Beyond The Steps Materials Used in Footwear Production and Sustainable Footwear Design

Year 2024, , 215 - 239, 02.01.2025

Özgenur Battal , Mervenur Acar , İlayda Derindere , Muhammet Uzun , Ali Karcıer Mahmut Tolga Yalgın

https://doi.org/10.46740/alku.1441157

Abstract

Footwear; it has become a tool that provides comfort by protecting human beings from harsh conditions and today, beyond that, it has become a tool that is shaped according to the place of use and fashion. With its increasing importance and scope, it has become one of the basic industries of the modern world. Influenced by the developments in textile materials, it has evolved into very different product ranges, regardless of leather structure. While it was a complement to fashion, it has become a fashion in itself. Footwear, which are an indispensable part of human history with their felt and leather history dating back to the Ice Age, have today become an unlimited design, influenced by all kinds of movements such as fashion, politics and art.The main purpose of this study is to define footwear through the lens of the materials used, the scale of the industry, and the crucial aspect of sustainability in today's world.

Keywords

Footwear, Footwear Components, Footwear Industry, History of Footwear, Sustainability in Footwear

Adımların Ötesinde Ayakkabı Üretiminde Kullanılan Malzemeler ve Sürdürülebilir Ayakkabı Tasarımı

Abstract

Ayakkabı; insanoğlunu zorlu koşullardan koruyarak konfor sağlayan ve günümüzde bunun ötesinde kullanım yeri ve modaya göre şekillenen bir araç haline gelmiştir. Önemi ve kapsamının artmasıyla birlikte modern dünyanın temel sanayilerinden biri haline gelmiştir. Tekstil malzemelerindeki gelişmelerden de etkilenerek deri yapısından bağımsız olarak çok farklı ürün gamlarına doğru eğrilmiştir. Modanın tamamlayıcısıyken kendi başına bir moda olmuştur. Buzul Çağı’na dayanan keçe ve deri geçmişiyle insanlık tarihinin vazgeçilmez bir parçasını olan ayakkabı günümüzde moda, siyaset, sanat gibi her türlü akımdan etkilenerek sınırsız bir tasarıma dönüşmüştür. Bu derleme çalışmanın ana amacı genel olarak; ayakkabı tanımı, kullanılan malzemeler, sektör hacmi ve günümüzün gerekliliklerinden sürdürülebilirlik perspektifinde ayakkabının tanımlanmasıdır.

Keywords

Ayakkabı, Ayakkabı Malzemeleri, Ayakkabı Sektörü, Ayakkabının Tarihçesi, Ayakkabı Endüstrisinde Sürdürülebilirlik

References

• [1] S. Franklin , M. Grey, N. Heneghan, L. Bowen ve F.-X. Li, “Barefoot vs common footwear: A systematic review of the kinematic, kinetic and muscle activity differences during walking,” 2015.
• [2] A. Kanbak, “Ayak Giydirme Sanatı (Ayakkabı),” 2010.
• [3] A.Luximon, Chapter 15-The use of the textiles in protective military footwear, 2021, p. 389.
• [4] C. N. A. Williams, Chapter 4- Evolution of Footwear Design and Purpose, 2010, p. 57.
• [5] R. S. Staikos T., “An end-of-life decision support tool for product recovery considerations in the footwear industry,” pp. 602-615, 2007.
• [6] F. Gündüz Balpetek, E. Alay ve E. Özdoğan, “Sürdürülebilir Kalkınma İçin Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi ve Tekstil Sanayi,” Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi, cilt 6, no. 2, pp. 37-49, 2012.
• [7] G. Bashimov, “Türkiye Ayakkabı Endüstrisinin İhracat Performansı ve Karşılaştırılmalı Üstünlüğü,” Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, cilt 10, no. 1, pp. 56-71, 2021.
• [8] F. D. Erdoğan, “Europian Union and Turkish Footwear İndustry: A Case of Top-Down Europeanization,” 2013.
• [9] Doğaka, “Ayakkabıcılık Sektör Raporu,” Doğaka, Hatay, 2014.
• [10] Companies Market Cap, “Largest footwear companies by market cap,” [Çevrimiçi]. Available: https://companiesmarketcap.com/footwear/largest-companies-by-market-cap/. [Erişildi: 23. 12. 2023].
• [11] World Footwear, 2022.
• [12] TASD (Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği, “İhracat ve İthalat Raporları,” [Çevrimiçi]. Available: https://tasd.com.tr/. [Erişildi: 19. 12. 2023].
• [13] Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü, “Ayakkabı Sektör Raporu,” 19 Aralık 2024. [Çevrimiçi]. Available:https://ticaret.gov.tr/data/5b87000813b8761450e18d7b/Ayakkabı%20Sektör%20Raporu%202022.pdf. [Erişildi: 20. 12. 2023].
• [14] P. Türkdemir ve Z. G. Eryaşar, “Ayakkabı Endüstrisinin Beklentilerine Uygun Ayakkabı Tasarımı Önlisans Eğitim Programı Önerisi,” Turkish Journal of Fashion Design and Management, cilt 5, no. 1, pp. 16-35, 2023.
• [15] World Footwear, “The World Footwear Yearbok 2020,” 2020.
• [16] TCTB (Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı), “Ayakkabı Sektör Raporu,” 2022.
• [17] C. Kastan ve D. Kastan, “Tarih Öncesi Dönemden Günümüze Evrilen Ayakkabı Tasarımları,” Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), cilt 12, no. 1, pp. 15-53, Haziran 2022.
• [18] M. İmre, “Tarihsel Gelişim İçerisinde İnsan, Moda, Ayakkabı İlişkisi,” International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS), cilt 2, no 1, 2016.
• [19] C. Lilyquist, “The Tomb of Three Foreign Wives of Tuthmosis III.,” p. 135, 2003.
• [20] Museum of Fine Arts Boston, “MFA Boston A Pair of Poulaine,” [Çevrimiçi]. Available: https://collections.mfa.org/objects/122170. [Erişildi: 23. 12. 2023].
• [21] The British Museum, “The British Museum Portrait of VIII. King Charles of France,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.britishmuseum.org/collection/image/1387457001. [Erişildi: 23. 12. 2023]. [22] Museum of Fine Arts Boston, “Museum of Fine Arts Boston Women's Chopines,” [Çevrimiçi]. Available: https://collections.mfa.org/objects/610127. [Erişildi: 23. 12. 2023].
• [23] National Army Museum, “National Army Museum,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.nam.ac.uk/explore/armys-been-responsible-many-fashion-statements. [Erişildi: 19. 12. 2023].
• [24] Ö. Enes, “Spor Ayakkabıların Teknik ve İşlevsel Değişim Yoluyla Gündelik Kullanıma Yönelik Tasarımı,” 2011.
• [25] Dr. Martens, “Dr. Martens Leather Lace Up Boots,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.drmartens.com/us/en/1460-smooth-leather-lace-up-boots-black/p/11822006. [Erişildi: 23. 12. 2023].
• [26] SuperStep, “UGG Australia II,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.houseofsuperstep.com/urun/ugg-classic-mini-ii-chesnut-kadin-kahverengi-bot/1016222-che-1/. [Erişildi: 23. 12. 2023].
• [27] R. Sürenkök, Konu 4: Ayakkabıların Bölümlere Ayrılması, cilt I, İzmir, İzmir, 1993, pp. 70-105.
• [28] İ. Ötleş, Ayakkabı Çeşitleri, İzmir, 2005, pp. 13-17.
• [29] Hockerty, “Hockerty Derby Shoes,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.hockerty.com/en/men/shoes/145403-derbys-brown-italian-calf-leather. [Erişildi: 01. 01. 2024].
• [30] Hockerty, “Hockerty Oxford Shoes,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.hockerty.com/en/men/shoes/139353-full-brogue-shoes-brown-italian-calf-leather. [Erişildi: 01. 01. 2024].
• [31] İlvi, “Ilvi Mocassin Shoes,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.ilvi.com/en/varius-grey-leather-mens-moccasin-13724. [Erişildi: 01. 01. 2024].
• [32] Timberland, “Timberland Men Boots,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.timberland.ca/en-ca/p/men/footwear-10039/mens-timberland-premium-6-inch-waterproof-boot-TB010061713?width=M. [Erişildi: 01. 01. 2024].
• [33] Thursday Boots, “Men Desperado Cowboy Boots,” [Çevrimiçi]. Available: https://thursdayboots.com/products/mens-desperado-square-toe-cowboy-boots-arizona-adobe. [Erişildi: 02. 01. 2024].
• [34] Dolce Gabbana, “Men Sandals,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.dolcegabbana.com/en-us/fashion/men/shoes/sandals-and-slides/dolce-and-gabbana-calfskin-pantheon-gladiator-sandals-in-blue-A80160AV38580653.html. [Erişildi: 02. 01. 2024].
• [35] Prada, “Nappa Leather Ballerinas,” 2023. [Çevrimiçi]. Available: https://www.prada.com/tr/en/p/nappa-leather-ballerinas/1F037N_038_F0002_F_005. [Erişildi: 03. 01. 2024].
• [36] Prada, “Brushed Leather Pumps,” 2023. [Çevrimiçi]. Available: https://www.prada.com/tr/en/p/brushed-leather-pumps/1I001N_055_F0002_F_085. [Erişildi: 03. 01. 2024].
• [37] Jimmy Choo, “Azia 95 Black Patent Leather Shoes,” 2024. [Çevrimiçi]. Available: https://row.jimmychoo.com/en/women/shoes/azia-95/black-patent-leather-sandals--AZIA95PAT010003.html. [Erişildi: 0.3 01. 2024].
• [38] Jimmy Choo, “Black Soft Calf Leather Boots,” 2024. [Çevrimiçi]. Available: https://row.jimmychoo.com/en/women/shoes/cece-80/black-soft-calf-leather-boots-CECE80SLQ010003.html?cgid=women-shoes. [Erişildi: 03. 01. 2024].
• [39] Prada, “Brushed Leather Campared Boots,” 2023. [Çevrimiçi]. Available: https://www.prada.com/tr/en/p/brushed-leather-camperos-boots/1T263N_055_F0002_F_055. [Erişildi: 03. 01. 2024].
• [40] Prada, “Padded Leather Sandals,” 2023. [Çevrimiçi]. Available: https://www.prada.com/tr/en/p/padded-nappa-leather-sandals/1X721M_038_F0002_F_020. [Erişildi: 03. 01. 2024].
• [41] İ. Ökteş, Önemli Notlar, İzmir, 2003, p. 28.
• [42] G. C. W. Tyrell, Therapuetic Footwear : Chapter 4- Footwear Components and Construction Methods, 2009, p. 40.
• [43] İ. ÖTLEŞ, Handbook Footwear, İzmir: Ayakkabıcılık Mesleki Eğitim Merkezi Yayınları, 2005
• [44] A. Uzun ve H. Z. Sofuğlu, “Spor Ayakkabılarının Gelişimi ve Spordaki Etkileri,” Sportive, cilt 6, no. 1, pp. 40-50, 2023.
• [45] C. Kastan, “Ayakkabı Kalıbı Ölçü Sistemleri,” Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, no. 13, pp. 3-16, 2009.
• [46] D. Ünal, Ölçü Sistemleri, İstanbul, 2017, pp. 38-41.
• [47] R. Sürenkök, Konu 6: Ayağın Ölçülmesi, İzmir: üç-el Yayıncılık, 1993, pp. 146-182.
• [48] Askı Dünyası, “Askı Dünyası,” [Çevrimiçi]. Available: https://askidunyasi.com/ahsap-tam-ayakkabi-kalibi-41-numara. [Erişildi: 27. 01. 2024].
• [49] M. Megep, Ölçü Alma Modülü, Ankara, 2013.
• [50] G. C. W. Tyrell, Therapuetic Footwear, 2009, pp. 46-48.
• [51] G. C. W. Tyrell, Theraupetic Footwear, pp. 48-49.
• [52] R. Sürenkök, Konu 2. Ayakkabının Yapısı, İzmir, 1993, pp. 39-41.
• [53] N. Akçakale, “Ayakkabı Tabanlarında Kauçuk Kullanımı,” 2016.
• [54] Hopfrög Kids, “Hopfrög Kids,” 2023. [Çevrimiçi]. Available: https://www.hopfrogkids.com. [Erişildi: 05. 06. 2024].
• [55] N. Demirel, “Mediatrend,” MediaMarkt, [Çevrimiçi]. Available: https://mediatrend.mediamarkt.com.tr/cocuk-ayakkabilarinda-kullanilan-yeni-nesil-teknolojiler/. [Erişildi: 05. 06. 2024].
• [56] Nike, “Nike Döngüsel Tasarım Rehberi,” [Çevrimiçi]. Available: https://circulardesign.nike.com. [Erişildi: 05. 06. 2024].
• [57] Nike, “2025 ve Ötesi,” 22. 06. 2021. [Çevrimiçi]. Available: https://www.nike.com/tr/a/surdurulebilirlik-2025-hedefleri. [Erişildi: 05. 06. 2024].
• [58] P. Kaziur, Z. Mikołajczyk , M. Kłonowska ve B. Woźniak , “Design Methodology and Technology of Textile Footwear,” Materials (Basel), cilt 19, no. 15, 2022.
• [59] M. Heide , U. Möhring , R. Hänsel , M. Stoll , U. Wollina ve B. Heinig , “Antimicrobial-finished textile three-dimensional structures,” Curr Probl Dermatol, cilt 33, 2006.
• [60] W. Lo , D. Wong , K. Yick , S. Ng ve J. Yip , “Effects of custom-made textile insoles on plantar pressure distribution and lower limb EMG activity during turning,” J Foot Ankle Res, cilt 13, no. 9, 2016.
• [61] I. Chiao, “What's the difference between genuine leather & microfiber leather? Which one is better?,” 27. 06. 2022. [Çevrimiçi]. Available: https://www.linkedin.com/pulse/whats-difference-between-genuine-leather-microfiber-which-isaac-chiao/. [Erişildi: 21. 02. 2024].
• [62] X. Zhu, Q. Li, L. Wang, S. Liu, C. Wang, Z. Xu, L. Liu ve X. Qian, “Current advances of Polyurethane/Graphene composites and its prospects in synthetic leather: A review Author links open overlay panel,” European Polymer Journal, 2021.
• [63] M. Hulkrantz, “An overview on the environmental impacts of synthetic leather made of hemp fiber with preliminary lifecycle assessment,” 2018.
• [64] C. Henninger, A. Panayiota ve C. Oates, “What is sustainable fashion?,” ournal of Fashion Marketing and Management: An International Journal, 2016.
• [65] A. Amobonye, J. Lalung, M. K. Awashti ve S. Pillai, “Fungal mycelium as leather alternative: A sustainable biogenic material for the fashion industry,” Sustainable Materials and Technologies, 2023.
• [66] Mylo, “Mylo,” 2024. [Çevrimiçi]. Available: https://mylo-unleather.com. [Erişildi: 18. 05. 2024].
• [67] A. Anam, “Pineapple leather,” 2024. [Çevrimiçi]. Available: https://www.ananas-anam.com. [Erişildi: 18. 05. 2024].
• [68] Desserto, “Desserto,” 2024. [Çevrimiçi]. Available: https://desserto.com.mx/desserto®. [Erişildi: 05. 06. 2024].
• [69] E. K. Dönmez, “Sürdürülebilir Tekstil Tasarımında Atık Yönetimi ve 6r Prensibinin Uygylanması,” 2019.
• [70] R. Raffaeli ve M. Germani, “Advanced computer aided technologies for design automation in footwear industry,” International Journal on Interactive Design and Manufacturing (IJIDeM), cilt 5, 2011.
• [71] Thred., “Sürdürülebilir ayakkabı devrimi başladı, işte öncülük eden beş marka,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fthred.com%2Ftr%2Fstil%2Fi%25C5%259Fte-s%25C3%25BCrd%25C3%25BCr%25C3%25BClebilir-ayakkab%25C4%25B1-devrimine-%25C3%25B6nc%25C3%25BCl%25C3%25BCk-eden-ayakkab%25C4%25B1-markalar%25C4%25B1%2F&psig=AOvVaw0_xccG. [Erişildi: 27. 01. 2024].
• [72] A. Buxton, “Meet the World’s First Truly Biodegradable Sneakers,” green queen, 2022. []
• [73] Orba, “Orba Materials,” 2024. [Çevrimiçi]. Available: https://orbashoes.eco/pages/materials. [Erişildi: 02. 07. 2024].
• [74] Orba, “Our Materials,” 2024. [Çevrimiçi]. Available: https://orbashoes.eco/pages/materials. [Erişildi: 02. 07. 2024].
• [75] K. Neuber, “Forever Better,” 04. 11. 2021. [Çevrimiçi]. Available: https://foreverbetter.com/en/newsroom/corporate-news/2024/19-03-2024-unfortunately-not-lot-has-changed-girls-football. [Erişildi: 05. 06. 2024.].
• [76] Blueview Footwear, “Blueview,” 2024. [Çevrimiçi]. Available: https://blueviewfootwear.com. [Erişildi: 2 Temmuz 2024].
• [77] Business Wire, “No Time for Waste,” 04. 11. 2021. [Çevrimiçi]. Available: https://www.businesswire.com/news/home/20211104005105/en/No-Time-for-Waste-PUMA-pilots-testing-for-biodegradable-RESUEDE-version-of-its-most-iconic-sneaker. [Erişildi: 02. 07. 2024].
• [78] E. Team, “Is Hemp or Bamboo Clothing More Sustainable?,” 27. 01. 2021. [Çevrimiçi]. Available: https://ecotero.com/is-hemp-or-bamboo-clothing-more-sustainable/. [Erişildi: 05. 06. 2024].
• [79] Well Fabric, “Hemp Cotton Fabric: Blend of Sustainability – Comfort,” 2024. [Çevrimiçi]. Available: https://wellfabric.com/what-is-hemp-cotton-fabric/#. [Erişildi: 04. 08. 2024].
• [80] B. Eser, P. Çelik , A. Çay ve D. Akgümüş, “Tekstil Ve Konfeksiyon Sektöründe Sürdürülebilirlik ve Geri Dönüşüm Olanakları,” Tekstil ve Mühendis, cilt 23, no. 101, pp. 43-60, 2016.
• [81] SMART , “SMART (Secondary Materials and Recycled Textiles),” 27. 03. 2019. [Çevrimiçi]. Available: https://www.smartasn.org/advocacy/. [Erişildi: 04. 01. 2024].
• [82] Leather Working Group, “Leather Working Group,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.leatherworkinggroup.com. [Erişildi: 02. 07. 2024].
• [83] LWG, “LWG,” 2023. [Çevrimiçi]. Available: https://www.leatherworkinggroup.com. [Erişildi: 02. 07. 2023].
• [84] Çevre Sıfır Atık, “Tekstil-Ayakkabı Kumbarası,” [Çevrimiçi]. Available: https://cevresifiratik.com/tekstil-ayakkabi-kumbarasi/. [Erişildi: 27. 01. 2024].
• [85] Mert Lostra, “Mert Lostra,” [Çevrimiçi]. Available: https://mertlostra.com/wp-content/uploads/2021/02/lostra.jpg. [Erişildi: 27. 01. 2024].
• [86] A. Eryeşil, “Sürdürülebilir Tüketim Bağlamında Lostra İşletmeleri Üzerine Bir İnceleme,” Toplum ve Ekonomi ve Yönetim Dergisi, cilt 4, no. 2, pp. 181-196, 2023.
• [87] Scientific Applications International Corporation , “Life Cycle Assesment: Principles And Practice,” Mayıs 2006.
• [88] Hepsiburada, “Deri Çeşitleri ve Deriler için Bakım Tüyoları,” [Çevrimiçi]. Available: https://images.app.goo.gl/2Xc1V1bPop8Zwadi6. [Erişildi: 27. 01. 2024].
• [89] Kalaylı Tekstil, “Kalaylı Tekstil 2021 Öne Çıkan Kumaş Modelleri,” 2021. [Çevrimiçi]. Available: https://kalaylitekstil.com/blog-detay/2021-one-cikan-kumas-modelleri. [Erişildi: 28. 01. 2024].
• [90] F.P. AŞ., “Tekstil Hammaddeleri AB ve Türkiye 2021,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Ffilofibra.com.tr%2Ftr%2Fblog%2Ftekstil-hammaddeleri-bitkisel-lifler-ab-turkiye-ihracat-2021&psig=AOvVaw31j4aEgIdR0by-qb3NVCWr&ust=1706538329045000&source=images&cd=vfe&opi=89978449&ved=0CBQQjhxqFwoTCLDkuuq. [Erişildi: 28. 01. 2024].
• [91] Akar Textile, “Üretim,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.akartextile.com/uretim/. [Erişildi: 28. 01. 2024].
• [92] D. Eylül, “Tekstil sektöründe kriz! Üretim ve istihdam gün geçtikçe düşüyor,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.dokuzeylul.com/tekstil-sektorunde-kriz-uretim-ve-istihdam-gun-gectikce-dusuyor#google_vignette. [Erişildi: 28. 01. 2024].
• [93] Özel Rumeli Hastanesi, “Spor Ayakkabı Seçiminde Nelere Dikkat Edilmeli?,” [Çevrimiçi]. Available: https://rumelihospital.com.tr/saglik-rehberi/ortopedi-ve-travmayoloji/spor-ayakkabi-seciminde-nelere-dikkat-edilmeli/. [Erişildi: 28. 01. 2024].
• [94] Amazon, “Bolognifi Erkek Futbol Kramponları- Çim, İç Mekan ve Dış Mekan Kullanımı için Yüksek Top Futbol Ayakkabıları - Gençlik Oyunu Eğitim Spor Ayakkabıları,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.amazon.com.tr/Bolognifi-Erkek-Futbol-Kramponları-Ayakkabıları/dp/B0C58MFW2W. [Erişildi: 28. 01. 2024].
• [95] iStock Photo, “Ev bina yakın çöp kapağı üzerinde iyi durumda eski Adidas spor ayakkabıları çifti. Eski ayakkabılar yeni bir sahibi bekliyor.,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.istockphoto.com/tr/fotoğraf/ev-bina-yakın-çöp-kapağı-üzerinde-iyi-durumda-eski-adidas-spor-ayakkabıları-çifti-gm1147398583-309487890. [Erişildi: 27. 01. 2024].
• [96] Ada Chemical, “Nanoteknolojik Ürünler Kimyasal Grubu,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.adachemical.com/nanoteknolojik-urunler/kimyasal-grubu/. [Erişildi: 05. 06. 2024].
• [97] İnternational Organization for Standardization, “ISO 14040: Environmental management – Life cycle assessment – Principles and framework,” İnternational Organization for Standardization, 2006.
• [98] G. Rebitzer, T. Ekvall, R. Frischknecht, D. Hunkeler, G. Norris, T. Rydberg, W. P. Schmidt, S. Suh, B. Weidema ve D. Pennington, “Life cycle assessment: Part 1: Framework, goal and scope definition, inventory analysis, and applications,” ScienceDirect, 2003.
• [99] G. Finnveden, M. Hauschild, T. Ekvall, J. Guinee, M. Heijungs, S. Hellweg, A. Koehler, D. Pennington ve S. Suh, “Recent Developments in Life Cycle Assesments,” Science Direct, cilt 9, no. 1, pp. 1-21, 2009.
• [100] J. Guinee, “Operational Guide to the ISO Standards. Springer Science & Business Media,” %1 içinde Handbook of Life Cycle Assesment, 2002, pp. 311-313.
• [101] M. Hauschild, “Identifying Best Practice in Life Cycle Impact Assessment,” International Journal of Life Cycle Assesment, cilt 23, no. 2, pp. 164-176, 2018.
• [102] M. A. Curran, “Life cycle assessment in the agri-food sector: case studies, methodological issues, and best practice,” International Journal of Life Cycle Assesments, 2015.
• [103] H. David, “Life Cycle Assessment of a Resource Recovery System: Gasification Combined with Organic Rankine Cycle.,” International Journal Of Life Cycle Assesments, cilt 13, no. 3, pp. 210-220, 2008.
• [104] R. Sürenkök, Konu:4 Ayağın Yapısı, İzmir: Üç-el Yayıncılık, 1993, pp. 100-105.
• [105] İ. Chiao, “What's the difference between genuine leather & microfiber leather? Which one is better?,” 27. 06. 2022. [Çevrimiçi]. Available: https://www.linkedin.com/pulse/whats-difference-between-genuine-leather-microfiber-which-isaac-chiao/. [Erişildi: 21. 02. 2024].
• [106] Aymakop, “Ayakkabı Üretimi,” [Çevrimiçi]. Available: https://images.app.goo.gl/hNZRwsTQV6AFY38H8. [Erişildi: 27. 01. 2024].
• [107] Vloni, “Kahve Hakiki Deri Bağcıklı Erkek Klasik Ayakkabı,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.vloni.com/vloni-126-06-kahve-hakiki-deri-bagcikli-erkek-klasik-ayakkabi-ayakkabi-1315-25-B.jpg. [Erişildi: 27. 01. 2024].
• [108] Hürriyet, “Atacama Çölü’nde dev çöplük,” [Çevrimiçi]. Available: https://www.hurriyet.com.tr/video/atacama-colunde-dev-copluk-41935846. [Erişildi: 28.01.2024].