ERMENİ SORUNU VE BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI VE SONRASINDA DOĞU ANADOLU’DA ERMENİ FAALİYETLERİ

Year 2005, Volume: 7 Issue: 1, 123 - 149, 01.02.2005

Naci Şahin

Abstract

Türkiye uzun zamandır Ermeni sorunu olarak adlandırılan bir sorunla karşı karşıyadır. Çok iyi ve rahat bir yaşam biçimi olan Ermeniler, Birinci Dünya Savaşı’nda zorunlu olarak göç ettirildiler. Türkler, binlerce yıldır Ermeni kökenli vatandaşlarına dokunmadıkları gibi tam tersine Ermeniler, özellikle doğu anadolu başta olmak üzere birlikte yaşadıkları Türklere karşı toplu soykırıma giriştiler. Bunu sadece belgeler değil, toplum vicdanı da bilmektedir.

Keywords

Doğu Anadolu , Ermeni , Soykırım , Birinci Dünya Savaşı.

Armenian Question and First World War and After East Anatolia to Armenian Activity

Abstract

ARMENIAN QUESTION AND FIRST WORLD WAR AND AFTER EAST ANATOLIA TO ARMENIAN ACTIVITY
Turkey has been faced with a problem called Armenian problem for a long time. During I. World War, the Armenians who had a decent and an easygoing life-style were obliged to migrate. Even though Turkish people did not disturb their citizens with the origin of Armenia, quite the contrary the Armenians made genocide against Turkish people especially beginning with the ones they were living together in East Anatolia. Not only documents but also society conscience are aware of this fact.

Keywords

East Anatolia , Armenian , Genocide , First World War.

References

• ADAMS, James, The March of Democracy-The Rice of the Union, New York, 1932.
• ADIVAR, Halide Edip, Turkey Faces West, New Hawen, 1930
• ADKÎNSON, Laura, Great Britain and the Kemalist Movement for Turkish Independence, Michigan 1958.
• AHMET CEMAL PAŞA, Memoirs of a Turkish Statesman(1913- 1919), New York 1922.
• AKGÜN, Seçil, “Amerikalı Misyonerlerin Ermeni Meselesinde Rolü”, Atatürk Yolu, I, Ankara 1998.
• ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Türkiye Îş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1991.
• ATAMÎN, Sarkis, The Armeian Community, New York 1955.
• AYDEMİR, Şevket Süreyya, Üçüncü Adam-Enver Paşa, c. III, Ankara 1977.
• BAÎLEY, Frank Edgar, British Policy and the Turkish Reform Movement A Study in Anglo-Turkish Relations, Cambridge 1942.
• BARTON, James, Stroy of Near East Relief(1915-1930), New York 1930.
• BAYUR, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, c. I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1963.
• BOYACIYAN, D., Armenia, New Jersey, t.y.
• BROVE, Castol, Presentation of the Greeks in Turkey Since the Beginning of the Europsan War-Armenian Hellenic Society, New York 1918.
• BRYCE, James and Arnold Toynbee, The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire, 1915-1916-Documents Presented to Viscount Grey of Falloden by Viscount Bryce, Uncensored Edition
• BULLARD, Sir Reader, Britain and the Middle East, London 1951.
• COOK, Ralp Elliot, The United States and the Armenian Question, Ohio 1957.
• DANIEL, Robert, Amerikan Philanthropy in the Near East 1820¬1960, Ohio 1970.
• De NOVO-John A., American Interest and Policies in the Middle East 1900-1939, Minn 1963.
• EVANS, Laurence, Türkiye’nin Paylaşılması(1914-1924), İstanbul 1972.
• FENDOĞLU, Hasan Tahsin, “Ermeni Probleminin Doğuşunda Amerikan Protestan Misyonerlerinin Rolü”, Ermeni Araştırmaları I. Türkiye Kongresi Bildirileri, Ermeni Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, Ankara 2003.
• GIDNEY, James. A Mandate for Armenia, Ohio 1967.
• GORDON, Leland, “The Turkish American Controversy over Nationality”, American Journal of International Law, 25/IV, 1931.
• GÜRÜN, Kamuran, “Ermeni Sorunu Yahut Bir Sorun Nasıl Yaratılır”, Türk Tarihinde Ermeniler Sempozyumu, Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, İzmir 1983., Armenian File, London 1983.
• HARBORD, James G. American Military Mission to Armenia, New York 1920.
• HAYDAROĞLU, İlknur Polat, Osmanlı İmparatorluğu’nda Yabancı Okullar, Ankara 1990.
• HOVANNISIAN, Richard, The Republic of Armenia, Vol. I, University of California Press, 1971.
• HOWARD, Harry, The Partition of Turkey 1913-1923, Oklohamo 1931.
• KARAL, Enver Ziya, Armenian Question, Ankara 1975.
• , Osmanlı Tarihi, c. VIII, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1962.
• KARPAT, Kemal, Ottoman Population 1830-1914 Demographic and Social Characteristics, Madison University of Wisconsin Press 1985.
• , Turkey’s Politics, Princeton 1959.
• KEDOURIE, Elie, England and the Middle East-The Destruction of the Ottoman Empire 1914-1921, London 1956.
• KOCABAŞOĞLU, Uygur, Kendi Belgeleriyle Anadolu’daki
• Amerika, Arba Yayınları, İstanbul 1991.
• KOCAŞ, Sadi, Tarih Boyunca Ermeniler ve Türk-Ermeni İlişkileri, Ankara 1967.
• KURKJIAN, Vahan, A History of Armenia, New York 1959.
• MAYEWSKY, Ermenilerin Yaptıkları Katliamlar, (Türkçeye çeviren:Azmi Süslü), Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları, Ankara 1986.
• McCARTHY, Justin, Muslims and Minorities The Population of Ottoman Anatolia and the End of the Empire, New York University Press, New York 1983.
• MIRAK, Robert, “Armenian Emigration to the United States to 1915”, Journal of Armenian Studies, I/I, 1975.
• NALBANDIAN, Louise, The Armenian Revolutionary Movement, Los Angeles 1963.
• OSCANYAN, O., The Sultan and His People, NewYork 1857.
• Osmanlı’dan Günümüze Ermeni Sorunu, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2000.
• SALT, Jeremy, “The Narrative Gap in Ottoman Armenian History”, Middle Eastern Studies, 39/I, 2003.
• SARAL, Ahmet Hulki, Türkiye’de Ermeni Meselesi, Ankara 1972.
• SARKISYAN, A., “Genocide in Turkey”, History of the World War, c.III/16, London-Eylül 1970.
• SHAW, Stanford-Ezel Kural, History of the Ottoman Empire, Cambridge 1977.
• SONYEL, Salahi, The Ottoman Armenians Victims of Great Power Diplomacy, London 1987.
• SÜSLÜ, Azmi, Armenians and the Destruction of the Ottoman Empire, Ankara 1993.
• , Ermeniler ve 1915 Tehcir Olayı, Van 1982.
• ŞAHÎN, Recep, Essai Sur la Politique Religieuse et Culturellede la Grande-Bretagne dans les Communautes Orthodoxes Grecques et Armeniennes de l’Empire Ottomane et sur les Reformes
• d’Europeanisation entre le Traite de Berlin(1878) et le Traite Lausane (1923) These Doctorat, Universite de Paris IV, Sorbonne-1978
• , Tarih Boyunca Türk İdarelerinin Ermeni Politikaları, Ötüken Yay., İstanbul 1988
• ŞÎMŞÎR, Bilal, Şehit Diplomatlarımız, Bilgi Yayınevi, Ankara 2000.
• TIBAWI, A.L., American Interest In Syria, Clendon Press, Oxford 1966.
• TOYNBEE, Arnold, Hatıralar-Tanıdıklarım), Klasik Yayınları, İstanbul 2005.
• Türk-Ermeni İlişkileri-21. Yüzyıla Girerken Tarihe Dostça Bir Bakış, (Haz. Berna Türkdoğan), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2000.
• URAS, Esat, The Armenians in History and the Armenian Question, İstanbul 1988.
• YILDIRIM, Hüsamettin, Ermeni İddiaları ve Gerçekler, Ankara 2000.
• ZEIDNER, Robert, “Great Britain and the Armenian Question”, International Journal of Middle East Studies, c. VII, 1976.