Bölge Adliye Mahkemelerinin Bozma Kararlarının Yokluk Kavramı ile Birlikte Değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 11 Issue: 2, 1009 - 1027, 14.08.2025

Metin Kaplan

https://doi.org/10.54699/andhd.1630174

Abstract

Kelime anlamı itibarıyla yeniden başlamak veya sözün başı anlamlarıyla özdeşleşen istinaf kavramı, iç hukuk sistemimizde ilk derece mahkemeleri tarafından verilen kararların ilgilerin istemi üzerine bir üst mahkeme tarafından hem hukuken hem de maddi olarak denetlenmesi anlamına gelmektedir. Bu denetimleri yapan üst mahkemeler ise, hukuk sistemimizde istinaf mahkemeleri bir diğer adıyla bölge adliye mahkemeleri olarak adlandırılmaktadırlar. İstinaf mahkemelerinin kuruluş gerekçelerinin yargısal süreçleri kısaltmak, dava taraflarının makul sürede yargılanma haklarını güvence altına almak ve yargılamalar sonucunda verilen kararların isabet derecelerini artırmak olduğu bilinmektedir. Çalışmamızda bu amaçlarla kurulan istinaf mahkemelerinin kuruluş süreçleri, görev ve yetkileri ve bu mahkemeler tarafından verilen kararlara değinilecektir. Özellikle istinaf mahkemeleri tarafından belirli şartların gerçekleşmesi durumunda verilebilecek olan bozma kararlarının uygulamada yarattığı sorunlar üzerinde durulacak olup bu kararların hukuk sistemindeki karşılığını güncel akademik görüşler ve Yargıtay kararları ışığında değerlendirmesi yapılacaktır.

Keywords

İstinaf , İstinaf Mahkemeleri , Ceza Muhakemesi Hukuku , Yokluk , Bozma

Evaluation of the Overturning Decisions of Regional Courts of Justice with the Concept of Absence

Abstract

In our domestic legal system, the concept of appeal, which is synonymous with the meaning of restarting or the beginning of the word, means that the decisions rendered by the courts of first instance are reviewed both legally and materially by a higher court upon the request of the parties concerned. The higher courts that perform these audits are called courts of appeal, also known as regional courts of justice, in our legal system. It is known that the grounds for the establishment of the courts of appeal are to shorten the judicial processes, to guarantee the rights of the parties to be tried within a reasonable time and to increase the accuracy of the decisions rendered as a result of the proceedings. In our study, the establishment processes, duties and powers of the courts of appeal established for these purposes and the decisions rendered by these courts will be discussed. In particular, the problems created in practice by the reversal decisions that may be issued by the courts of appeal in the event of the fulfillment of certain conditions will be emphasized, and the equivalent of these decisions in the legal system will be evaluated in the light of current academic opinions and decisions of the Court of Cassation.

Keywords

Appeal , Courts of Appeal , Criminal Procedure Law , Absence , Reversal

References

• ATALAN, Mustafa: “Türk Ceza Yargılamasında İstinaf Mahkemesı̇ Kararlarının Kesı̇n Niteliği ve Kanun Yollarına Başvuru”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2023, Sayı 53, s. 43-80.
• BİRTEK, Fatih: “Beraat Kararının İstinaf Kanun Yolunda Bozulması Sonrasında Verilen Mahkûmiyet Kararının Temyiz Edilebilirliğine İlişkin Tartışma”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2023, Cilt 25, Sayı 2, s. 453-476 (Beraat Kararının İstinaf Kanun Yolunda Bozulması).
• BİRTEK, Fatih: Ceza Muhakemesinde İstinaf, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019 (İstinaf).
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide: Ceza Muhakemesi Hukuku, 20.Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• ÇAKIR, Kerim: “Ceza Muhakemesinde Bölge Adliye Mahkemesinin Bozma Kararı Vermesi ve Bozma Sonrası Direnme Yasağı”, Terazi Hukuk Dergisi, 2022, Cilt 17, Sayı 195, s. 47-57.
• ÇINAR, Ali Rıza: “İstinaf”, Fasikül Hukuk Dergisi, 2010, Cilt 2, Sayı 8, s. 14-25.
• GÖKCEN, Ahmet / ALŞAHİN, M. Emin / ÇAKIR, Kerim: Ceza Muhakemesi Hukuku, 8. Baskı Adalet Yayınevi, Ankara, 2023.
• GÖRKEMLİ, Burcu: Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf Kanun Yolunda Kovuşturma, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• GÖSSEL, Karl Heinz: “İstinaf Kanun Yolu Hakkında Sistematik Açıklama”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2017, Cilt 12, Sayı 159, s. 1-20.
• HAKERİ, Hakan / ÜNVER, Yener: Ceza Muhakemesi Hukuku, 22.Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2024.
• İTİŞGEN, Rezzak: “Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2014, Cilt 5, Sayı 16, s. 373-404.
• KAPLAN, Metin: Adil Yargılanma Hakkı Çerçevesinde Ceza Muhakemesi Hukukunda Seri Muhakeme Usulü, Adalet Yayınevi, Ankara, 2024.
• KARAKEHYA, Hakan: Ceza Muhakemesi Hukuku, 5. Baskı, Nisan Kitabevi, Eskişehir, 2023.
• KAYMAZ, Seydi: Ceza Muhakemesinde İstinaf, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• KILIÇ, Ali Şahin: “Ceza Muhakemesi Şartlarının Genel Teorisi”, Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, 2024, Cilt 12, Sayı 2, s. 197-215.
• KINZIG, Jörg / ÖZKAN, Salih: “Almanya’da Kanun Yolu Konulu Bilimsel Araştırma”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2012, Cilt 12, Sayı 159, s. 107-124.
• KUNTER, Nurullah: Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 10.Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 1989.
• ÖLMEZ, Gökhan: “Ceza Muhakemesinde Hükmün Yokluğu Sorunu”, İstanbul Hukuk Mecmuası, 2023, Cilt 81, Sayı 4, s. 996-1043.
• ÖZBEK, Veli Özer / DOĞAN, Koray / BACAKSIZ, Pınar: Ceza Muhakemesi Hukuku, 16. Baskı Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• ÖZEN, Muharrem: “Türk Ceza Muhakemesinde İstinaf”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2016, Cilt 4, Sayı 65, s. 2331-2388 (İstinaf).
• ÖZEN, Muharrem: “Yargı Bağımsızlığını Zedeleyen Düzenleme, Uygulamalar ve Bağımsızlığı Sağlamaya Yönelik Çözüm Önerileri”, Ankara Barosu Dergisi, 2010, Sayı 1, s. 31-65.
• PEHLİVAN, Ali: “İstinaf Kanun Yolu ve Uygulamasının Değerlendirilmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2019, Cilt 21, Özel Sayı, s. 965-995.
• SELÇUK, Sami: “Temyiz Denetiminin Sınırları ve Bu Sınırlara Uymamanın Kaçınılamaz Sancılı Sonuçları/Açmazları/Tehlikeleri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2013, Cilt 19, Sayı 2, s. 319-361.
• SOYASLAN, Doğan: Ceza Muhakemesi Hukuku, 6. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016.
• ŞAHİN, Cumhur / GÖKTÜRK, Neslihan: Ceza Muhakemesi Hukuku, 14. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• TOROSLU, Nevzat / FEYZİOĞLU, Metin: Ceza Muhakemesi Hukuku, 16. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2016.
• TÜRK SANAYİCİLERİ ve İŞ ADAMLARI DERNEĞİ: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Adil Yargılanma İlkesi Işığında Hukuk Devleti ve Yargı Reformu, Tüsiad Yayınları, İstanbul, 2003.
• ÜLKÜ, Murat Fatih: “İstinaf Mahkemelerinin Yeniden Karar Vermekten Kaçınmasının Yarattığı Sorunlar Üzerine”, Ankara Barosu Dergisi, 2023, Cilt 81, Cumhuriyet Yüzüncü Yıl Özel Sayısı, s. 533-556.
• YAŞAR, Osman: Ceza Muhakemesi Kanunu, 6. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• YENİSEY, Feridun / NUHOĞLU, Ayşe: Ceza Muhakemesi Hukuku, 11. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• YENİSEY, Feridun: Ceza Muhakemesinde İstinafın Beş Yılı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• YURTCAN, Erdener: Ceza Muhakemesi Kanunu Şerhi (CMK) Mart 2019 Tarihi İtibariyle 7165 Sayılı Kanun ile Birlikte, 9. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.