MÜZİĞE VERİLEN DUYGUSAL TEPKİDE ZAMAN-MEKAN ETKENLERİ

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 11, 23 - 54, 27.01.2020

Seyhan Canyakan

Öz

Son yıllarda gelişen müzik-duygu araştırmaları, kimi araştırmacılara göre toplu bir şekilde
kafa karıştırıcı model varyasyonları ve terminolojileri ortaya çıkarırken aynı zamanda tutarsız dataların birikmesine de neden olmaktadır. Bir yandan multidisipliner yaklaşımlar (psikoloji, mühendislik, müzikoloji, akustik, tıp) yardımıyla da çözümlenmeye çalışılan müzik-duygu araştırmaları birçok kavramsal karmaşayı da (duygu, duygu durum ayrımı, hissedilen ve algılanan
duygu ayrımı) beraberinde getirmektedir. Ancak müzikoloji penceresinden yaklaşım
oldukça azdır. Psikologların yaptıkları çalışmaların temel sorunu, uyaran
olarak seçilen yapıtların, katılımcılar için gerek kültürel gerekse müzik tercihi açısından uygun olmamasıdır. Sözgelimi barok döneme ilişkin
herhangi bir dinleme pratiği olmayan birine, bu müzik türünde neler hissettiğinin sorulması araştırmalarda ki olumsuz noktalardan biridir. Toplumsal ve kültürel
değişimler göz ardı edildiğinden kişinin
içinde bulunduğu gerçek ortamda müziğe karşı
hissettiği duygu durumlarının tespiti mümkün olmamaktadır. Müzik ve duygu üzerine
iki yüzü aşkın makalenin
taranması sonucu
bu çalışmalarda yalnızca laboratuvar ortamı mantığıyla çalışıldığı ve sonuçların
güvenilir olmadığı sonucuna varılmıştır.

Bu
çalışma ise müziğin farklı zaman
diliminde oluşturduğu duygu durum değişikliklerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Bunu açıklarken de müzik türleri
ve aşina olmanın duygu değişimine etkisi üzerinde durularak nitel ve nicel araştırma yöntemlerinden, Öz-Raporlama, Yarı Kurgulu Görüşme tekniklerinden
ve Boyutsal Duygu Model’inden (Dimensional Emotion Model) yararlanılmıştır. Çok sayıda katılımcıyla yapılması planlanan araştırma, aynı gruba dört müzik türünde uyaranın farklı zaman ve mekanlarda dinletilmesiyle gerçekleştirilmiştir. Sonuçların elde edilmesinde yapılan yarı kurgulu görüşme çözümleriyle birlikte veriler Pearson
Korelasyon Analizi ve Bağımsız Gruplar T-Testine tabi tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Müzik, Duygu Durum, Zaman-Mekan, Kronobiyoloji

Kaynakça

• Berlyne, Daniel E. (1971). Berlyne Aesthetics & Psychobio. Toronto: Meredith Corporation.Erdal, Barış (2015). "Hissedilen ve algılanan duygular bağlamında Arabesk müzik beğenisini etkileyen faktörler üzerine bir araştırma" International Journal of Human Sciences, 12(1), 1016-1055.Hunter, Patrick G., Schellenberg, E. Glenn. (2010). "Music and Emotion" Music Perception: An Interdisciplinary Journal , 36).Juslin, Patrick. N., Sloboda , John A. (2013). "Music and Emotion" The Psychology of Music (Third Edit). ElsevierKonecni, Viladimir J. (2010). "Aesthetic Trinity Theory and the Sublime by Vladimir J . Konecni" (1 Temmuz 2015) <http://www.digitalartguild.com>Krumhansl, Carol L. (1997). "An exploratory study of musical emotions and psychophysiology"Canadian Journal of Experimental Psychology, 51(4), 336–353.Liljeström, Simon., Juslin, Patrick. N., Västfjäll, Daniel. (2012). "Experimental evidence of the roles of music choice, social context, and listener personality in emotional reactions to music" Psychology of Music.Scherer, Klaus R. (2004). "Which Emotions Can be Induced by Music? What Are the Underlying Mechanisms? And How Can We Measure Them?" Journal of New Music Research, 33(3), 239–251.Scherer, Klaus. R., & Zentner, Marcel. R. (2001). "Emotional effects of music: Production rules"Music and Emotion: Theory and Research, 361–392.Swaminathan, Swathi., Schellenberg, E. Glenn. (2015). "Current Emotion Research in Music Psychology" Emotion Review, 7(2), 189–197.Vieillard, Sandrine., Gilet, Anne-Lauren. (2013). "Age-related differences in affective responses to and memory for emotions conveyed by music: A cross-sectional study." Frontiers in Psychology, 4(October), 1–10.Vuoskoski, Jonna Katariina (2012). Emotions Represented and Induced by Music The Role of Individual Differences Jonna Katariina Vuoskoski, Department of Music, University of Jyväskylä, FinlandiyaZentner, Marcel, Grandjean, Didier., Scherer, Klaus R. (2008). "Emotions evoked by the sound of music: Characterization, classification, and measurement" Emotion, 8(4), 494–521.