OSMANLI DÖNEMİNDEN GÜNÜMÜZE TÜRK MÜZİĞİ SES İCRASINDA EĞİTİM ANLAYIŞI

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 11, 55 - 72, 27.01.2020

Handan Savci , Ayten Kaplan

Öz

        Tarihsel, sosyal ve coğrafi değişimlerin etkisiyle şekillenen müzik kültürümüzün büyük bir bölümünü sözlü müzik oluşturmaktadır. Günümüzde Türk müziğinde ses eğitiminin nasıl yapılacağı, araştırmalara konu olmaya başlamıştır.

        Tanzimat öncesinde ses eğitiminin meşk ve hanendelik geleneği ile özdeş olduğu söylenebilir. Tanzimat dönemi ile birlikte başlayan batılılaşma politikaları, Cumhuriyet döneminde daha etkin biçimde uygulanmıştır. Cumhuriyet döneminde, tüm kurumlarda yaşanan radikal değişimler, müzik eğitimi ve ses eğitimi alanına da yansımış, batılılaşma çizgisinde opera şarkıcılığını geliştirmek için kullanılan teknik ve yöntemler, tüm konservatuarlarda ve müzik eğitimi bölümlerinde ses eğitimi için kullanılmaya başlanmıştır.

        Geleneksel meşk ve hanendelik eğitimi ile batılılaşmanın etkisiyle başlayan modern ses eğitimi arasındaki yöntem farklılıkları, ses eğitiminin nasıl yapılması gerektiği konusunda sorunlara neden olmuştur. Klasik Musiki nazariyatı olarak değerlendirebileceğimiz kaynaklarda, insan sesi, ses icrası ve hanendelik kültürüne dair çok önemli bilgilere rastlanmaktadır. Hanendenin kazanması gereken ses özellikleri ve hanendelik kültürü, meşk temelli bir eğitim ve aktarımla şekillendirilmiştir. Tarihsel kaynaklarda, genel müzikal kültür ile birlikte, sesin oluşumu ve işlevsel özellikleri ve ses icrasının nasıl olması gerektiği ile ilgili önemli tespitlerin yapıldığı görülmektedir. Bu konuda yoğun bir düşünsel çaba gösterilse de ses eğitiminin ayrı bir uzmanlık alanı olarak değerlendirilmesi konusunda net bir tutuma rastlanmamaktadır.

        Eğitimde, ses eğitiminin ayrı bir uzmanlık alanı olarak değerlendirilmesi, Dârülelhanın kurulmasıyla başlamıştır. Tarihsel gelenekle uyumlu, tavır-nazariyat-meşk geleneğinin eğitime tam anlamıyla yansımaması bugünün ses icrasının en önemli sorunlarından biridir. Bu çalışmada, ses icrası ve ses eğitiminin gelenekte nasıl şekillendiği, tarihsel müzik kültürümüzü şekillendiren kaynaklar, meşk ve Osmanlı eğitim kurumları temel alınarak belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ses Eğitimi, Hanendelik, Meşk, Osmanlı Eğitim Kurumları.

Kaynakça

• Akdoğan, B. (1996). Fethullah Şîrvânî ve "Mecelletun Fi'l-Mûsîkâ" Adlı Eserinin XV. Yüzyıl Türk Mûsikîsi Nazariyatındaki Yeri.(Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Behar, C. (2006). Aşk Olmayınca Meşk Olmaz,(3. Baskı).İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Gazimihal, M.(1955).Türk Askeri Mızıkaları Tarihi. İstanbul: Maarif Basımevi, akt. C. Güray. (2011). Bin Yılın Mirası. (1.Baskı) İstanbul: Pan Yayıncılık.Güray, C.(2011). Bin Yılın Mirası.(1.Baskı). İstanbul: Pan Yayıncılık.İbnSînâ.(2004)Cevâmiu’ilmi’l-musikâ. (T. Ahmet Hakkı, Çev).(1. Baskı). İstanbul: Litera Yayıncılık.Judetz, E.P.(2007).Türk Musiki Kültürünün Anlamları.(3.Baskı).İstanbul: Pan Yayıncılık.Kara, A.(2010). Bir Müzik Eğitim Kurumu Olarak Darülelhan ve Mecmuası.(Yüksek Lisans Tezi).Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Koç, F.(2010). Abdülaziz B. Abdülkadir Meragi ve “Nekavetü’l- Edvar’’ İsimli Eserinin XV.yy Musiki Nazariyatındaki Yeri.(Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Kolukırık, C.(2015). Darü’l- Elhan ve Darü’l-Elhan Mecmuası.(1.Baskı).Kırşehir: Barış Kitap.Özden, E.(2013).Osmanlı Maarifinde Musiki.(Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Say, A. (1998). Türkiye’nin Müzik Atlası. ( 1.Baskı)İstanbul: Borusan Kültür ve Sanat Yayınları. Sezikli, U. (2000). Kırşehirli Nizameddin İbn Yusuf’un Risale-i Müzik Adlı Eseri. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Sezikli, U. (2007). Abdülkâdir Merâgî ve Câmiu'l-Elhân'ı. Yayımlanmamış( Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Şirinova,Z. (2008). Şükrullah’ın“İlmülEdvar”ı’.(Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Tanrıkorur, C. (2011).Osmanlı Dönemi Türk Musikisi.(3.Baskı) İstanbul: Dergâh Yayınları.Tekin, E. (2017). Yirminci Yüzyılda Askeri Mehter.( Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Tekin, E.(2007).Safedi’nin Müzik Teorisinin İncelenmesi.(Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.