TÜRKİYE, İSPANYA VE KANADA SAĞLIK SİSTEMİ VE GÖSTERGELERİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Year 2023, Volume: 5 Issue: 1, 125 - 151, 19.03.2023

Memiş Karaca

Abstract

Karşılaştırmalı sağlık sistemlerinin temelinde, diğer ülkelerin deneyimlerinden faydalanma, başka ülkelerde geliştirilen yönetim tekniklerinden ve yeniliklerden haberdar olma, farklı bir bakış açısı kazanma ve karşılaştırma sonucunda üstün yönlerini kendi sağlık sistemine uyarlama düşüncesi yatmaktadır. Ülkelerin tercih ettikleri sağlık sistemleri ve bu sistemlerin özellikleri ülkelerin sağlık harcamalarını ve dolayısıyla sağlıkla alakalı çeşitli çıktılarını etkileyen en önemli faktörleri temsil etmektedir. Bu çalışmanın amacı Türkiye, İspanya ve Kanada sağlık sistemlerinin ve göstergelerinin karşılaştırmalı analizi yapılarak, genel bir perspektif çizmektir. Sağlık ölçütü olarak; doğumda beklenen yaşam süresi, bebek ölüm oranları, 1000 kişi başına düşen doktor ve hemşire sayısı, sağlık harcamalarının GSYİH içindeki payı, hastane yatak sayıları, alkol tüketimi, 15 yaş üzeri bireylerde sigara içme sıklığı esas alınmıştır. Türkiye, İspanya ve Kanada ile karşılaştırıldığında; genel sağlık sistemi ve temel sağlık göstergeleri açısından belirtilen ülke standartlarını yakalayamadığı anlaşılmıştır. Genel bir değerlendirme yapıldığında ise, Türkiye sağlık sisteminin gelişmiş ülke sağlık sistemleri standardına henüz erişemediği gelişmekte olan ülke sağlık sistemlerine kıyasla ise dahi iyi sağlık göstergelerine sahip olduğu kanısına varılmıştır. Çıkan sonuçların sağlık politikası belirleyicileri, planlayıcıları, yöneticileri, uygulayıcıları, araştırmacıları ve hizmet talep edenlere yönelik ülkelerin sağlık sistemi ve durumu hakkında bilgi arzı sunacağı aynı zamanda faydalı olacağı düşünülmektedir.

Keywords

Sağlık Sistemi, Sağlık Ölçütleri, Kıyaslama

COMPARATIVE ANALYSIS OF HEALTH SYSTEM AND INDICATORS IN TURKEY, SPAIN AND CANADA

Abstract

The basis of comparative health systems is the idea of benefiting from the experiences of other countries, being aware of the management techniques and innovations developed in other countries, gaining a different perspective and adapting the superior aspects of their own health system as a result of comparison. The health systems preferred by countries and the characteristics of these systems represent the most important factors affecting the health expenditures of countries and therefore their various health-related outputs. The aim of this study is to draw a general perspective by making a comparative analysis of the health system and indicators of Turkey, Spain and Canada. As a measure of Health; life expectancy at birth, infant mortality rate, per 1000 people, the number of doctors and nurses, the health expenditure share of GDP, the number of hospital beds, alcohol consumption, smoking prevalence is based on over 15 years of age. Turkey faced Spain and Canada; It was understood that it could not reach the country standards specified in terms of general health system and basic health measures. When a general evaluation is made, it is concluded that the Turkish health system has good health indicators, even when compared to the health systems of the developing countries, where it has not yet reached the standards of the developed country health systems. It is thought that the results obtained will be very useful for health policy makers, planners, managers, practitioners, researchers and service requesters to provide a supply of information about the health system and the state of countries.

Keywords

Health System, Health Criteria, Benchmarking

References

• Aloğlu N. ve Taşlıyan M. (2016). Aile sağlığı merkezlerinde çalışan sağlık personelinin geçmiş sistem (sağlık ocakları) ile bugünkü sistemi (aile hekimliği) değerlendirmeleri: Kahramanmaraş il merkezinde bir alan araştırması. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 2:1-14.
• Arıbaş, K., ve Hasan, Kara (2010). Siyasi Coğrafya Açısından İspanya. Doğu Coğrafya Dergisi, 15(24), 61-86.
• Atabey, S. E. (2012). Sağlık Sistemleri ve Sağlık Politikası. Gazi Kitapevi: Ankara.
• Berié, Hermann ve Ulf Fink (2000) “Europas Sozialmodell-Die Europäischen Sozialsysteme im Vergleich: Eine volkswirtschaftliche Analyse”, WISO Institut für Wirtschaft und Soziales GmbH, (Berlin).
• Bravo, M., San Martín, L., Casals, E., Eaton, K. A., & Widström, E. (2015). The healthcare system and the provision of oral healthcare in European Union member states. Part 2: Spain. British Dental Journal, 219(11), 547-551.
• Central Intelligence Agency (CIA), The World Factbook, Web: https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/rs.html adresinden 02.04.2022 tarihinde alınmıştır.
• Çelebi, A. K., ve Cura S. (2013). Etkinlik göstergeleri açısından sağlık sistemleri: karşılaştırmalı bir analiz. Maliye Dergisi, 164, 47-67
• Çopurlar, C. K., ve Öztürk, Y. K. (2014). İspanya'da Bir Önkonferans Değişim Programı Deneyimi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 8(4), 108-12.
• Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK), (2015). Kanada Ülke Raporu. Web: file:///C:/Users/casper39/Downloads/kanada-ulke-raporu-agustos-2015-2.pdf (erişim tarihi: 01.03.2022)
• Er, Ünal (2011), “Sağlıkta Dönüşümün Aracı Genel Sağlık Sigortası’’, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Fırat, Kara ve Öztürk, İ. (2021). Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin Karşılaştırmalı Analizi (Benchmarking): Türkiye ve İspanya Örneği. Batı Karadeniz Tıp Dergisi, 5(1), 19-26.
• Google News, Koronavirüs (COVID-19), Web: https://news.google.com/covid19/map?hl=tr&mid=/m/02j71&gl=TR&ceid=TR:tr adresinden 03.03.2022 tarihinde alınmıştır.
• Gregory P. Marchildon, Sara Allin & Sherry Merkur. (2020). Canada: Health system review. Health Systems in Transition, 22 (3)
• Groenewegen, P.P. (2007), “Doğu Avrupa’da Sağlık Reformu”, Ç. Keyder, N. Üstündağ, T. Ağartan ve Ç. Yoltar(der.), Avrupa’da ve Türkiye’de Sağlık Politikaları Reformlar, Sorunlar, Tartışmalar, İletişim Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 125-140.
• Hekimoğlu, H. B. (2020). Karşılaştırmalı Siyasal Sistemler. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Kamu Yönetimi Lisans Programı. Web: file:///C:/Users/casper39/Downloads/karsiysistemler.pdf adresinden 20.05.2022 tarihinde alınmıştır.
• https://www.canada.ca/en/health-canada/services/health-care-system/reports-publications/health-care-system/canada.html
• İzmir Ticaret Odası Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü, (2018). Kanada Ülke Raporu, Web: file:///C:/Users/casper39/Downloads/5606_1540473036.pdf adresinden 01.04.2022 tarihinde alınmıştır.
• Kanada Tanıtım Sitesi, 2022, http://www.kanadaelciligi.com/kanada-hakkinda (erişim tarihi: 01.03.2022)
• KFA Fuarcılık, (2018). Kanada Ülke Raporu, Web: http://www.bolutso.org.tr/dosyalar/kanada_ur.PDF ( erişim tarihi: 01.03.2022)
• Külbay H.(2014). İspanya aile hekimliği izlenimleri. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 4: 1-3.
• Lopez-Ibor, J. (2014). EPA-1394–İspanya sağlık sistemi performansı. Avrupa Psikiyatrisi , 29 (S1), 1-1.
• Madrid Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği, (2018), https://ticaret.gov.tr/data/5b8a43355c7495406a22765a/ecfed48b553d654f38c8095645ca8f95.pdf erişim tarihi: 05.01.2023
• Marchildon, G.P. (2013). Russian Federation Health System Review. The European Observatory on Health Systems and Policies, 15(1), pp. 1 – 179.
• Odier, N. (2010), “The US Health-Care System: A Proposal for Reform”, Journal of Medical Marketing, 10(4), 279-304
• OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development), Data, Web: https://data.oecd.org/ (erişim tarihi: 01.03.2022)
• Ottova Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği, (2012). Kanada Özet İş Rehberi, Web: file:///C:/Users/casper39/Downloads/rehber2012.pdf (erişim tarihi: 01.03.2022)
• Our World İn Data, Web: https://ourworldindata.org/explorers/coronavirus-data-explorer?zoomToSelection=true&facet=none&pickerSort=asc&pickerMetric=location&Metric=Confirmed+cases&Interval=Cumulative&Relative+to+Population=true&Color+by+test+positivity=false&country=~CAN ( erişim tarihi: 01.03.2022)
• Öztürk, Z. ve Karakaş, E. T. (2015). Avrupa Birliği’ne Üye Ülkelerde Sağlık Sistemleri Yönetim ve Organizasyon Yapısı Almanya, Fransa, İrlanda ve İngiltere Örnekleri, Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 1(2), 29-59.
• Roemer, M.I. (1993), “National Health Systems Throughout the World”, Annual Review of Public Health, 14(1), 335-353.
• Sağlık Bakanlığı, COVID-19 Türkiye Web Portalı, Web: https://covid19.saglik.gov.tr/ adresinden 20.05.2022 tarihinde alınmıştır.
• Santerne, R.E. ve Neun, S.P. (2010), Health Economics: Theory, Insights and Industry Studies, 5th Edition, South-Western Cengage Learning, Ohio.
• Sargutan, A. E. (2005). Sağlık Sektörü ve Sağlık Sistemlerinin Yapısı, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 8(3):400-428
• Sargutan, A.E. (2006), Karşılaştırmalı Sağlık Sistemleri, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• Sargutan, E. (2005). Karşılaştırmalı Sağlık Sistemleri Yaklaşımı Kavram, Metot Ve Uygulamalar. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 8(1), 81-111.
• Schmid, A., Cacace, M., Götze, R. ve Rothgang, H. (2010), “Explaining Health Care System Change: Problem Pressure and The Emergence of “Hybrid” Health Care Systems”, Journal of Health Politics, Policy and Law, 35(4), 455-486.
• Stevens, F.C.J. ve Van Der Zee, J. (2008), “Health System Organization Models (Including Targets and Goals for Health Systems)”, G. Carin, K. Buse, H.K. Heggenhougen ve S.R. Quah (der.), Health System Policy, Finance and Organization içinde, New York: Academic Press, 275-284
• Şen, A. (2019). Sağlık Hukuku yaklaşımıyla OECD ülkelerinin Türkiye ile sağlık sisteminin karşılaştırılması (Master's thesis, İstanbul Medipol Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Tatar, Mehtap (2011), “Sağlık Hizmetlerinin Finansman Modelleri: Sosyal Sağlık Sigortasının Türkiye’de Gelişimi”, Sosyal Güvenlik Dergisi, Cilt 1, Sayı: 1, 103-13
• Temel Ekonomik Göstergeler Genel ve Sektör Bilgileri, (2011), file:///C:/Users/stn24/Desktop/ispanya_ulke_raporu_eylul_2011.pdf erişim tarihi: 01.03.2022
• Ticaret Bakanlığı Dış Temsilcilikler ve Uluslararası Etkinlikler Genel Müdürlüğü. (2020), https://ticaret.gov.tr/data/5b921eb013b87613646656b8/Ticaret%20Bakanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1%202020%20Y%C4%B1l%C4%B1%20Performans%20Program%C4%B1-31.01.2020.pdf erişim tarihi: 05.01.2023
• Uludağ İhracatçı Birlikleri (UİB) Genel Sekreterliği Arge Şubesi, (2017). Kanada Ülke Raporu (Meyve Sebze Mamulleri Sektörü Açısından), Web: https://uib.org.tr/tr/kbfile/kanada-ulke-raporu-yms-sektoru-acisindan erişim tarihi: 03.01.2023 tarihinde alınmıştır.
• Wikipedia, 2022, https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0spanya_ekonomisi erişim tarihi: 01.03.2022
• Woldometers, (2020) https://www.worldometers.info/demographics/spain-demographics/#life-exp: erişim tarihi: 01.03.2022
• World Bank, Data, Web: https://data.worldbank.org/ adresinden 14.04.2022 tarihinde alınmıştır.
• World Health Organization (2000), World Health Report 2000: Health Systems: Improving Performance, The World Health Organization Publishing, Geneva.
• World Health Organization (WHO), (2020a) Global Health Expenditure Database, Web: https://apps.who.int/nha/database/Select/Indicators/en adresinden 01.04.2022 tarihinde alınmıştır.
• World Health Organization (WHO), (2020b), WHO Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) Kontrol Paneli, Web: https://covid19.who.int/ adresinden 03.03.2022 tarihinde alınmıştır.