Ottoman Palestine: Perspectives on health and medicine

Year 2024, Volume: 29 Issue: Special Issue on Gaza, 1 - 10, 28.12.2024

Ahmet Özdinç

https://doi.org/10.21673/anadoluklin.1585875

Abstract

Aim: This study aims to examine the healthcare services, social assistance, and their impacts on modern-day Palestine as provided by the Ottoman Empire. By offering a historical perspective, it establishes the argument that Palestine’s healthcare infrastructure was shaped by Ottoman-era policies. The study analyzes how the organization of healthcare services through the waqf system fostered solidarity within society and how competition with modern healthcare services influenced the social structure.

Methods: A historical analysis approach was employed, involving the examination of Ottoman archival documents, academic articles, and field studies. The study focused on measures taken to combat epidemics such as cholera and leprosy, the effects of missionary activities on healthcare, and the Ottoman mechanisms of social solidarity. It comprehensively addressed the strengths and weaknesses of healthcare and social aid systems in Palestine during the Ottoman era.

Results: The Ottoman Empire organized healthcare services in Palestine through the waqf system, supporting public health sustainability. Hospitals, quarantine centers, and water supply projects established in major centers such as Jerusalem, Jaffa, and Gaza formed the foundation of the healthcare infrastructure. Missionary hospitals equipped with modern medical devices competed with Ottoman healthcare services, influencing public preferences. Furthermore, wars and logistical challenges disrupted the continuity of healthcare services.

Conclusion: The healthcare and social aid policies implemented in Ottoman-era Palestine serve as a historical guide for approaches to the health and social welfare of modern-day Palestine, acting as a bridge to sustain strong ties between the two societies. This legacy not only sheds light on the past but also lays a foundation for future collaborations.

Keywords

Charities, healthcare services, Ottoman, outbreak

Osmanlı dönemi Filistin’de sağlığa bakış

Abstract

Amaç: Bu çalışma, Osmanlı Devleti’nin Filistin’de sunduğu sağlık hizmetlerini, sosyal yardımları ve bunların bugünkü Filistin üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Tarihsel bir perspektif sunarak, Filistin’in sağlık altyapısının Osmanlı dönemi politikalarıyla şekillendiği argümanını temellendirmektedir. Çalışma, sağlık hizmetlerinin vakıf sistemiyle organize edilmesinin toplumda dayanışmayı nasıl teşvik ettiğini ve modern sağlık hizmetleriyle olan rekabetin sosyal yapıya etkilerini analiz etmektedir.

Yöntemler: Tarihsel analiz yöntemi kullanılarak Osmanlı arşiv belgeleri, akademik makaleler ve saha araştırmaları incelenmiştir. Çalışma, kolera ve cüzzam gibi salgın hastalıklarla mücadelede alınan önlemler, misyoner faaliyetlerinin sağlık alanındaki etkileri ve Osmanlı’nın sosyal dayanışma mekanizmalarına odaklanmıştır. Araştırma, Filistin’deki sağlık hizmetleri ve sosyal yardım sistemlerinin güçlü ve zayıf yönlerini kapsamlı bir şekilde ele almıştır.

Bulgular: Osmanlı Devleti, Filistin’de sağlık hizmetlerini vakıf sistemi aracılığıyla organize etmiş ve bu sistemin sürdürülebilirliği sayesinde halk sağlığını desteklemiştir. Kudüs, Yafa ve Gazze gibi merkezlerde kurulan hastaneler, karantina merkezleri ve su temini projeleri, sağlık altyapısının temel taşlarını oluşturmuştur. Misyonerlerin modern tıbbi cihazlarla donattıkları hastaneler, bölgedeki Osmanlı sağlık hizmetleriyle rekabet ederek halkın tercihlerine etki etmiştir. Ayrıca, savaşlar ve lojistik zorluklar, sağlık hizmetlerinin sürekliliğini zorlaştırmıştır.

Sonuç: Osmanlı dönemi Filistin’deki sağlık ve sosyal yardımlaşma politikaları, bugünkü Filistin’in sağlık ve sosyal refahına yönelik yaklaşımlar için tarihsel bir rehber sunmakta ve iki toplum arasındaki güçlü bağları sürdürmek adına bir köprü vazifesi görmektedir. Bu miras, yalnızca geçmişe ışık tutmakla kalmayıp gelecekteki iş birlikleri için bir temel oluşturmaktadır.

Keywords

Osmanlı, salgın, sağlık hizmetleri, yardım kuruluşları

Ethical Statement

Bu çalışma hazırlanırken herhangi bir kişi veya kurumdan finansal destek alınmamıştır.

References

• Köse FB. Osmanlı Dönemi Kudüs’ünde İdari ve Sosyal Yapı. Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Belgü Dergisi. 2015(1):161-99.
• Öney C. Misyoner Örgütlerin Rekabet Sahnesi Filistin. Tarih Okulu Dergisi. 2013;6(XV):331-54.
• Çapa M. Birinci Dünya Savaşı’nda Filistin (Kanal) Cephesi’nde Kızılay (Hilâl-i Ahmer) Cemiyeti’nin Çalışmaları. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2018;8(16):57-73.
• Lemire V. Water in Jerusalem at the End of the Ottoman Period (1850-1920). Technical and Political Networks. Bulletin du Centre de recherche français à Jérusalem. 2000;7:136-50.
• İpşirli M. Osmanlı’nın Kudüs’e sağlık alanında hizmetleri. SD Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi. 2016;39:80-5.
• Öney C. 19. Yüzyılın İkinci Yarısından Günümüze Suriye, Lübnan ve Filistin Üçgeninde Protestan Misyonların Nüfuz Mücadelesi [Basılmamış Doktora Tezi]. Şanlıurfa: Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2016.
• Cübûrî CAA. Evkâfü’l-müslimin fi’l-Kudsi’ş-Şerif hilâle’l-karni’s-sâmin aşer el-miladi. Amman: Darü’l-Hamid; 2017/1438.
• Nicault C. Kudüs 1850-1948 : Osmanlılardan İngilizlere: ruhani birliktelikle siyasi yırtılma arasında. İstanbul: İletişim Yayınları; 2001.
• BOA. DH.MUİ. 29-32. 22.03.1328.
• BOA. YB.021. 100-48. 03.07.1308.
• Yılmaz Ö. 1847-1848 Kolera Salgını ve Osmanlı Coğrafyasındaki Etkileri. Avrasya İncelemeleri Dergisi. 2017;6(1):23-55.
• Gümüş M. Kudüs-i Şerif’ten Şam-ı Şerif’e Kolera ile Mücadele 1902-1903: Bir Raporun Anlattıkları. Yeni Fikir Dergisi. 2018;10(21):115-32.
• BOA. DH. MKT, 2657-98. 18.10.1326.
• BOA. BEO 3147-236009 09.08.1325.
• BOA. İ..SH.. 4-6 02. 08.1320.
• BOA. A.}MKT.MHM. 341-19. 15.04.1282.
• BOA. ZB. 407-70. 29.08.1318.
• BOA. A.}MKT.MHM. 340-93. 11.04.1282.
• BOA. DH.MKT. 1462-123. 27.02.1305.
• BOA. A.}MKT.MHM. 340-29. 02.04.1282.
• BOA. DH.MKT. 2331-84. 14.12.1317.
• BOA. ŞD 2283-23. 11.07.1315.
• BOA. ŞD 2281-7. 11.07.1315.
• BOA. BEO 336-25169. 23.06.1311.
• BOA. DH.TMIK.S. 19-96. 29.02.1316.
• BOA. DH.TMIK.S. 20-2. 4.03.1316.
• BOA. DH.MKT. 2478-114. 11.01.1319.
• BOA. ŞD 2271-58. 25.08.1295.
• BOA. ŞD 2272-7. 12.12.1295.
• Schadle JE. A Visit to “Jesus Hılfe” or The Leprous Hospital of Jerusalem. Journal of the American Medical Association. 1901;XXXVI(15):1024-32.
• Yıldırım MA. Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Osmanlı Devleti’nin Beşinci Düşmanı: Çekirgeler. Gaziantep University Journal of Social Sciences 2014;13(4):1017-42.
• BOA. BEO 1318-98838. 24.01.1317.
• BOA. DH.UMVM 77-30. 03.06.1333.
• et-Tercüman İ. Çekirge Yılı. İstanbul: Klasik; 2012.
• Guşe MH. el- Evkafü’l- İslamiyye fi’l-Kudsi’ş-şerif. İstanbul: Merkezü’l-Ebhas li’t-Tarih ve’l-Fünun ve’s-Sekâfeti’l-İslâmiyye ; İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA); 2009.
• Evliya Çelebi. Seyahatnâme. Çevik M, editor. İstanbul: Üçdal Neşriyat; 1985.
• BOA. MF.MKT 103-59. 13.3.1306.
• Kuzgun M, Güher E. Amerikalı Misyonerlerin Anadolu’da Yardım Faaliyetleri Çerçevesinde Sağlık Misyonu. Turkish Studies. 2015;10(9):505-34.
• Doğan MA. From New England into new lands: The beginning of a long story. In: Doğan MA, Sharkey HJ, editors. American missionaries and the Middle East: Foundational encounters. Michigan: The University of Utah Press; 2011. p. 3-32.
• Barnett III CC. Anglo-American missionary medicine in Gaza, 1882-1981 [Master of Arts]: The University of Texas at Austin; 2021.
• Serbestoğlu İ. 19. yüzyılda Filistin’de Yahudiler üzerinde İngiliz ve Amerikan himayesi. History Studies. 2012;4(1):489-502.
• el-Aselî KC. Kudüs: Osmanlı Dönemi ve Sonrası. TDV İslâm Ansiklopedisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı; 2002. p. 334-8.
• BOA. DH.MKT. 1782-107. 06.04.1308.
• Soy HB. Arap milliyetçiliği: Ortaya çıkışından 1918’e kadar. Bilig. 2004(30):173-202.
• Kızılay Arşivi. TKA, 23/268. 8 Eylül 1331.
• Kızılay Arşivi. TKA, 394/15. 24 Kanun-i Evvel 1332.
• Kızılay Arşivi. TKA, 394/34. 9.10.1333.
• Kızılay Arşivi. TKA, 714/400.4. 22 Teşrîn-i sânî 1332.
• Ertuğ ZT. İmaret. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı; 2000. p. 219-20.
• Kurşun Z, Aydın Aİ. Kudüs Haseki Sultan Vakfı’nın Tapu Kayıtları. In: Kurşun Z, Aydın Aİ, editors. Kudüs’ün Melikesi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları; 2022. p. 121-48.
• BOA. EV.d... 16044. 2 Teşrinievvel 1272.
• Uluçam A. Haremü’l-Halîl. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakıf; 1997. p. 307-9.
• Eroğlu Memiş Ş. Halilürrahman Vakfı’nın 18. Yüzyıl Başında Mali Durumu. Tarih Dergisi. 2020(72):77-114.
• Gürkan Kİ. Süleymaniye Darüşşifa’sı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi; 1966.