XIX. YÜZYILDA HAKKÂRİ’DE HIRİSTİYAN BİR CEMAAT: NESTURİLER (İdari, İktisadi ve Sosyal Durumları)

Year 2006, Volume: 8 Issue: 2, 103 - 120, 23.05.2006

Selahattin Satilmiş

Abstract

Nesturiler, Kürt kabilelerinin de yoğun olarak bulundukları Osmanlı ve İran’ın sınır bölgelerinde yaşamaktaydılar. Yurt edindikleri bu bölgedeki coğrafi konumlarının yanı sıra fiziki şartların da olumsuzluğu yaşam tarzlarının yanı sıra Osmanlı Devleti ile olan ilişkilerini doğrudan etkilemiştir.
Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nin dağlık Hakkâri bölgesinde yaşayan önemli bir dini azınlığı olan Nesturilerin XIX. yüzyıldaki idari iktisadi ve sosyal durumları ele alınmıştır. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nden elde edilen, Erkân-ı Harb Kolağalarından Mehmet Ali Efendi’nin Nesturilerle ilişkin kaleme almış olduğu 1895/1896 tarihli Layihası ile bazı muhtelif belgeler bu çalışmanın çıkış noktasını oluşturmuştur.

Keywords

Nesturiler , Hakkâri , Mar Şemun , Osmanlı Devleti

References

• BOA., Dâhiliye Nezareti Emniyeti Umumiye Müdüriyeti (DH. EUM. 4.ŞB), 23/113.
• BOA., Bâb-ı Âli Evrak Odası, İrade-i Hususiye Defteri (Î.HUS), 4/1310/Ra/06.
• BOA., Yıldız Perâkende Evrakı, Dahiliye Nezareti Maruzatı, (Y.PRK. DH), 9/26.
• BOA., Yıldız Perâkende Evrakı, Umum Vilayetler Tahriratı, (Y.PRK. UM), 48/69.
• BOA., Yıldız Sarayı Mütenevvî Maruzat Evrakı (Y. MTV), 69/77.
• Albayrak, Kadir. (1997) Keldaniler ve Nasturiler, Konya: Vadi Yayınları.
• Anzerlioğlu, Yonca. (2000) Nasturiler, Ankara: Tamga Yayınları.
• Atiya, Aziz S. (2005) Doğu Hıristiyanlığı Tarihi, Nurettin Hiçyılmaz (Çev.) İstanbul: Doz Yayınları.
• Aydın, Suavi. (2005) “Doğu ve Batı Hıristiyanlığı Arasında Son Hesaplaşma: Modernleşme ve Doğu Hıristiyanlığı Üzerinde Misyon Faaliyetleri”, Ahmet Taşğın, Eyüp Tanrıverdi, Canan Seyfeli, (Der.), Süryaniler ve Süryanilik, C. 3, Ankara: Orient Yayınları, ss. 101-129.
• Bruinessen, Martin Van. (2003) Ağa, Şeyh, Devlet, Banu Yalkut (Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Celil, Celile. (1992) XIX. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nda Kürtler, Mehmet Demir (Çev.), Ankara: Özge Yayınları.
• Coakley, J.F. (1992) The Church of the East and the Church of England: A History of Archbishop of Centerbury’s Asyrian Mission, Oxford: Clarendon Press.