EVALUATION OF HOSPITAL PERFORMANCE IN EUROPEAN UNION MEMBER COUNTRIES’ HEALTH SYSTEMS AND A COMPARISON WITH TÜRKİYE

Year 2025, Volume: 26 Issue: 1, 153 - 182, 27.03.2025

Aslı Köse

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1469087

Abstract

The purpose of this study is to ascertain Turkey's and the European Union's standings in relation to hospital performance in 2019–2022. The MOORA approach was utilized to rank the nations based on hospital performance scores, and multidimensional scaling analysis was employed to ascertain the positions of Turkey and the 24 EU countries based on hospital performance indicators. The number of hospital beds, the number of doctors per patient, the number of MRI devices in the structure dimension, the rate of application to physicians per patient in hospitals in the process dimension, the number of MRI examinations, and the bed occupancy rate in the outcome dimension were among the variables chosen to assess the performance of the health services. In 2019–2022, Turkey is among the nations with comparatively low hospital performance standards. Turkey ranked 10th according to the MOORA score in 2019. The top three nations, in order of hospital performance MOORA score rankings, are Austria, Germany, and France. The multidimensional scaling analysis for 2020–2021 indicates that Spain and Bulgaria are the least comparable nations in the first dimension. According to the 2019 MOORA score ranking, Spain ranked 2nd, while Bulgaria ranked last. In the 2020 MOORA score rankings, Spain came in second place, while Bulgaria came in last. Sapain came in last place and Bulgaria 9th in the 2022 MOORA score rankings.

Keywords

Hospital performance, Türkiye, European Union

Ethical Statement

This study followed scientific research and publication ethical guidelines. Ethics committee approval is unnecessary as this study used secondary data. Researcher have not declared any conflict of interest.

AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ SAĞLIK SİSTEMLERİNDE HASTANE PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ ve TÜRKİYE KARŞILAŞTIRMASI

Abstract

Bu araştırmanın amacı 2019-2022 yıllarında Avrupa Birliği ülkelerinin ve Türkiye’nin hastane performanslarına göre konumlarını ve sıralamalarını belirlemektir. Hastane performans göstergelerine göre 24 AB ülkesi ve Türkiye’nin konumlarının belirlenmesinde çok boyutlu ölçekleme analizi, MOORA yöntemi ise hastane performans skorlarına göre ülkelerin sıralamasında kullanılmıştır. Sağlık hizmeti performansını değerlendirmek için yapı boyutunda hastane yatak sayısı , hastanede kişi başına düşen hekim sayısı, MR cihaz sayısı, süreç boyutunda hastanelerde kişi başı hekime müracaat oranı, MR tetkik sayısı, sonuç boyutunda yatak doluluk oranı değişkenleri seçilmiştir. Türkiye, 2020-2022 yıllarında görece olarak düşük hastane performans düzeyine sahip ülkelerden biridir. 2019 yılında ise Türkiye MOORA skoruna göre 10.sırada yer almıştır. Hastane performansı MOORA skor sıralamalarına göre ilk sıralarda yer alan ülkeler Slovenya ve Fransa’dır. 2019-2022 yılları çok boyutlu ölçekleme analizine göre 1.boyutta en az benzeyen ülkeler İspanya ve Bulgaristan’dır. 2019 yılı MOORA skor sıralamasına göre İspanya 2.sırada, Bulgaristan ise son sırada yer almıştır. 2022 yılı MOORA skor sıralamasına göre Bulgaristan 9.sırada, İspanya ise son sırada yer almıştır.

Keywords

Hastane performansı, Türkiye, Avrupa Birliği

Ethical Statement

Bu çalışma bilimsel araştırma ve yayın etiği kurallarına uygun olarak hazırlanmıştır. Bu çalışmada ikincil veriler kullanıldığı için etik kurul onayı gerekmemektedir Araştırmacı herhangi bir çıkar çatışması bildirmemiştir.

References

• Abraham, S.E, Karns, L.A., & Mena, M.A. (2001). Managerial competencies and the managerial performance apprasial process. Journal Management Development, 20(10), 842-852. doi: 10.1108/02621710110410842
• Alptekin, N., & Yeşilaydın, G. (2015). OECD ülkelerinin sağlık göstergelerine göre Bulanık kümeleme analizi ile sınıflandırılması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(4), 137-155.
• Aldalbahi, A.G., Juni, M.H., Rosliza, A., Ying L.P., & Ibrahim, F. (2019). Methodological approach and theoretical concept for measuring hospital technical efficiency. International Journal of Public Health and Clinical Sciences, 6(1), 237–249. doi: 10.32827/ijphcs.6.1.237
• Aytekin, A.G.Ç. (2022). Üniversite hastanelerinin COVID-19 dönemi öncesi ve sonrası etkinliklerinin Pabon Lasso modeli ile değerlendirilmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (3), 155–174. doi: 10.18026/cbayarsos.1085669
• Bağrıaçık, E. A. (2021). Covid-19 ile mücadelede OECD ve AB üye ülkeleri karşısında Türkiye’nin etkinliğinin değerlendirilmesi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 60, 215-233. doi: 10.18070/erciyesiibd.970420
• Bernheim, A., Mei, X., Huang, M., Yang, Y., Fayad, Z.A., & Zhang, N. (2020). Chest CT findings in coronavirus disease 2019 (COVID-19): relationship to duration of infection. Radiology, 295, 685–691. doi: 10.1148/radiol.2020200463
• Bohmer, R., Shand, J., Allwood, D., Wragg, A., & Mountford, J. (2020). Learning Systems : managing uncertainty in the new normal of Covid-19. NEJM Catalyst Innovations in Care Delivery, 1-10. doi: 10.1056/CAT.20.0318 Boz, C., &, Sur, H. (2016). Avrupa Birliği üyesi ve aday ülkelerin sağlık harcamaları açıcından benzerlik ve farklılık analizi. Sosyal Güvence, (9), 23-46.
• Brauers, W. K., & Zavadskas, E. K. (2009). Robustness of the multi-objective MOORA method with a test for the facilities sector. Ukio Technologinis ir Ekonominis Vystymas, 15 (2), 352-375. doi: 10.3846/1392-8619.2009.15.352-375
• Buck, T. (2020). Germany’s coronavirus anomaly: high infection rates but few deaths. https://www.ft.com/ content/c0755b30-69bb-11ea-800d-da70cff6e4d3/ (Erişim tarihi: 05.01.2024).
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. İstatistik araştırma deseni –SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem Akademi.
• Caballer-Tarazona, M., Ismael, M.C., Vivas-Consuelo, D., & Barrachina-Martínez, I. (2010). A model to measure the efficiency of hospital performance. Mathematical and Computer Modelling, 52(7), 1095–1102. doi: 10.1016/j.mcm.2010.03.006
• Carini, E., Gabutti, I., Frisicale, E.M., Di Pilla ,A., Pezzullo, A.M., de Waure, C., Cicchetti, A., Boccia, S., & Lucia Specchia, M.L. (2020). Assessing hospital performance indicators. What dimensions? Evidence from an umbrella review. BMC Health Service Research, 20, 1038. doi: 10.1186/s12913-020-05879-y
• Cesari, M., & Proietti, M. (2020). COVID-19 in Italy: ageism and decision-making in a pandemic. Journal of the American Medical Directors Association, 21(5), 576. doi: 10.1016/j.jamda.2020.03.025
• Çevik, N.K., & Yüksel, O. (2021). OECD ülkeleri sağlık sistemi göstergelerine çok boyutlu bir yaklaşım. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi ICOMEP Özel Sayısı, 213-245. doi: 10.54600/igdirsosbilder.991828
• Çelikay, F., & Gümüş, E. (2014). Türkiye’de sağlık hizmetleri ve finansmanı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,11(1), 177-216.
• De Rosis, S. (2023). Performance measurement and user-centeredness in the healthcare sector: opening the black box adapting the framework of Donabedian. International Journal of Health Planning Management, 1-11. doi: 10.1002/hpm.3732
• Donabedian, A. (2005). Evaluating the quality of medical care. The Milbank Quarterly, 83(4), 691-729. doi: 10.1111/j.1468-0009.2005.00397.x
• Doğan, N. Ö., & Gencan, S. (2014). VZA/AHP bütünleşik yöntemi ile performans ölçümü: Ankara’daki kamu hastaneleri üzerine bir uygulama. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 88-112.
• Ding, C. S. (2018). Fundamentals of Applied Multidimensional Scaling for Educational and Psychological Research. USA: Springer.
• Gartner, J.B., & Lemaire, C. (2022). Dimensions of performance and related key performance indicators addressed in healthcare organizations: A literature review. The Internetional Journal of Health Planning and Management, 37(4), 1941-1952. doi: 10.1002/hpm.3452
• Cansever, İ. H., & Şenol, O. (2022). Gelişmiş ülkelerin sağlık sistemleri verimlilikleri ile COVID-19 performansları ilişkisi üzerine bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 611-628. doi: 10.18037/ausbd.1136367
• Chazan, G. (2020). Oversupply of hospital beds helps Germany to fight virus. https://www.ft.com/content/d979c0e9-4806-4852-a49abbffa9cecfe6/ (Erişim tarihi: 10.02.2024).
• Dixon, A., & Poteliakhoff, E. (2012). Back to the future: 10 years of European health reforms. Health Economics, Policy and Law, 7 (1), 1-10.doi: 10.1017/S1744133111000247
• Gürsakal, S. (2019). Sosyal Bilimlerde SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik. Bursa: Dora Yayınları.
• Gülsevin, G., & Türkan, A. H. (2012). Afyonkarahisar hastanelerinin etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 12(1), 1-8.
• Flood, A. N., Zinn, J. S., Shortell, S. M., & Scott., W.R. (2000). Organizational Performance: Managing for Efficiency and Effectiveness. Shortell, S. M., Kaluzny, A.D.(Ed.), Health Care Management Organization Design and Behaviour içinde. USA: Delmar Thomson Learning.
• Harrison, J.P., Ford, D., & Wilson, K. (2005). The impact of hospice programs on US hospitals. Nursing Economics, 73(2), 78-84.
• Harris, J.M., Ozgen H. & Ozcan Y.A. (2000). Do mergers enhance the performance of hospital efficiency?, Journal of Operations Research Society, 51(4), 801–11. doi: 10.1057/palgrave.jors.2600869
• Hu, J. L., & Huang, Y. F. (2004). Technical efficiencies in large hospitals: A managerial perspective”, International Journal of Management, 21(4), 510.
• Helling, D. K., Nelson, K. M., Ramirez, J. E., & Humphries, T. L. (2006). Colorado region pharmacy department: Innovative leader in pharmacy practice. Journal of the American Pharmacists Association, 46(1), 67–76. doi: 10.1331/154434506775268580
• Ibrahim, M. D., Binofai, F. A., & MM Alshamsi, R. (2020). Pandemic response management framework based on efficiency of COVID-19 control and treatment. Future Virology, 15(12), 801-816. doi: 10.2217/fvl-2020-0368
• Ionete, T.S., Toplicianu, V., & Brezeanu, E. (2015). Performance in the public health system – is only a purely medical issue? Procedia Economics and Finance, 20, 301-307. doi: 10.1016/S2212-5671(15)00089-1
• İnce, Ö., & Güre, M.D.P. (2021). Evaluation of rare diseases policy performance of OECD countries using mcdm methods. Health Policy and Technology, 10(3), 1-12. doi: 10.1016/j.hlpt.2021.100537
• İnce, Ö., Boz, C., Yılmaz, F., & Cengiz, E. (2020). Sağlık düzeyi göstergeleri açısından OECD ülkelerinin sıralaması ve gelir-sağlık harcamaları etkisi. Sosyal Güvence, (17), 245-264. doi: 10.21441/sosyalguvence.823704
• Kantaris, M., Theodorou, M., Angelopoulos, G., & Kaitelidou, D. (2017). CTs and MRIs in Cyprus: A market analysis. Using performance data to identify preferred hospitals. Nursing Care & Research, 48, 112-127.
• Keating, N.L., Rosenthal, M.B., Landrum, M.B., Meara, E., Huskamp, HA., & Conti R.M. (2007). Using performance data to identify preferred hospitals. Health Service Research, 42(6), 2019-2119. doi: 10.1111/j.1475-6773.2007.00744.x
• Keskimäki, I., Tynkkynen, L.K., Reissell, E., Koivusalo, M., Syrjä, V., Vuorenkoski, L., Rechel, B., & Karanikolos, M. (2019). Finland: Health system review. Health Systems in Transition, 21(2), 1–16.
• Klassen, K., & Rohleder, T. (2004). Outpatient appointment scheduling with urgent clients in a dynamic, multi-period envionment. International Journal of Service Industry Management, 15(2),167-86. doi: 10.1108/09564230410532493
• Kuzior, A., Kashcha, M., Kuzmenko, O., Lyeonov, S., & Brożek, P. (2022). Public health system economic efficiency and COVID-19 resilience: Frontier DEA analysis. Int. J. Environ. Res. Public Health, 19, 14727. doi: 10.3390/ijerph192214727
• Kousi, T., Mitsi, L.C., & Simos, J. (2021). The early stage of COVID-19 outbreak in Greece: A review of the national response and the socioeconomic impact. International Journal Environmental Research and Public Health, 18, 322. doi: 10.3390/ijerph18010322
• Mazzucato, M., & Kattel, R. (2020). COVID-19 and public-sector capacity. Oxford Review of Economic Policy, 36 (1), 256-269. doi: 10.1093/oxrep/graa031
• Mıynat Taşdemir, B., & Dilber, İ. (2023). Finansman modellerine göre sağlık sistemlerinin karşılaştırmalı analizi. Turkuaz Uluslarası Sosyo- Ekonomik Stratejik Araştırmalar Dergisi, 5(2), 125-149.
• Odier, N. (2010). The US health-care system: A proposal for reform. Journal of Medical Marketing, 10(4), 279-304. doi: 10.1057/jmm.2010.17
• OECD (2022). Health at a Glance: Europe 2022: State of Health in the EU Cycle. doi: 10.1787/507433b0-en/ (Erişim tarihi: 8.01.2024).
• Özsarı, H., & Boz, C. (2019). Comparison of health status and macroeconomic indicators in organization for economic cooperation and development countries using multidimensional scaling and TOPSIS. Journal of Health Science and Profession, 6(3), 545-554. doi: 10.5152/hsp.2019.569474
• Pieper, S. (2005). Reading the right signals: How to strategically manage with scorecards. Healthcare Executive, 20(3), 8-14.
• Rathnayake, D., Clarke, M., & Jayasinghe, V. I. (2021). Health system performance and health system preparedness for the post-pandemic impact of COVID-19: A review. Internetional Journal of Healthcare Management, 14(1), 250-254. doi: 10.1080/20479700.2020.1836732
• Sağlık Bakanlığı (2021). 2021 İstatistik Yıllığı. https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/45316. siy2021-turkcepdf.pdf?0/ (Erişim tarihi: 05.01.2024).
• Sevim, F., & Aldogan, E.U. (2024). Evaluation of health systems performance of OECD countries using MOORA method. Journal of Health Management. 26(1), 172-183. doi:10.1177/09720634231215131.
• Steinbuka, I., Austers, A., Baranovs, O., & Malnacs, N. (2022). COVID-19 lessons and post-pandemic recovery: a case of Latvia. Frontiers in Public Health, 10:866639. doi: 10.3389/fpubh.2022.866639
• Suarez, V., Lesneski, C., & Denison D. (2011). Making the case for using fnancial indicators in local public health agencies. American Journal of Public Health, 101(3), 419–425. doi: 10.2105/AJPH.2010.194555
• Sümbüloğlu, K., &Sümbüloğlu, V. (2012). Biyoistatistik. Ankara: Hatipoğlu Yayın
• Şahin, K., & Cezlan, E.Ç. (2023). OECD ülkelerinin sağlık göstergeleri ve sağlık finansman modellerinin karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 41(1), 44-61. doi: 10.17065/huniibf.1096257
• Temür, Y., & Bakırcı, F. (2008). Türkiye’de sağlık kurumlarının performans analizi: Bir VZA uygulaması, Sosyal Bilimler Dergisi, 20(3), 21-31.
• Thompson, D. (2020). What’s behind South Korea’s COVID-19 exceptionalism? https://www.theatlantic.com/ideas/archive/2020/05/whats-southkoreassecret/611215/ (Erişim tarihi: 4.04.2024).
• Türkoğlu, S.P. (2018). Avrupa ülkelerinin sağlık göstergelerinin TOPSIS yöntemi ile değerlendirilmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 65-78. doi: 10.11616/asbed.v18i38800.459468
• Wang, Z., & Tang, K. (2020). Combating COVID-19: health equity matters. Nature medicine, 26(4), 458-458. doi: 10.1038/s41591-020-0823-6
• Weng, S. J., Wu, T., Blackhurst, J., & Mackulak, G. (2009). An extended DEA model for hospital performance evaluation and improvement. Health Services and Outcomes Research Methodology, 9(2), 39–53. doi: 10.1007/s10742-008-0042-y
• Worby, J.C., & Chang, H.H. (2020). Face mask use in the general population and optimal resource allocation during the COVID-19 pandemic. Nature Communications, 11, 4049. doi: 10.1038/s41467-020-17922-x
• Willan, J., King, A.J., Jeffery, K., & Bienz, N. (2020). Challenges for NHS hospitals during COVID-19 epidemic. BMJ, 368-370. doi: 10.1136/bmj.m1117
• Yıldırım, H.H. (2005). Avrupa Birliği’ne üye ve aday ülke sağlık sistemlerinin karşılaştırmalı performans analizi: Veri Zarflama Analizine dayalı bir uygulama. Verimlilik Dergisi, 4, 9-47.