Roma Hukukunda Nişanlanma, Evlenme ve Evliliğin Sona Ermesi

Year 2024, Volume: 10 Issue: 1, 169 - 193, 05.02.2024

Elvan Sütken

https://doi.org/10.54699/andhd.1392353

Abstract

Roma hukukunda aile (familia), devletin ilk oluşumu aşamasından başlayarak gerek toplumsal açıdan gerek devletin yönetimiyle ilgili olarak özel önem taşımıştır. Roma’da “dar anlamda aile (familia proprio iure)” kavramıyla evlilik kurumu birlikte incelenmiştir. Çalışmamızın konusu, Roma hukukunda nişanlanma, evlenme ve evliliğin sona ermesidir. Çalışmamızda, öncelikle, Roma’da oldukça önem taşıyan, toplumdaki en küçük birlik olan ailenin kurulmasındaki ilk adım olan nişanlanma (sponsalia) anlatılmıştır. Daha sonra başlangıcından sona erme aşamasına kadar evlenme (matrimonium) konusu incelenmiş, dolayısıyla evlenmek için gerekli şartlar, evlenmenin hükümleri, evliliğin sona ermesi, boşanma (divortium), dos konuları sırasıyla ele alınmıştır.

Keywords

Roma Hukuku, Nişanlanma, Evlenme, Evliliğin Sona Ermesi, Boşanma

Engagement, Marriage and Termination of Marriage in Roman Law

Abstract

In Roman Law, the family (familia) had a special importance both in social terms and in relation to the administration of the state, starting from the first formation of the state. In Rome, the concept of “family in the narrow sense (familia proprio iure)” and the institution of marriage were examined together. The subject of our study is “Engagement, Marriage and Termination of Marriage in Roman Law”. In our study, first of all, engagement (sponsalia), which is the first step in the establishment of the smallest union in the society, which is so important in Rome, is explained. Afterwards, the subject of marriage (matrimonium) from the beginning to the end was discussed; therefore, the necessary conditions for marriage at the beginning, the provisions of marriage, termination of the marriage, divorce (divortium), dos are discussed in order.

Keywords

Roman Law, Engagement, Marriage, Sponsalia, Matrimonium

References

• ABİK, Yıldız: “Nişanlanma ve Nişanlılık”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2005, Cilt 54, Sayı 2, s. 65-152.
• AKINTÜRK, Turgut / ATEŞ, Derya: Türk Medenî Hukuku, Aile Hukuku, İkinci Cilt, 23. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• AYİTER, Kudret: Klasik Roma Hukukunda “Dos”un Tesisi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1958 (“Dos”un Tesisi).
• AYİTER, Kudret: Roma Hukuku Dersleri Aile Hukuku, 2. Baskı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1963 (Roma Aile Hukuku).
• RADO BASMAN, Türkân: “Eski Roma Hukukunda Bazı Evlenme Şekilleri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1942, Cilt 8, Sayı 1-2, s. 530-544.
• BERGER, Adolf: Encyclopedic Dictionary of Roman Law, Transactions of the American Philosophical Society, 1953, Cilt 43, Sayı 2, s. 333-809.
• BERKİ, Şakir: Roma Hukuku, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1949
• BERKİ, Şakir: “Roma’da Aile Hukuku”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1957, Cilt 14, Sayı 1-4, s. 111-121.
• BIERKAN, Andrew T. / SHERMAN, Charles P. / STOCQUART, Emile: “Marriage in Roman Law”, The Yale Law Journal, 1907, Cilt 16, Sayı 5, s. 303-327.
• BONFANTE, Pietro: Istituzioni di Dritto Romano, Giuffrè Editore, Milano, 1987.
• BUCKLAND, William Warwick: The Main Institutions of Roman Private Law, The Macmillan Co., New York, 1931.
• BURDICK, William Livesey: The Principles of Roman Law and Their Relation to Modern Law, Lawyers Co-operative Pub. Co., New York, 1938.
• CLARK, Edwin Charles: History of Roman Private Law, Biblo and Tannen, New York, 1965.
• DE MONTMORENCY, James Edward Geoffrey: “The Registration of Marriage Under Mediaeval Roman Law”, Journal of the Society of Comparative Legislation New Series, 1914, Cilt 14, Sayı 2, s. 390-399.
• DI MARZO, Salvatore: Roma Hukuku, (Çev.) UMUR, Ziya, 2. Baskı, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1959.
• DONAHUE, Jr. Charles: “The Case of the Man Who Fell into the Tiber: The Roman Law of Marriage at the Time of the Glossators”, American Journal of Legal History 1, 1978, Cilt 22, Sayı 1, s. 1-55.
• DURAL, Mustafa / ÖĞÜZ, Tufan / GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku, 17. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2022.
• EMİROĞLU, Haluk: Roma Hukukunda Kadının Durumu, Sözkesen Matbaası, Ankara, 2003.
• ESTAVAN, Lawrence: “Roman Law in Plautus”, Stanford Law Review, 1966, Cilt 18, Sayı 5, s. 873-909.
• FRIER, Bruce W. / McGINN, Thomas A.J.: A Casebook On Roman Family Law, Oxford University Press, New York, 2004.
• GARDNER, Jane F.: Family and Familia in Roman Law and Life, Oxford University Press Inc., New York, 1998.
• GARDNER, Jane F.: “The Recovery of Dowry in Roman Law”, The Classical Quarterly New Series, 1985, Cilt 35, Sayı 2, s. 449-453 (Dowry).
• GÖNENÇ, Fulya İlçin: “Roma Hukukunda Boşanma (Divortium)”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, 2003, Cilt 7, Sayı 1-2, s. 645-654 (Boşanma).
• GÖNENÇ, Fulya İlçin: Roma Hukukunda Kadın, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010 (Roma Hukukunda Kadın).
• GREENIDGE, Abel Hendy Jones: “Development of Roman Marriage”, Law Quarterly Review, 1905, Cilt 21, Sayı 4, s. 357-364.
• GRUBBS, Judith Evans: Women And The Law In The Roman Empire, Taylor & Francis Books Ltd., New York, 2002.
• GUARINO, Antonio: Dritto Privato Romano, Dodicesima Edizione, Napoli, 2001.
• GÜNAL, A. Nadi: “Roma Hukukunun Temel Kriterleri, Kavram ve Kurumları”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, 2009, Sayı 49 (Romalılar I), s. 11-32.
• GÜNEŞ CEYLAN, Seldağ: Roma Hukukunda Evlenme (Matrimonium), Yetkin Yayınları, Ankara, 2010.
• HADLEY, James: Introduction to Roman Law, Rothman & Co., Colorado, 1996.
• HONIG, Richard: Roma Hukuku Dersleri, (Çev.) TALİP, Şemseddin, Ahmed İhsan Matbaası Ltd., İstanbul, 1935.
• IUSTINIANUS: The Digest of Justinian, (Ed.) MOMMSEN, Theodor / KRUEGER, Paul / WATSON, Alan: Pennysylvania Press, Philedelphia, 1985.
• İPEK, Nurcan: “Roma Hukukunda Nişanlanma (Sponsalia)”, Belgin Erdoğmuş’a Armağan, Der Yayınları, İstanbul, 2011, s. 113-133.
• KAGAN, K. Kahana: “Nature of Dowry in Roman Law-Rights of Husband and Wife”, Tulane Law Review, 1945-1946, Cilt 20, Sayı 4, s. 557-565.
• KARADENİZ, Özcan: “Aile (Roma Hukukunda)”, Türk Hukuk Ansiklopedisi, Cilt 1, Ankara, 1962, s. 456-459.
• KARADENİZ ÇELEBİCAN, Özcan: Roma Hukuku, 18. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2020.
• KASER, Max: Roman Private Law, (Transl.) DANNENBRING, Rolf, Butterword & Co. Ltd., Durban, 1965.
• KAYAK, Sevgi: “Roma Hukukunda Aile Kurumu”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 2018, Cilt 8, Sayı 2, s. 249-302.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Aile Hukuku, 4. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2019.
• KOÇ, Nevzat: Türk-İsviçre Hukukunda Nişanlanma Sözleşmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayını, İzmir, 2002.
• KOSCHAKER, Paul: Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, (Çev.) AYİTER, Kudret, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları, İzmir, 1993.
• MANSFIELD, Edward D.: Legal Rights, Liabilities and Duties of Women, John P. Jewett & Co., 1845.
• MUIRHEAD, John Spencer: An Outline of Roman Law, William Hodge and Company Limited, London, 1947.
• NICHOLAS, Barry: An Introduction to Roman Law, Oxford University Press, New York, 1975.
• OĞUZOĞLU, Cahit: Roma Hukuku, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1959.
• TÜRKOĞLU ÖZDEMİR, Gökçe: Roma Hukukunda Infamia (Şerefsizlik), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2008.
• ÖZTAN, Bilge: Aile Hukuku, 6. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2015.
• PARIBENI, Roberto: Roma Ailesi, (Çev.) TALİP, Şemseddin, A. İhsan Basımevi, İstanbul, 1935 (Roma Ailesi).
• PARIBENI, Roberto: “Roma Hukukunda Aile Kurumu”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1935, Cilt 1, Sayı 1, s. 79-96 (Aile Kurumu).
• PUGLIESE, Giovanni: “Roma Ailesine Tarihi Bir Bakış”, (Çev.) UMUR, Ziya, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1956, Cilt 22, Sayı 1-4, s. 339-349 (Roma Ailesi).
• PUGLIESE, Giovanni: Istituzioni di Dritto Romano Sintesi, Seconda edizione, G. Giappichelli Editore, Torino, 1998.
• RADIN, Max: “A Glimpse of Roman Law”, The Classical Law Journal, 1949, Cilt 45, Sayı 2 , s. 71-79.
• RATTIGAN, William Henry: Jural Relations; or The Roman Law of Persons As a Subject of Jural Relations: Being a Translation of The Second Book of Savigny’s System of Modern Roman Law, Wildy & Sons, London, 1884.
• REYNOLDS Jr., Osborne M.: “Legal and Social Aspects of Roman Marriage”, Southern University Law Review, 1982, Cilt 9, Sayı 2, s. 205-230.
• SALLER, Richard P.; “Roman Dowry and The Devolution of Property in the Principate”, The Classical Quarterly New Series, 1984, Cilt 34, Sayı 1, s. 195-205.
• SANFILIPPO, Cesare: Istituzioni di Diritto Romano, Decima Edizione, Rubbettino Editore, Soveria Mannelli, 2002.
• SAYIN KORKMAZ, Bengi Sermet: “Roma Aile Hukukunda Evlat Edinmenin Yeri ve Usulleri”, Ankara Barosu Dergisi, 2020, Cilt 78, Sayı 3, s. 49-98.
• SCHULZ, Fritz: Classical Roman Law, Oxford Clarendon Press, Oxford, 1969.
• SCHWARZ, Andreas: Aile Hukuku I, (Çev.) DAVRAN, Bülend, Ülkü Matbaası, İstanbul, 1942.
• SCHWARZ, Andreas: Roma Hukuku Dersleri, I. Cilt, (Çev.) RADO, Türkân, 7. Baskı, Doğan Kardeş Matbaacılık Sanayii A. Ş. Basımevi, İstanbul, 1965.
• SELEK, Hulûsi: “Roma Hukukuna Göre Aile Müessesesi”, İzmir Barosu Dergisi, 1936, Cilt 1, Sayı 5, s. 214-232.
• SERİM, Gökçe: Roma İmparatorluk Döneminde Aile Hukukuna İlişkin Düzenlemeler, Lykeion Yayınları, Ankara, 2018.
• SOHM, Rudolph: Institutes of Roman Law, Clarendon Press, Oxford, 1892.
• SOHM, Rudolf: Institutes, a Textbook of the History and System of Roman Private Law, Clarendon Press, Oxford, 1892 (Roman Private Law).
• SOMER, Pervin: “Dar Anlamda Aile Hukukunun Esasları”, T.C. Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2002, Cilt 1, Sayı 2, s. 155-180.
• SÖĞÜTLÜ, Özlem: Roma Özel Hukuku, Ders Kitabı, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• SÖĞÜTLÜ ERİŞGİN, Özlem: “Roma Toplumunda Kadının Konumu”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2013, Cilt 4, Sayı 2, s. 1-31.
• SÜTKEN, Elvan: “Roma Aile Hukukunda Patria Potestas”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2019, Cilt 5, Sayı 1, s. 67-100 (Patria Potestas).
• SÜTKEN, Elvan: Roma Hukuku’nda Şekil, Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, 2010. TAHİROĞLU, Bülent / ERDOĞMUŞ, Belgin: Roma Hukuku Dersleri, 15. Baskı, Der Yayınları, İstanbul, 2021 (Roma Hukuku Dersleri).
• TAHİROĞLU, Bülent / ERDOĞMUŞ, Belgin: Roma Hukuku Meseleleri, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1996 (Roma Hukuku Meseleleri).
• TALAMANCA, Mario: Elementi di Dritto Privato Romano, Giuffrè Editore, S.p.A, Milano, 2001.
• TAMER, Diler: Roma Hukuku Cilt 1, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• TREGGIARI, Susan: Roman Marriage, Oxford University Press, London, 2002.
• UMUR, Ziya: Roma Hukuku Lügatı, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1983.
• UMUR, Ziya: Roma Hukuku, Tarihi Giriş, Kaynaklar, Umumi Mefhumlar, Hakların Himayesi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1984.
• VILLERS, Robert: “Roma Hukukunda Cumhuriyet Devri Sonuna Kadar, Kadının Hukuki Durumu”, (Çev.) TAHİROĞLU, Bülent, İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1974, Cilt 39, Sayı 1-4, s. 1-19.
• VOCI, Pasquale: Istituzioni di Diritto Romano, Quinta edizione, Giuffrè Editore, Milano, 1996.
• VOLTERRA, Edoardo: Ricerche Interno Agli Sponsali in Diritto Romano, Industria Tipografica Romana, Roma, 1932.
• WATSON, Alan: Society and Legal Change, Second edition, Temple University Press, Philadelphia, 2001.
• WATSON, Alan: “Roman Private Law and The Leges Regiae”, The Journal of Roman Studies, 1972, Cilt 62, s. 100-105.