebi ise 1920 ile 1922 yılları arasında Türk İstiklal Harbi’nin başladığı dönem olarak nitelendirilmiş olmasıdır. Bu dönemde I. İnönü Muharebesi, II. İnönü Muharebesi, Kütahya – Eskişehir Muharebeleri, Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruz yapılmış, meclis ara vermeden çalışmalarına devam etmiş ve 1 Nisan 1923 tarihinden itibaren görevini tamamlamıştır. Yeni meclis, 72 yerden seçilen milletvekilleriyle Cumhuriyet’in ilk milletvekillerini oluşturmuş ve kurucu meclis 11 Ağustos 1923 tarihinde çalışmalarına başlamıştır. Farklı sayılar ifade edilmekle birlikte genel kanı 286 milletvekilinin ikinci dönem meclisinde yer aldığı ve 121 kişinin ilk defa meclise katılarak göreve başladığı doğrultudadır. Afyonkarahisar’dan 6 milletvekili mecliste yerini almıştır. Birinci mecliste olmayıp da ikinci mecliste yer alan İzzet Ulvi Bey (Aykurt)’de 1923 yılında ilk defa milletvekili sıfatıyla mazbatasını alarak Afyonkarahisar milletvekilliğini 1939 yılına kadar sürdürmüştür. Ardından Hakkari ve Eskişehir’den de milletvekilli olacaktır. Büyük Taarruz’un başladığı topraktan, bir milletvekilinin Türkiye Büyük Millet Meclisi adıyla toplandığı ilk mecliste yaptıkları incelenecektir. Hedef, İzzet Ulvi Bey’in 1923-1927 yıllarını kapsayan dönemde, hangi konuda nelere itiraz ettiği, hangi konuda söz aldığı, hangi teklifleri verdiği, mecliste ne kadar aktif olduğu ortaya çıkarılarak özetlenmeye çalışılacaktır. Özellikle eğitim, ziraat, kanun konularında düşünceleri ifade edilecektir. Kaç oylamaya katıldığı, hangi kanuna veya mazbatayı kabul ettiği, hangisini reddettiği, kaç tane kanuna katılmadığı toplu olarak verilmeye çalışılacaktır.

Keywords

Cumhuriyet, meclis, kanun, Afyonkarahisar, İzzet Ulvi

Thanks

İlginize ve alakanıza teşekkür ederim. Saygılar

References

• BCA., 272-0-0-71/32., 35., 5.
• BCA., 30-10-0-0/195., 332., 13.
• BOA., DH. SAİDd., D: 167, G: 401, 10 Şubat 1913.
• BOA., DH. SAİDd., D: 167, G: 401, 3 Ocak 1912.
• BOA., DH. SAİDd., D: 167, G: 401, 31 Ekim 1910.
• BOA., DH. SAİDd., D: 167, G: 401, 7 Mayıs 1914.
• BOA., MV., D: 245, G: 2, 14 Eylül 1916.
• Doğramacıoğlu, H. (2007). Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi Üzerine Bir İnceleme, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Hâkimiyet-i Milliye, N: 265.
• Hâkimiyet-i Milliye, N: 292.
• Hâkimiyet-i Milliye, N: 310.
• Hâkimiyet-i Milliye, N: 836.
• Ilgar, Y. (2011). Türk Ocakları Afyonkarahisar Şubesi (1914-1931), Türk Yurdu, Y: 100, S: 282.
• Kodal, T. (2014). Mustafa Kemal Atatürk ve Türk Ocakları, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], 52, Erzurum, 295-314.
• Menekşe, M. (2019). İzzet Ulvi Aykurt ve Hakkari Teftiş Raporu, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 12, S. 63, 317-331.
• Öztürk, K. (1995). Türk Parlamento Tarihi TBMM II. Dönem 1923-1927, Ankara, TBMM Basımevi.
• Pustu, Y. (2017). Türkiye Muallimler Birliği Genel Merkezi ve Şubelerinin Neşrettiği Mecmualar, Çukurova Araştırmaları Dergisi, C. 3, S. 2, 56-91.
• Sarınay, Y. (2011). Türk Ocakları ve Siyaset, Türk Yurdu, Y: 100, S: 282.
• Sibgatullina, A. (2019). Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi ve Türk Yazarları, Hâkimiyet-i Millîye Uluslararası Bilgi Şöleni, 30 Ekim-1 Kasım 2018, Van. 1-11.
• TBMM Albümü, (2010). 1920 2010, Cilt I, 1920-1950, B. II, Ankara, Gökçe Ofset Matbaacılık.
• TBMM Arşivi, İzzet Ulvi Bey’in Hal Tercümesi.
• TBMM Arşivi, İzzet Ulvi Bey’in Seçim Mazbatası.
• TBMM. GZC., Cilt 2, Devre II., Yirmidördüncü İçtima, İçtima senesi 3.
• TBMM. GZC., Cilt 2, Devre II., Yirmiikinci İçtima, İçtima senesi 3.
• TBMM. GZC., Cilt 2, Devre II., Yirmiüçüncü İçtima, İçtima senesi 3.
• TBMM. GZC., Cilt 5, Devre II., Doksanikinci İçtima, İçtima senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 1, Devre II., Beşinci İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 1, Devre II., Birinci İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 1, Devre II., Dokuzuncu İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 1, Devre II., İkinci İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 1, Devre II., Ondördüncü İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 10, Devre II., Birinci İçtima, İçtima Senesi 2.
• TBMM. ZC., Cilt 10, Devre II., Yedinci İçtima, İçtima Senesi 2.
• TBMM. ZC., Cilt 11, Devre II., Yirmidokuzuncu İçtima, İçtima Senesi 2.
• TBMM. ZC., Cilt 11, Devre II., Yirmiyedinci İçtima, İçtima Senesi 2.
• TBMM. ZC., Cilt 12, Devre II., Otuzbeşinci İçtima, İçtima Senesi 2.
• TBMM. ZC., Cilt 12, Devre II., Otuzdokuzuncu İçtima, İçtima Senesi 2.
• TBMM. ZC., Cilt 12, Devre II., Otuzüçüncü İçtima, İçtima Senesi 2.
• TBMM. ZC., Cilt 14, Devre II., Altmışbirinci İçtima, İçtima Senesi 2.
• TBMM. ZC., Cilt 15, Devre II., Yetmişyedinci İçtima, İçtima Senesi 2.
• TBMM. ZC., Cilt 16, Devre II., Doksanıncı İçtima, İçtima Senesi 2.
• TBMM. ZC., Cilt 18, Devre II., Yüzaltıncı İçtima, İçtima Senesi 2.
• TBMM. ZC., Cilt 19, Devre II., Birinci İçtima, İçtima Senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 2, Devre II., Ondokuzuncu İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 2, Devre II., Onsekizinci İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 2, Devre II., Yirminci İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 20, Devre II., Otuzuncu İçtima, İçtima Senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 20, Devre II., Yirmidokuzuncu İçtima, İçtima Senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 20, Devre II., Yirmidördüncü İçtima, İçtima Senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 20, Devre II., Yirmiyedinci İçtima, İçtima Senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 21, Devre II., Kırküçüncü İçtima, İçtima Senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 21, Devre II., Otuzaltıncı İçtima, İçtima Senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 21, Devre II., Otuzyedinci İçtima, İçtima Senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 22, Devre II., Ellialtıncı İçtima, İçtima Senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 24, Devre II., Seksenbirinci İçtima, İçtima Senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 24, Devre II., Seksendokuzuncu İçtima, İçtima Senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 25, Devre II., Doksandokuzuncu İçtima, İçtima Senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 25, Devre II., Yüzdokuzuncu İçtima, İçtima Senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 26, Devre II., Yüzondördüncü İçtima, İçtima Senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 26, Devre II., Yüzonsekizinci İçtima, İçtima Senesi 3.
• TBMM. ZC., Cilt 27, Devre II., Birinci İçtima, İçtima Senesi 4.
• TBMM. ZC., Cilt 28, Devre II., Ondokuzuncu İçtima, İçtima Senesi 4.
• TBMM. ZC., Cilt 28, Devre II., Yirmibirinci İçtima, İçtima Senesi 4.
• TBMM. ZC., Cilt 28, Devre II., Yirmiüçüncü İçtima, İçtima Senesi 4.
• TBMM. ZC., Cilt 3, Devre II., Ellibirinci İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 3, Devre II., Kırkyedinci İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 31, Devre II., Ellidokuzuncu İçtima, İçtima Senesi 4.
• TBMM. ZC., Cilt 33, Devre II., Seksenüçüncü İçtima, İçtima Senesi 4.
• TBMM. ZC., Cilt 4, Devre II., Yetmişdördüncü İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 4, Devre II., Yetmişsekizinci İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 4, Devre II., Yetmişüçüncü İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 5, Devre II., Seksensekizinci İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 5, Devre II., Yüzbirinci İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 5, Devre II., Yüzikinci İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 6, Devre II., Yüzüçüncü İçtima.
• TBMM. ZC., Cilt 7, Devre II., Birinci İçtima, İçtima Senesi 2.
• TBMM. ZC., Cilt 7, Devre II., İkinci İçtima, İçtima Senesi 2.
• TBMM. ZC., Cilt 7, Devre II., Onüçüncü İçtima, İçtima Senesi 2.
• TBMM. ZC., Cilt 8, Devre II., Yirmiyedinci İçtima, İçtima Senesi 2.
• Ulvi, İ. (1327). Türk Masalları-2 Obalarda…., Türk Yurdu, Y: 1, S: 6.