KADIN TOPLAYICILIK KÜLTÜRÜ VE BULANCAK PAZARININ DOĞAL ÜRÜNLERİ

Year 2021, Issue: 17, 271 - 297, 31.08.2021

Mehmet Akif Korkmaz

https://doi.org/10.33404/anasay.951116

Cited By: 1

Abstract

Toplumları gelişmeci bir ilerleme çizgisine göre inceleyip analiz eden kültür ve uygarlık kuramında avcı toplayıcılık kültürü, en basit ilk toplumdur. Kültür tarihinde en uzun süren dönem avcı toplayıcı dönemdir. Bu ilk kültür deneyimiyle başlayan toplumsal birikimin yarattığı bahçecilik, tarım, hayvancılık, sanayi ve endüstri-bilgi teknolojileri geçmişten bugüne tabakalar halinde üst üste yükselmiştir. Hepsinin tabanında yabani bitkileri toplayıp yabani hayvanları avlayan toplulukların yaşama biçimi durmaktadır. Avcı toplayıcı kültür Anadolu ve yakın çevresini de içine alan Bereketli Hilalde günümüzden yaklaşık on bin yıl önce tarım devriminin başlamasına ve yiyecek üretiminin ortaya çıkmasına kadar sürmüştür. Tarım devrimi sonrasında bu yolla yiyecek üretimi yeryüzünün belli bölgelerinde bugüne kadar devam etmiştir. Ayrıca Bereketli Hilal ve Avrasya kıtasının bazı kısımlarında kültür tarımına geçemeyen topluluklarda yaygın beslenme ve hayatta kalma biçimidir. Amerika’da, Afrika’nın Sahra Altı bölgelerinde ve Avustralya’da bu kültür yakın zamanlara kadar devam etmiştir. Bu bağlamda avcı toplayıcı kültür yeryüzünde milyonlarca yıl devam etmiş ve insanlığı derinden etkilemiştir. Birçok davranış kalıbımızın ve kültürel yapımızın bu dönemlerden kalma davranışlar olduğu evrimsel kültür bilimciler ve psikologlar tarafından tartışılmaktadır.
Çalışma, Bulancak ilçesi ve çevre köylerinde avcı toplayıcı kültürün izlerini köy kadınları pazarında sürmüştür. Bulancak’ta her hafta Salı günü kurulan halk pazarı, yıllar boyunca periyodik olarak ziyaret edilmiş, köylülerin pazara getirdiği avcı-toplayıcı kültüre ait ürünler kayıt altına alınmıştır. Ürünlerin yerel adları kaydedilmiş, aynı zamanda ürünler fotoğraflanmış, ayrıca ürünlerin kullanım alanları ve ticari değeri hakkında bilgi toplanmıştır. Gözlem, görüşme ve alışverişlere bağlı elde edilmiş veriler evrimci gelişmeci kültür kuramıyla birlikte değerlendirilmiştir. Bu makale doğa ile insan yaşamı arasındaki bağı kadın odaklı inceleyerek bunun çağdaş bir kesitinden yola çıkmıştır. Köyler ile asırlık ilçe pazarı arasında ekonomik, sosyal ve ekolojik ilişkiler kadın emeğine bağlı doğal ürünlerle sağlanmaktadır. Kadın toplayıcılar ev ekonomisine katkı faaliyetleri üzerinden çevre ve doğa bilincini korurken bahçe tarımına ilave olarak en eski ekolojik yaşam biçimi besin toplayıcılığını sürdürmekte ve insanla doğa arasındaki karşılıklı varoluşu temin etmektedir.

Keywords

Toplayıcılık, Yenilebilir doğal bitkiler, Bulancak kadınlar pazarı

Thanks

Çalışamama kaynaklık eden kişilere çok teşekkür ederim

WOMEN'S COLLECTING CULTURE AND NATURAL PRODUCTS OF THE BULANCAK MARKET

Abstract

In the theory of culture and civilization, which examines and analyzes societies according to a developmental line of progress, hunter-gatherer culture is the simplest first society. The longest lasting period in the history of culture is the hunter-gatherer period. Gardening, agriculture, animal husbandry, industry and industry-information technologies, created by the social accumulation that started with this first cultural experience, have risen in layers from past to present. At the base of all of them stands the way of life of communities that collect wild plants and hunt wild animals. Hunter-gatherer culture continued in the Fertile Crescent, which includes Anatolia and its immediate surroundings, until the agricultural revolution began and food production emerged about ten thousand years ago. After the agricultural revolution, food production in this way has continued until today in certain parts of the world. It is also a common form of diet and survival in populations in the Fertile Crescent and parts of the Eurasian continent that are unable to switch to modern agriculture. In America, Sub-Saharan Africa and Australia, this culture has continued until recently. In this context, hunter-gatherer culture continued on earth for millions of years and deeply affected humanity. It is argued by evolutionary cultural scientists and psychologists that many behavioral patterns and our cultural structure are behaviors from these periods.
The study traced the hunter-gatherer culture in the village women’s market in the town of Bulancak and its surrounding villages. The public bazaar, which is established every Tuesday in Bulancak, has been visited periodically over the years, and the products belonging to the hunter-gatherer culture brought to the market by the villagers have been recorded. The local names of the products were recorded, at the same time the products were photographed, and information was collected about the usage areas and commercial value of the products. The data obtained through observation, interviews and exchanges were evaluated together with the evolutionist development theory of culture. This article examines the bond between nature and human life with a focus on women and sets out from a contemporary section of this. Economic, social and ecological relations between the villages and the century-old district market are provided by natural products based on women’s labor. While women foragers maintain environmental and nature awareness through their activities contributing to the home economy, in addition to horticulture, the oldest ecological way of life maintains food foraging and ensures mutual existence between humans and nature.

Keywords

Foraging, Edible natural plants, Bulancak women’s market

References

• Alkan, S. (2007). Trabzon İli Orman Köylerinde Kadın ve Orman Kaynakları İlişkisi. Teknik Bülten No: 21. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğu Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Trabzon.
• Apaydın E. ve Yolcu M. (2017). Giresun yöresine ait sakarca (ornithogalum umbellatum l.) bitkisinde toplam fenolik madde, toplam flavonoid madde ve iyon kromatografik anyon-katyon içeriklerinin tayinleri. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi 7(2), 152-160.
• Bates, Daniel G. (2006). 21. Yüzyılda Kültürel Antropoloji İnsanın Doğadaki Yeri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Cindemir, K. (2016), 1960’lı Yıllarda Süme Köyü, Yazar Yayını.
• Çakır, S. (2008), Üretimden Tüketime İnsan-Kültür ve Toplum Yazıları, Isparta: Fakülte Kitapevi.
• Çalış, M. (2019), Giresun bitki kültürü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Giresun Üniversitesi, Giresun.
• Çobanoğlu, Ö. (2002), Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara: Akçağ Yayını.
• Emecen, M. F. (2015), Doğu Karadeniz’de İki Kıyı Kasabasının Tarihi Bulancak-Piraziz, İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi.
• Fatsa, M. (2018), İlçe Oluşunun 85. Yılında Bulancak, İstanbul: Bulancak Belediyesi.
• Faydaoğlu, E. ve Sürücüoğlu, M. S. (2011), “Geçmişten günümüze tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanılması ve ekonomik önemi”, Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 11, 52-67.
• Gebece, M. (2018). Ordu İli Fındık Bahçelerinde Ekonomik Değeri Olan Yabancı Ot Türlerinin ve Allelopatik Etkilerinin Araştırılması, Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Gül, .V ve Dinler, S.B. (2016). Kumru (Ordu) Yöresinde Doğal Olarak Yetişen Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11 (1):146-156.
• Gül, V. (2014). Rize Yöresine Ait Tıbbi ve Aromatik Bitkilere Genel Bir Bakış. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 4(4): 97-107.
• Kartal, M. (2009). Epi-Paleolitik Dönem Türkiye’de Son Avcı Toplayıcılar. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Kendir G. & Güvenç A. (2010). Etnobotanik ve Türkiye’de yapılmış etnobotanik çalışmalara genel bir bakış, Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, Cilt 30/ Sayı 1 / Ocak 2010, 49-80.
• Özgüç, N. ve Tümertekin, E. (2019). Beşeri Coğrafya/İnsan, Kültür, Mekan. İstanbul: Çantay Kitapevi.
• Şimşek, I. Şimşek, I., F. Aytekin, E. Yeşilada ve Ş. Yıldırımlı (2002), Anadolu’da halk arasında bitkilerin kullanılış amaçları üzerinde etnobotanik bir çalışma”, 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Bildiriler, Eskişehir, 29-31 Mayıs 2002.