1877-1878 OSMANLI-RUS SAVAŞI (93 HARBİ) SONRASI ÜSKÜP’E GELEN MUHACİRLERİN DURUMU (1877-1885)

Year 2019, Issue: 8, 11 - 42, 31.05.2019

Eyüp Kul

https://doi.org/10.33404/anasay.534855

Cited By: 1

Abstract

93 Harbi veya 1877-1878
Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı tarihinde cephe hattında alınan bir yenilgiden çok
ötedir. Bu savaşın en önemli taraflarından biri, Balkan coğrafyasının pek çok
noktasında yerleşik olan Müslüman ahalinin yerlerini terk etmek zorunda kalmasıdır.
Öyle ki bu göç faaliyeti, dalgalar halinde devam etmiştir. Osmanlı devlet erkânı,
mal ve mülklerini bırakan, sadece canlarını kurtarmak adına düşmandan kaçan
tebaasının sıkıntılarını gidermek adına büyük gayret göstermiştir. Balkanların
birçok noktasından harekete geçen muhacirlerin duraklarından biri de Üsküp’tür.
Osmanlı Devleti’nin ve Üsküp halkının muhacirler için yaptığı yardımlar ve
alınan tedbirler bu araştırmanın konusunu oluşturmuştur. Başlı başına bir çalışma
konusu olmakla birlikte, muhacirlerin Üsküp’te yaşadıkları sıkıntılar, göçmen
ahalinin perişan hali, bu kadar büyük bir göç dalgası ile şehrin, şehir
sakinlerinin ve devletin maruz kaldığı sorunlar, temelde Üsküp Muhacir
Komisyonu belgeleri ışığında aydınlatılmaya çalışılmıştır. Muhacirler için Üsküp’te
kurulan Muhacir mahallesindeki kalıcı iskân birimleri ve köylerin iskâna
açılması üzerinde durulan diğer bir husustur.

 

Keywords

Osmanlı Devleti, Rusya, 93 Harbi, Balkanlar, Üsküp

References

• KAYNAKÇAARŞİV VESİKALARI1. BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ (BOA) (İSTANBUL)BOA.ML.EEM: 67-10.BOA.YB.021: 24-3, 56-86, 56-78, 56-107, 56-41, 56-49, 56-87, 56-39, 56-76, 56-84, 56-1, 56-96, 56-33, 56-52, 56-35, 56-66, 56-39, 56-46, 56-24, 56-27, 56-35, 60-164, 60-165, 60-166, 60-167, 60-168, 60-194, 60-199, 60-233.
• 2. VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARŞİVİ (VGMA) (ANKARA)Vakıf Defterleri: 988/237/144.
• 3. ДРЖАВЕН АРХИВ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА (DARM) (MAKEDONYA)Мухаџирска КомисијаKutu 1: 875/1/1/1, 875/1/3/3, 875/1/4/4, 875/1/5/5, 875/1/6/6, 875/1/7/7, 875/1/8/8, 875/1/9/9, 875/1/11/11, 875/1/12/12, 875/1/13/13, 875/1/14/14, 875/1/15/15, 875/1/16/16, 875/1/17/17, 875/1/18/18, 875/1/19/19, 875/1/20/20, 875/1/21/21, 875/1/22/22, 875/1/23/23, 875/1/24/24, 875/1/25/25, 875/1/26/26, 875/1/27/27, 875/1/28/28, 875/1/29/29, 875/1/30/30, 875/1/31/31, 875/1/32/32, 875/1/41/41, 875/1/42/42, 875/1/43/43, 875/1/44/44, 875/1/45/45, 875/1/46/46, 875/1/47/47, 875/1/48/48, 875/1/49/49, 875/1/50/50, 875/1/51/51, 875/1/52/52, 875/1/53/53, 875/1/54/54, 875/1/55/55, 875/1/56/56, 875/1/57/57, 875/1/72/72, 875/1/118/118, 875/1/145/146. Kutu 3: 875/3/19/20, 875/3/22/23, 875/3/28/29, 875/3/30/31, 875/3/34/35, 875/3/36/37, 875/3/44/42, 875/3/44/45, 875/3/47/48, 875/3/61/62, 875/3/71/72, 875/3/73/74, 875/3/79/80, 875/3/81/82, 875/3/82/83, 875/3/91/92, 875/3/102/103. Kutu 4: 875/4/6/6, 875/4/8/8, 875/4/9/9, 875/4/13/13, 875/4/52/52, 875/4/53/53, 875/4/55/55, 875/4/59/59, 875/4/60/60, 875/4/63/63, 875/4/64/64, 875/4/81/81, 875/4/82/82, 875/4/96/97, 875/4/99/100. Kutu 7: 875/7/164/164, 875/7/165/165, 875/7/166/166, 875/7/167/167, 875/7/168/168, 875/7/194/194, 875/7/199/199, 875/7/233/233.4. MAKEDONYA DEVLET ARŞİVLERİ YAYINLARI Британски Документи За Историјата На Македонија (1857-1885), Том: IV, Редакција: Драги Ѓоргиев, Избор и Превод: Драги Ѓоргиев-Зорица Божиновска, Скопје 2003.Француски Документи За Историјата на македонскиот Народ, Серија: VI, Том I (1878-1879), Редакција: Андрија Лаиновик-Иван Катарџиев-Љубомир Герасимов, скопје 1969.ARAŞTIRMA VE İNCELEME ESERLERİAhbab, Yakup, “93 Harbi Sonrası Bulgar Muhacirlerinin Üsküp Sancağı’nda İskânı”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c.3, Sayı:5, Ankara 2016, s.1-14.Aydın, Mahir, “Doksanüç Harbi (1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı)”, DİA., c. 9, İstanbul 1994, s.498-499.Aydın, Mahir, “Doksanüç Savaşı Sonrasında Balkanlar”, Balkanlar ve Göç, haz. Ali Fuat Örenç-İsmail Mangaltepe, Bursa 2013, s.125-133.Aydın, Mustafa, “1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı Esnasındaki Rumeli Göçünün Meclis-i Mebusan’a Yansımaları ve Yapılan Yardımlar”, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, XLV (2015), s.209-230.Bogoyeviç, Lidiya Kumbaracı, Üsküp’te Osmanlı Mimarî Eserleri, Çev. Suat Engüllü, İstanbul 2008.Demirel, Muammer, “XIX. yüzyılda Bursa’da Göçmen İskânı”, Bursa’nın Zenginliği Göçmenler, ed. Zeynep Dörtok Abacı, Bursa 2008, s.31-56.Erdem, Ufuk, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Muhacir Komisyonları ve Faaliyetleri (1860-1923), Ankara 2018.İnbaşı, Mehmet – Kul, Eyüp, Balkanlarda Bir Türk Şehri: Üsküp (Fetihten XVIII.Yüzyıl Başına Kadar), Ankara 2018.İnbaşı, Mehmet, “The City Of Skopje And Its Demographic Structure In The 19th Century”, Turkish Review of Balkan Studies, Volume: 8, Istanbul 2003, s.279-299.İpek, Nedim, Rumeli’den Anadolu’ya Türk Göçleri (1877-1890), Ankara 1999.Mahmut Talat Bey, Plevne Müdafaası, yay.haz. Eyüp Kul, İstanbul 2008. Makedonya’da Osmanlı Evrakı, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın nu: 29, Ankara 1996.McCarthy, Justin, Ölüm ve Sürgün Osmanlı Müslümanların Etnik Kıyımı (1821-1922), Çev. Fatma Sarıkaya, Ankara 2012.Orhonlu, Cengiz, Osmanlı İmparatorluğu’nda Aşiretlerin İskânı, İstanbul 1987.Öner, N. Aslı Şirin, “Göç Çalışmalarında Temel Kavramlar”, Küreselleşme Çağında Göç Kavramlar Tartışmalar, derleyenler: S. Gülfer Ihlamur Öner-N. Aslı Şirin Öner, İstanbul 2012, s..Ristovska-Josifovska, Biljana, “Remembrance on the Migration Movements in Macedonia after the Russo-Ottoman War of 1877-1878”, Balkanistic Forum, Vol. 3/2015, s.30-45.Şimşir, Bilal N., Rumeli’den Türk Göçleri, c. I, Ankara 1989.Tekeli, İlhan, Göç ve Ötesi, İstanbul 2011.Turan, Ömer, “1877-78 Osmanlı-Rus Savaşında Bulgaristan’dan Türk Göçleri”, Balkanlar ve Göç, haz. Ali Fuat Örenç-İsmail Mangaltepe, Bursa 2013, s.157-171.Usta, Yeliz, “Bir Eğitim Gönüllüleri Kurumu: Rehber-i Teavün Cemiyet-i Hayriyesi”, Turkish Studies-Turkish Studies- International Periodical for the Languages-Literature and History of Turkish or Turkic, 12/35, 2017, s.423-432.Yılmaz, Mehmet, “XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Muhacir İskân Politikası”, Osmanlı, c. 4, Ankara 1999, s.587-602.Yönlü, Kübra Yücel, Batı Eksenli Dünya Düzeni ve Türkiye’ye Gelen Dış Göç Dinamiği Göç Sosyolojisi, İstanbul 2018.Горѓиев, Драги, “Мунаџир Махала У Скопљу Крајем XIX Века”, Просторно планирање у југоисточној европи (до другог светскот рата), Уредник Издања: Бојана Миљкови-Катић, Београд 2011, s.493-503.Шкријељ, Реџеп, Мухаџирската Криза И Населување На Бошњаците Во Македонија (1875-1901), Скопје 2006.