Krediye Bağlı Hayat Sigortası Sözleşmesinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklarda Bankaya Sigortacı Aleyhine Dava Açma Zorunluluğu Yüklenebilir mi?

Year 2025, Volume: 11 Issue: 1, 365 - 385, 18.02.2025

Sefa Er

https://doi.org/10.54699/andhd.1579244

Abstract

Ticari hayatın ve iktisadi ilişkilerin gelişimiyle bağlantılı olarak bankacılık işlemlerinde ve özellikle de kredi kullanımında ciddi oranda artış görülmektedir. Bankalar tarafından kullandırılan kredilerdeki bu artış kredinin geri ödenmemesi riskine ilişkin bazı teminat yöntemlerinin geliştirilmesine yol açmıştır. Hayat sigortası sözleşmesinin özel bir türü olan krediye bağlı hayat sigortası sözleşmesi de kredinin geri ödenmemesi riskine karşı geliştirilen teminat yöntemleri arasında yerini almaktadır. Kredi kullanımının artmasıyla bağlantılı olarak krediye bağlı hayat sigortası sözleşmelerinin sayısında ve bu sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıklarda önemli oranda artış yaşanmıştır. Buna bağlı olarak sigortalının (kredi alanın) ölümü üzerine sigorta bedeli üzerinde hak sahibi olan bankanın sigortacıdan sigorta bedelini talep etmemesi veya talep etmesine rağmen sigortacının herhangi bir nedenle ödemeyi reddetmesi durumunda, bankanın sigorta bedelinin tahsiline yönelik olarak sigortacı aleyhine dava açmak yerine, kredi alanın (sigortalının) mirasçıları aleyhine takip başlattığı veya dava açtığı görülmektedir. Yargıtay ise bankanın sigorta sözleşmesindeki konumunu dikkate almadan kredi alanın (sigortalının) mirasçılarına başvurabilmesi için öncelikle sigortacı aleyhine dava açarak tüm yolların tüketilmesinin zorunlu olduğunu belirtmektedir. Bu çalışmada Yargıtay kararları ve bankanın krediye bağlı hayat sigortası sözleşmesindeki konumu dikkate alınarak sigortacı aleyhine dava açmaya zorlanıp zorlanamayacağı hususu üzerinde durulmaya çalışılacaktır.

Keywords

Sigorta Poliçesi, Krediye Bağlı Hayat Sigortası, Değiştirilebilir-Değiştirilemez Lehtar, Sigorta Bedeli Üzerindeki Rehin Hakkı, Rizikonun Gerçekleşmesi

Can the Bank Be Obliged to File a Lawsuit Against the Insurer in Disputes Arising from a Credit-Linked Life Insurance Contract?

Abstract

Depending on the development of economic life and commercial relations, there has been a significant increase in banking transactions and especially in credit usage. This increase in loans provided by banks has led to the development of some collateral methods regarding the risk of non-repayment of loans. A special type of life insurance contract, the credit-linked life insurance contract, is among the collateral methods developed for this purpose and frequently used. As credit usage increases, there has been a significant increase in the number of credit-linked life insurance contracts and disputes arising from these contracts. In the event that the bank, which is entitled to the insurance amount upon the death of the insured (debtor), does not apply to the insurer or if payment is not made for any reason despite applying, the bank files a lawsuit against the heirs of the debtor instead of filing a lawsuit against the insurer for the collection of the insurance amount. The Supreme Court states that in order to apply to the debtor's heirs, it is mandatory to first file a lawsuit against the insurer and exhaust all means. This study will attempt to focus on whether the Supreme Court decisions and the bank's position in the credit-based life insurance contract can be forced to file a lawsuit against the insurer.

Keywords

Insurance Policy, Credit-Linked Life Insurance, Changeable-Irrevocable Beneficiary, The Right of Pledgee on Insurance Claim, Having a Risk

References

• AMASYA, Serap: “Sigorta Poliçelerine Konulan Dain-i Mürtehin Kaydının Etkisi”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2021, Cilt 16, Sayı 205, s. 1415-1451.
• AKİL, Cenk: “Dava Yetkinliği”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2018, Cilt 9, Sayı 36, s. 1-20.
• AKYOL, Şener: Tam Üçüncü Şahıs Yararına Sözleşme, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2008.
• ARSEVEN, Haydar: Sigorta Hukuku: Ana Prensipler- Genel Hükümler, 1. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 1987.
• ATAMER, Kerim: “Zarar Sigortalarında Sigortalıdan Başka Kişilerin Tazminat Üzerindeki Hakları”, (Ed.) ARKAN, Sabih: Ticaret Hukuku ve Yargı Kararları Sempozyumu XXIX- Bildiriler Tartışmalar, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2016, s. 87-105.
• AYDIN, Sevgican: Sigorta Ettirenin Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün İhlali ve İhlal Halinde Sigortacının Hakları, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
• AYHAN, Rıza / ÇAĞLAR, Hayrettin / ÖZDAMAR, Mehmet: Sigorta Hukuku Ders Kitabı, 3. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• BOZER, Ali: Sigorta Hukuku, 1. Baskı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1965.
• BOZKURT, Tamer: Sigorta Hukuku, 10. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• CAN, Mertol: Türk Özel Sigorta Hukuku (Ders Kitabı) Cilt I, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• ÇONGAR, Mustafa Halil: “Sınırlı Ayni Hak Sahibinin İzninin (TK 1456/2) Malikin Sigorta Tazminatının Tahsili Talebiyle Açacağı Davaya Etkisi Meselesi- Yargıtay’ın Dava Şartı Yorumuna İlişkin Bir Değerlendirme”, (Ed.) KAYA, Arslan / ARICI, M. Fatih / SÖNMEZ, Numan Sabit / TOKCAN, Pelin / EVLEK, Müge / KOÇAK, Mahmut Arif: Yürürlüğünün 8. Yılında ve Yargıtay Kararları Işığında Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu IV, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021, s. 211-253.
• DEMİRSATAN, Barış: “Medenî Kanuna Göre Senede Bağlanmamış Alacak Rehni Kapsamında Rehinli Alacaklının Paraya Çevirme Bakımından Olanakları”, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2021, Cilt 7, Sayı 1, s. 161-185.
• ERDEM, Mehmet: “Sigorta Poliçesinde Kredi Veren Banka Lehine Konulan Daini Mürtehin Kayıtlarının Yorumlanması”, (Ed.) ALTAY, Sıtkı Anlam / AYOĞLU, Tolga / YUSUFOĞLU BİLGİN, Fülürya: Prof. Dr. H. Ercüment Erdem’e Armağan, Cilt I, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2023, s. 633-661.
• ERİŞ, Gönen: Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Sigorta Hukuku, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• HAU, Wolfgang / POSECK, Roman (Hrsg.): BeckOK BGB, 71. Baskı, C.H.Beck, München, 2024 (Yazar, BeckOK BGB).
• KABUKÇUOĞLU ÖZER, Dilek: Mukayeseli Hukukta ve Uygulamada Hayat Sigortası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2014.
• KAYIHAN, Şaban / BAĞCI, Ömer: Türk Özel Sigorta Hukuku Dersleri, 4. Baskı, Umuttepe Yayınları, Kocaeli, 2019.
• KENDER, Rayegân: Türkiye’de Hususi Sigorta Hukuku, 16. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• KÜÇÜK, Damla: “Tüketiciye Yönelik Haksız Uygulamaların Önlenmesi İçin Bireysel Kredilerle Bağlantılı Sigortalar Uygulama Esasları Yönetmeliği’yle Getirilen Düzenlemelerin Karşılaştırmalı Bir Değerlendirmesi”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2023, Cilt 9, Sayı 2, s. 243-267.
• LANGHEID, Theo / WANDT, Manfred (Hrsg.): Münchener Kommentar zum Versicherungsvertragsgesetz: VVG, Band 1, §§1-99, VVG-InfoV, 3. Baskı, C.H.Beck, München, 2024 (Yazar, MüKoVVG).
• MAKARACI BAŞAK, Aslı: Taşınır Rehni Sözleşmesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• MİSİLİ, Sinan: “Türk Hukukunda Sınırlı Ayni Hak ile Takyit Edilmiş Malın Sigortalanması ve Sigortacının Sınırlı Ayni Hak Sahiplerine Karşı Borçları”, (Ed.) ARKAN, Sabih: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 60. Yıl Armağanı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2015, s. 615-670.
• OKTAY ÖZDEMİR, Saibe: “Rehin Alacaklısının Sigorta Tazminatı Üzerindeki Hakları”, (Ed.) OKTAY ÖZDEMİR, Saibe / ALTOP, Atilla / ARKAN SERİM, Azra: Prof. Dr. Haluk Burcuoğlu’na Armağan, Cilt II, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2020, s. 1399-1429.
• ORBAY ORTAÇ, Nurdan / ÇAKIR, Ayşe: “Hayat Sigortası Sözleşmelerinde Lehtar Atanmasına İlişkin Yorum Kuralı”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, 2023, Cilt 9, Sayı 2, s. 269-284.
• PRÖLSS, Erich / MARTIN, Anton (Hrsg.): Versicherungsvertragsgesetz: VVG, 32. Baskı, C.H.Beck, München, 2024 (Yazar, Versicherungsvertragsgesetz).
• RÜFFER, Wilfried / HALBACH, Dirk / SCHIMIKOWSKI, Peter (Hrsg.): Versicherungsvertragsgesetz, 4. Baskı, Nomos, Baden-Baden, 2020 (Yazar, VVG).
• ŞENER, Oruç Hami: “Bankanın Rehinli Alacaklı Sıfatına Sahip Olduğu Adi Alacak Rehninde Rehnin Borçluya İhbarı ve İhbarın Sonuçları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2009, Cilt 11, Sayı 2, s. 195-250.
• ŞENOCAK, Kemal: Üçüncü Şahıs Lehine Hayat Sigortası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2009 (Hayat Sigortası).
• ŞENOCAK, Kemal: “İpotekli Gayrimenkulün Sigortalanması Halinde Alacaklının Hukuki Durumu”, Legal Banka ve Finans Hukuku Dergisi, 2019, Cilt 8, Sayı 32, Prof. Dr. Necip Ortan’a Armağan, s.1087-1133 (Alacaklının Hukuki Durumu).
• TAŞKIN, Melda: Krediye Bağlı Hayat Sigortası Sözleşmesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• ULAŞ, Işıl: Uygulamalı Zarar Sigortaları Hukuku, 8. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2012.
• ÜNAN, Samim: Hayat Sigortası Sözleşmesi, Beta Yayıncılık, İstanbul, 1998 (Hayat Sigortası).
• ÜNAN, Samim: Türk Ticaret Kanunu Şerhi Altıncı Kitap Sigorta Hukuku Cilt 3, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017 (Sigorta Hukuku C. 3).
• ÜNAN, Samim: “Sigorta Alacağının Güvence İşleviyle Bağlantılı Bazı Sorunlar”, (Ed.) OKTAY ÖZDEMİR, Saibe / ALTOP, Atilla / ARKAN SERİM, Azra: Prof. Dr. Haluk Burcuoğlu’na Armağan, Cilt II, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2020, s. 1809-1850 (Bazı Sorunlar).
• ÜNLÜTEPE, Mustafa: “Sınırlı Ayni Hak Sahiplerinin Sigorta Tazminatı Üzerindeki Hakları”, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2019, Cilt 9, Sayı 17, s. 151-198.
• ÜNSAL, Oğuzhan: Sigortalı Eşyalar Üzerinde Rehin Hakkı, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2021.
• YAZICIOĞLU, Emine / ŞEKER ÖĞÜZ, Zehra: Sigorta Hukuku, 3. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2020.
• YAZICIOĞLU, Emine: Sigorta Aracıları Hukuku 1, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• YONGALIK, Aynur: Hukuki Açıdan Kredi Hayat Sigortası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2002.