Türkiye’de yapılmış kronik obstrüktif akciğer hastalığı başlıklı tezlerin nitel ve nicel analizi

Year 2025, Volume: 30 Issue: 3, 417 - 426, 25.09.2025

Ayşe Beyza Paçacı , Şule Çiloğlu , Cansu Şahbaz Pirinççi

https://doi.org/10.21673/anadoluklin.1615052

Abstract

Amaç: Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH); zararlı gaz ve partiküllere karşı havayolları ve akciğerin artmış kronik inflamatuar yanıtı ile ilişkili kalıcı hava akımı kısıtlanması ile karakterize bir hastalıktır. Bu çalışmanın amacı Türkiye’deki Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) başlıklı lisansüstü tezlerin nitel ve nicel analizini yapmaktır.

Yöntemler: Çalışma kapsamında Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi’nde yer alan tezler araştırılmış ve araştırma başlığında Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı olan toplam 451 teze ulaşılmıştır.

Bulgular: Tezlerin %66,3’ü tıpta uzmanlık, %24,8’i yüksek lisans, %8,4’ü doktora, %0,4’ü diş hekimliği uzmanlık tezlerinden oluşmaktaydı. Araştırma tipi olarak tezlerin %79,8’inde değerlendirme, %18,4’ünde müdahale ve %1,8’inde geçerlilik ve güvenilirlik tercih edilmiş idi. En sık tekrar eden kelime KOAH iken; bunu “yaşam kalitesi”, “hemşirelik”, “alevlenme” kelimeleri takip etmekte idi. Tezlerde en çok değerlendirilen parametre solunum fonksiyonu (n=163) iken diğer parametreler; dispne (n=155), sigara kullanımı (n=149), kan gazı parametreleri (n=93), yaşam kalitesi (n=93), laboratuvar testleri (n=74), egzersiz kapasitesi (n=66), vital bulgular (n=55), anksiyete (n=31) ve depresyon (n=24) şeklinde idi. Değerlendirme aşamasında kullanılan ölçüm araçlarından en sık kullanılan ise Solunum Fonksiyon Testleri (n=171) olurken, GOLD Sınıflaması (n=113), Modifiye Medical Research Council (n=122), KOAH Değerlendirme Testi (n=93), 6 Dakika Yürüme Testi (n=60), St. George’s Solunum Anketi (n=49), Borg Skalası (n=27), SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği (n=26), BODE İndeksi (n=15) ve Hastane Anksiyete Depresyon Skalası (n=13) da en sık kullanılanlar arasında yer almakta idi.

Sonuç: Yapılan bu çalışma ile dünyada önde gelen ölüm nedenlerinden biri olan KOAH’a, Türkiye’de verilen önem araştırmacıların çeşitli alanlarda yaptığı tezler ile görülmüştür. Analizler sonucu elde ettiğimiz verilerin bu alanda yapılacak gelecek çalışmalara kaynak sağlayacağını düşünüyoruz.

Keywords

Araştırma , bibliyometrik analiz , KOAH , niteleyici araştırma , tezler

Qualitative and quantitative analysis of theses on chronic obstructive pulmonary disease

Abstract

Aim: Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is characterized by persistent airflow limitation associated with an enhanced chronic inflammatory response of the airways and lungs to harmful gases and particles. This study aims to perform a qualitative and quantitative analysis of postgraduate theses on COPD in Turkey.

Methods: Theses listed in the Thesis Center of the Council of Higher Education in Turkey were reviewed, and a total of 451 theses with the keyword “Chronic Obstructive Pulmonary Disease” in their titles were identified.

Results: Of the theses, 66.3% were medical specialty theses, 24.8% were master’s theses, 8.4% were doctoral theses, and 0.4% were dental specialty theses. Regarding research type, 79.8% of the theses were assessment-based, 18.4% were intervention-based, and 1.8% focused on validity and reliability studies. The most frequently repeated keyword was “COPD,” followed by “quality of life,” “nursing,” and “exacerbation.” The most commonly evaluated parameter in the theses was pulmonary function (n=163), followed by dyspnea (n=155), smoking (n=149), blood gas parameters (n=93), quality of life (n=93), laboratory tests (n=74), exercise capacity (n=66), vital signs (n=55), anxiety (n=31), and depression (n=24). Among the assessment tools, Pulmonary Function Tests were the most frequently used (n=171), followed by the GOLD Classification (n=113), the Modified Medical Research Council Dyspnea Scale (n=122), the COPD Assessment Test (n=93), the 6-Minute Walk Test (n=60), the St. George’s Respiratory Questionnaire (n=49), the Borg Scale (n=27), the SF-36 Quality of Life Scale (n=26), the BODE Index (n=15), and the Hospital Anxiety and Depression Scale (n=13).

Conclusion: This study highlights the importance attributed to COPD, one of the leading causes of death worldwide, as evidenced by the variety of theses conducted on this topic in Turkey. We believe the data obtained from these analyses will provide valuable guidance for future research in this field.

Keywords

Bibliometric analysis , quantitative research , COPD , research , theses

References

• Kocabaş A, Atış S, Çöplü L, et al. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) koruma, tanı ve tedavi raporu 2014. Turkish Thoracic Journal. 2014;15(2):1–72.
• World Health Organization. The top 10 causes of death [Internet]. [cited 2024 Dec 27]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/the-top-10-causes-of-death
• Vogelmeier CF, Román-Rodríguez M, Singh D, Han MK, Rodríguez-Roisin R, Ferguson GT. Goals of COPD treatment: Focus on symptoms and exacerbations. Respir Med. 2020;166:105938.
• Patel N. An update on COPD prevention, diagnosis, and management: The 2024 GOLD Report. Nurse Pract. 2024;49(6):29-36.
• Cho MH, Hobbs BD, Silverman EK. Genetics of chronic obstructive pulmonary disease: understanding the pathobiology and heterogeneity of a complex disorder. Lancet Respir Med. 2022;10(5):485-96.
• Troosters T, Janssens W, Demeyer H, Rabinovich RA. Pulmonary rehabilitation and physical interventions. Eur Respir Rev. 2023;32(168):220222.
• Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı için Küresel Girişim (GOLD). Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığının Tanısı, Yönetimi ve Önlenmesi için Küresel Strateji (2024 Raporu) [Internet]. [cited 2024 Dec]. Available from: https://goldcopd.org/2024-gold-report/
• Zhou J, Li X, Wang X, Yu N, Wang W. Accuracy of portable spirometers in the diagnosis of chronic obstructive pulmonary disease A meta-analysis. NPJ Prim Care Respir Med. 2022;32(1):15.
• Passas I. Bibliyometrik Analiz: Ana Adımlar. Ansiklopedi. 2024;4(2):1014–25.
• Lawani SM. Bibliometrics: its theoretical foundations, methods and applications. Int J Libr Inf Serv. 1981;31:294–315.
• Özinönü AK. Growth in Turkish positive basic sciences, 1933–1966. Publ Middle East Tech Univ. 1970;(17).
• Yıldız P. Türkiye’de solunum sistemi alanında en çok atıf alan 100 makalenin analizi (1975–2019): bibliyometrik analiz. Tuberk Toraks. 2020;68(2):81–95.
• Manoj Kumar L, George RJ, P S A. Bibliometric Analysis for Medical Research. Indian J Psychol Med. 2023;45(3):277-82.
• Donthu N, Kumar S, Mukherjee D, Pandey N, Lim WM. How to conduct a bibliometric analysis: An overview and guidelines. J Bus Res. 2021;133:285–96.
• Şahbaz Pirinççi C, Cihan E. Türkiye’de yapılan lenfödem konulu tezlerin bibliyometrik analizi. Izmir Democracy University Health Sciences Journal. 2024;7(1):101–8.
• Cihan E, Şahbaz Pirinççi C. Bibliyometric analysis of studies on manual lymphatic drainage with VOSviewer. Selçuk Sağlık Dergisi. 2025;6(1):1-11.
• Çinar MA, Turhan B, Gönen T, Bayramlar K, Yakut Y. Türkiye’de fizyoterapi ve rehabilitasyon alanında yapılan doktora tezlerinin tematik ve metodolojik açıdan incelenmesi. Turk J Physiother Rehabil. 2021;32(3):87–94.
• Armağan M, Kayahan B, Yıldız Özer A. Türkiye’de Wellness Kavramına İlişkin Lisansüstü Araştırmaların Bibliyometrik Analizi. TOGÜ Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023;3(3):281-94.
• Pollard C, Ellis L, Stringer E, Cockayne D. Clinical education: a review of the literature. Nurse Educ Pract. 2007;7(5):315-22.
• Zwarenstein M, Goldman J, Reeves S. Interprofessional collaboration: effects of practice-based interventions on professional practice and healthcare outcomes. Cochrane Database Syst Rev. 2009;(3):CD000072.
• Chapman KR, Tashkin DP, Pye DJ. Gender bias in the diagnosis of COPD. Chest. 2001;119(6):1691-5.
• Dinçer M, Karataş YE, Akyol M. The evaluation of chronic obstructive pulmonary diseases by gender in Turkey: incidence, prevalence, and mortality. J Pulmonol Intens Care. 2023;1(1):5–8.
• Milne KM, Mitchell RA, Ferguson ON, Hind AS, Guenette JA. Sex-differences in COPD: from biological mechanisms to therapeutic considerations. Front Med (Lausanne). 2024;11:1289259.
• Han MK. Chronic Obstructive Pulmonary Disease in Women: A Biologically Focused Review with a Systematic Search Strategy. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2020;15:711-21.
• Raghavan D, Varkey A, Bartter T. Chronic obstructive pulmonary disease: the impact of gender. Curr Opin Pulm Med. 2017;23(2):117-23.
• Aagaard-Hansen J, Sørensen BH, Chaignat CL. A comprehensive approach to risk assessment and surveillance guiding public health interventions. Trop Med Int Health. 2009;14(9):1034-9.
• Terwee CB, Bot SD, de Boer MR, et al. Quality criteria were proposed for measurement properties of health status questionnaires. J Clin Epidemiol. 2007;60(1):34-42.
• Vestbo J, Hurd SS, Agustí AG, et al. Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: GOLD executive summary. Am J Respir Crit Care Med. 2013;187(4):347-65.
• Rajnoveanu RM, Rajnoveanu AG, Ardelean AB, et al. Pulmonologists Adherence to the Chronic Obstructive Pulmonary Disease GOLD Guidelines: A Goal to Improve. Medicina (Kaunas). 2020;56(9):422.
• Karloh M, Fleig Mayer A, Maurici R, Pizzichini MMM, Jones PW, Pizzichini E. The COPD Assessment Test: What Do We Know So Far?: A Systematic Review and Meta-Analysis About Clinical Outcomes Prediction and Classification of Patients Into GOLD Stages. Chest. 2016;149(2):413-25.
• O’Donnell DE, Milne KM, James MD, de Torres JP, Neder JA. Dyspnea in COPD: New Mechanistic Insights and Management Implications. Adv Ther. 2020;37(1):41-60.
• Kaur A, Bourbeau J, Brighton L, et al. Increasing exercise capacity and physical activity in the COPD patient. Breathe (Sheff). 2024;20(2):230347.
• Riario-Sforza GG, Incorvaia C, Paterniti F, et al. Effects of pulmonary rehabilitation on exercise capacity in patients with COPD: a number needed to treat study. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2009;4:315-9.
• Bell M, Fotheringham I, Punekar YS, Riley JH, Cockle S, Singh SJ. Systematic Review of the Association Between Laboratory- and Field-Based Exercise Tests and Lung Function in Patients with Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Chronic Obstr Pulm Dis. 2015;2(4):321-42.
• Pumar MI, Gray CR, Walsh JR, Yang IA, Rolls TA, Ward DL. Anxiety and depression-Important psychological comorbidities of COPD. J Thorac Dis. 2014;6(11):1615-31.
• Christiansen CF, Løkke A, Bregnballe V, Prior TS, Farver-Vestergaard I. COPD-Related Anxiety: A Systematic Review of Patient Perspectives. Int J Chron Obstruct Pulmon Dis. 2023;18:1031-46.
• Yohannes AM, Murri MB, Hanania NA, et al. Depressive and anxiety symptoms in patients with COPD: A network analysis. Respir Med. 2022;198:106865.
• Korkmaz T, Tel H. Koah’lı hastalarda anksiyete, depresyon ve sosyal destek durumunun belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2010;13(4):79–86.