Yield, Yield Components and Performance of Some Chickpea (Cicer arietinum L.) Varieties Planted as Summer Crops in Ankara-Gölbaşı Ecological Conditions Against Blight Disease (Ascochyta rabiei (Pass.) Labr.)

Year 2024, Volume: 34 Issue: 2, 257 - 268, 31.12.2024

Ersin Kavlak , Abdulkadir Aydoğan , Elif Atasayar , Havva Vildan Kılınç , Selin Gündüz

https://doi.org/10.18615/anadolu.1559843

Abstract

This study was carried out in dry conditions during the spring growing season between 2021-2022 in the İkizce Research and Application Farm of Field Crops Central Research Institute. It was aimed to identify chickpea varieties with high regional adaptation. Thus, eight different chickpea varieties (Cicer arietinum L.) that are commonly grown, namely Azkan, Çakır, Akça, Göktürk, Hasanbey, Taek-Sağel, Arda and Aksu, were evaluated as the experimental material. The material was grown in a randomised experimental design with four replications. The research findings indicated that there was a statistically significant difference between the varieties with respect to days to 50% flowering, first pod height, hundred grain weight, and anthracnose disease. In contrast, there was no statistically significant variation in plant height or grain yield between the varieties. Göktürk recorded the latest 50% flowering at 75 days, while Akça varieties showed the earliest flowering at 68 days. Regarding the height of the first pod, the Azkan variety recorded the highest value at 32.62 cm, whereas the Çakır variety had the lowest value at 25.62 cm. In terms of hundred seed weight Akça and Çakır varieties had the highest value with 41.1 g, while the lowest Arda had 36.35g. The lowest value in terms of anthracnose disease was for Göktürk variety with 2, and the highest value was determined in Akça and Taek-Sagel varieties. As a result of this study, Göktürk, Azkan, and Arda varieties were found to be suitable for cultivation in the region in terms of their anthracnose disease resistance.

Keywords

Adaptation, Ankara, chickpea, Cicer arietinum, yield, yield components, blight disease

Ankara-Gölbaşı Ekolojik Koşullarında Yazlık Olarak Ekilen Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinin Verim ve Verim Öğeleri ile Yanıklık Hastalığı (Ascochyta rabiei (Pass.) Labr.) Yönünden Performansları

Abstract

Bu çalışma, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü İkizce Araştırma ve Uygulama Çiftliği deneme alanında, 2021 ve 2022 yıllarında yazlık olarak kuru koşullarda yürütülmüştür. Denemede bölge adaptasyonu yüksek nohut çeşitlerini belirlemek amaçlanmış ve materyal olarak Azkan, Çakır, Akça, Göktürk, Hasanbey, Taek-Sağel, Arda ve Aksu olmak üzere yaygın olarak yetiştirilen 8 farklı nohut (Cicer arietinum L.) çeşidi kullanılmıştır. Araştırma, tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre ekimden itibaren %50 çiçeklenme gün sayısı, ilk bakla yüksekliği, yüz tane ağırlığı ve yanıklık hastalığı bakımından çeşitler arasındaki fark istatistiki açıdan önemli bulunmuştur. Bitki boyu ve tane verimi bakımından çeşitler arasındaki fark istatistiki açıdan önemli bulunmamıştır. Ekimden itibaren %50 çiçeklenme gün sayısı en geç 75 gün ile Göktürk, en erken 68 gün ile Akça çeşidinde; İlk bakla yüksekliği bakımından en yüksek değer 32,62 cm ile Azkan çeşidinden elde edilirken, en düşük değer 25,62 ile Çakır çeşidinde; yüz tane ağırlığı bakımından 41,1 g ile en yüksek değere Akça ve Çakır çeşitleri sahip olurken, en düşük değer 36,35 g ile Arda çeşidinde; yanıklık hastalığı bakımından en düşük değer 2 ile Göktürk çeşidinde, en yüksek değer ise Akça ve Taek-Sağel çeşitlerinde belirlenmiştir. Bu çalışma sonuçları doğrultusunda Göktürk, Azkan ve Arda çeşitlerinin yanıklığa dayanıklılık bakımından bölge için daha uygun olduğu belirlenmiştir.

Keywords

Adaptasyon, Ankara, nohut, Cicer arietinum, verim, verim öğeleri, yanıklık

References

• Abbo, S., J. Berger., and N.C. Turner. 2003. Evolution of cultivated chickpea: Four bottlenecks limit diversity and constrain adaptation. Functional Plant Biology 30: 1081–1087.
• Abbo, S., R.P. van Oss., A. Gopher., Y. Saranga., I. Ofner., and Z. Peleg. 2014. Plant domestication versus crop evolution: A conceptual framework for cereals and grain legumes. Trends in Plant Science 19: 351–360.
• Açıkgöz, N. 1994. Evaluation of chickpea lines for resistance to Ascochyta blight. 9th Congress of the Mediterranean Phytopathological Union. pp: 261-264. 18-24/09/1994 Kusadasi Turkey
• Ağsakallı, A., ve M. Olgun. 1999. Erzurum şartlarında nohut ıslahı için seleksiyon kriterlerinin tespiti. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi. Çayır-Mer’a Yem Bitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller. III: 324-329. Adana.
• Akan, K., L. Çetin., S. Albostan., F. Düşünceli., ve Z. Mert. 2006. İç Anadolu’da görülen önemli tahıl ve nohut hastalıkları. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 15(1-2): 29-48.
• Anonim. 2006-2022. Haymana Tarım/17733 Nolu İstasyonun 2006-2022 Yılı İklim Verileri. Meteoroloji Genel Müdürlüğü Anonim.2024.https://arastirma.tarimorman.gov.tr/cukurovataem/Menu/28/Nohut;https://arastirma.tarimorman.gov.tr/dagtem/Belgeler/CesitLifletleri/Nohut_Liflet.pdf;https://arastirma.tarimorman.gov.tr/gaputaem/Belgeler/%C3%A7e%C5%9Fit%20belgeleri/t%C3%BCrk%C3%A7e/nohut/arda%20tr.pdf;https://arastirma.tarimorman.gov.tr/gktaem/Belgeler/%C3%87es%CC%A7it%20Katalog%CC%86u.pdf;https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tarlabitkileri/IcerikResimleri/Nohut%20%C3%A7e%C5%9Fitleri%20Yeni/G%C3%B6kt%C3%BCrk.jpg;https://ankomer.com/Sayfa.aspx?pid=126&cid=0&Lang=TR (Erişim 05.04.2024)
• Aydın, N. 1988. Ankara koşullarında nohut (Cicer arietinum L.)’ta ekim zamanı ve bitki sıklığının verim, verim komponentleri ve antraknoza olan etkileri. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Aydoğan, A. 2012. Geniş ve dar yapraklı Kabuli tip nohut (Cicer arietinum L.) çeşit ve hatlarında verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ankara. 131.
• Aydoğan, A., A. Gürbüz., V. Karagül., ve N. Aydın. 2009. Yüksek alanlarda kışlık nohut (Cicer arietinum L.) yetiştirme imkanlarının araştırılması. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi. 18 (1-2): 11-16.
• Babagil, G.E. 2010. Muş ekolojik koşullarında bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurlarının değerlendirilmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 7(3): 181-186.
• Bakoğlu, A. 2005. Elazığ şartlarında nohut (Cicer arietinum L.)’ta tohum verimi ve tarımsal özellikler, Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları. 178-181.
• Bakoğlu, A., ve M. Ayçiçek. 2005. Bingöl ekolojik koşularında bazı nohut (Cicer arietinum L) çeşitlerinin verim ve verim öğeleri üzerine bir araştırma. F.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi 17(1): 107-113.
• Bayar, Y., M. Yılar., ve K. Akan. 2023. Kırşehir ili nohut üretim alanlarında antraknoz (Ascochyta rabiei (Pass) Labr.) hastalığının yaygınlık ve bulunma oranlarının belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 13(2): 405-413.
• Bıçaksız, Y. 2010. Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinin Orta Anadolu Koşullarına Adaptasyonu. Yüksek Lisans Tezi. Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Eskişehir. 32.
• Biçer, B.T., C. Akıncı., ve S. Eker. 2017. Kışlık nohut genotiplerinin soğuk ve antraknoza dayanıklılığı ile tohum pişme özelliklerinin saptanması. El-Cezerî Fen ve Mühendislik Dergisi. 4 ( 3): 355-364.
• Biçer, B.T., ve A.E. Anlarsal. 2005. Diyarbakır yöresi nohut (Cicer arietinum L.) köy populasyonlarının tarımsal, morfolojik ve fenolojik özellikler için değerlendirilmesi. HR.Ü.Z.F. Dergisi. 9 (3): 1 – 8.
• Ceyhan, E., A. Kahraman., M.K. Ateş., R. Topak., D. Şimşek., M.A. Avcı., M. Önder., ve H. Dalgıç. 2013. Konya koşullarında nohut (Cicer arietinum L.) genotiplerinin tane verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Türkiye X. Tarla Bitkileri Kongresi. 1: 789-796.
• Ceyhan, E., M. Önder., A. Kahraman., R. Topak., M.K. Ateş., S. Karadas., and M.M. Avcı. 2012. Effects of drought on yield and some yield components of chickpea. World Academy of Science, Engineering and Technology. 66: 378-382.
• Ceyhan, E., M. Önder., M. Harmankaya., M. Hamurcu., and S. Gezgin. 2007. Response of chickpea cultivars to application of boron in boron-deficient calcareous soils. Communications in Soil Science and Plant Analysis 38: 2381-2399.
• Erden, Z., M. Erman., M. Ölmez., ve E. Çöçen. 2021. Bazı nohut çeşitlerinin Siirt ili ekolojik koşullarındaki adaptasyonunun belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi 10(1): 65-72.
• FAO. 2021. Nohut üretim istatistikleri https://www.fao.org/faostat/en/#data, (Erişim tarihi: 10.02.2024) Gaur, P.M., M.K. Singh., S. Samineni., S.B. Sajja., A.K. Jukanti., S. Kamatam., and R.K. Varshney. 2016. Inheritance of protein content and its relationships with seed size, grain yield and other traits in chickpea. Euphytica 209: 253-260. DOI 10.1007/s10681-016-1678-2
• Gençkan, S. 1958. Türkiye’ nin önemli nohut çeşitlerinin başlıca vasıfları üzerinde araştırmalar. Ege Ünv. Matbaası. İzmir.
• HaritaMap. 2024. İkizce Haritası. https://www.haritamap .com/yer/ikizce-golbasi (Erişim tarihi: 26.01.2024) JMP® Pro. 2019. Version 15.0.0. SAS Institute Inc., Cary. NC. 1989-2019.
• Karakurt, E. 2012. Kayseri Yoncası (Medicago sativa L. var. Kayseri)’nın bazı bitkisel özelliklerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 21(2):65-69.
• Küsmenoğlu, İ. 1990. Ascochyta blight of chickpea: inheritance and relationship to seed size, morphological traits and isozyme variation. [Degree of Master of Science in Agronomy Washington State University Department of Agronomy and Soils. 81p., U.S.A.]
• Millán, T., E. Madrid., J.I. Cubero., M. Amri., P. Castro., and J. Rubio. 2015. Chickpea. Grain legumes pp.85-109. Özaktan, H., ve E. Oğuz. 2023. Kayseri ekolojik koşullarında yetiştirilen nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin bazı fiziksel özelliklerin belirlenmesi. Erciyes Tarım ve Hayvan Bilimleri Dergisi 6(1): 67-72.
• Patan, F. 2014. Tescilli bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin Erzurum ekolojik koşullarına adaptasyonu. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Erzurum. S. 59.
• Sayılğan, Ç., ve M. Kocatürk. 2019. Sahil ve geçit kuşağına uygun tescilli ve yerel nohut çeşitlerinin Batı Akdeniz Bölgesi’nde yazlık ekim verim performanslarının değerlendirilmesi. Derim 36( 2): 207-216.
• Sepetoğlu, H. 1994. Yemeklik tane baklagiller. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. No:24. İzmir.
• Singh, K.B., and M.V. Reddy. 1993. Resistance to six races of Ascochyta rabiei in the world germplasm collection of chickpea. Crop Science 33: 186-189.
• Sözen, Ö., M. Yağmur., ve Y. Aydoğan. 2021. Eskişehir ekolojik koşullarında yetiştirilen bazı nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin tarımsal özellikleri yönünden değerlendirilmesi. Manas Journal of Agriculture Veterinary and Life Sciences 11(1): 35-47.
• Ton, A., A.E. Anlarsal., ve T.İ. Karaköy. 2014. Türkiye’de yemeklik tane baklagiller üretiminin sorunları ve çözüm önerileri. Türk Tarım –Gıda Bilim veTeknoloji Dergisi 2(4):175-180.
• Topalak, C., ve E. Ceyhan. 2015. Nohutta farklı ekim zamanlarının tane verimi ve bazı tarımsal özellikler üzerine etkileri. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi 2 (2): 130-139.
• Tosun, O., ve D. Eser. 1975. Nohut (Cicer arietinum L.)’ta ekim sıklığı araştırmaları, I.Ekim sıklığının verim üzerine etkileri. Ankara Üniversitesi Yıllığı 25(1): 171-180.
• TUİK. 2022. http://www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi; 20.02.2024)
• Vural, H., and A. Karasu. 2007. Agronomical characteristics of several chickpea ecotypes (Cicer arietinum L.) grown in Turkey. Not. Bot. Hort. Agrobot. Cluj. 35(2).
• Wallace, D.H., P.A. Gniffke., P.N. Masaya., and R. Zobel. 1991. Photoperiod, Temperature and Genotype Interaction Effects on Days and Notes Required Fob Flowering of Bean. Journal of American Soc. for Hort. Sci. 116 (3): 534-543.
• Yalçın, F. 2017. Nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinde verimce bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Bozok Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yozgat. S.74.
• Yalçın, F., Z. Mut., Ö. Doğanay., ve E. Köse. 2018. Afyonkarahisar ve Yozgat Koşullarında yüksek verim sağlayacak uygun nohut (Cicer arietinum L.) çeşitlerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Ziraat Fakültesi Dergisi 35 (1): 46-59. Yıldırım, Ü. A., ve E. Güldür. 2022. Nohutta fusarıum solgunluğu hastalığı. s. 41. In: A.A. Altun (Ed.) Tarımda Yeni Gelişmeler. Ankara, Turkey.
• Zeren, Y., T. Özcan., ve A. Işık. 1991. Nohut hasat ve harman mekanizasyonu üzerine bir araştırma. Doğa –Tr. J. Of Agriculture and Forestry. 15:215-238.
• Zohary, D., and M. Hopf. 2000. Domestication of plants in the old world, 3rd ed. New York: Oxford University Press.