Yargıtay Kararları Işığında Gönüllü Vazgeçme Bakımından Sübjektif Nitelikli “Gönüllülük” Koşulu

Year 2025, Volume: 11 Issue: 2, 633 - 650, 14.08.2025

Gizem Dursun Özdemir

https://doi.org/10.54699/andhd.1687263

Abstract

Türk Ceza Kanunu (TCK) m. 36’da gönüllü vazgeçme kurumu düzenleme altına alınmıştır. Gönüllü vazgeçme ile teşebbüsten farklı olarak failin gönüllü olarak hareketlerini yarıda kesmesi ve neticenin meydana gelmesi, bir başka ifadeyle meşru düzleme dönmesi cezasızlıkla ödüllendirilmiştir. Gönüllü vazgeçmenin sübjektif koşulu “gönüllülük” olarak düzenlenmiştir. Ancak kanunda ayrıca açıklanmamış olması dolayısıyla bu koşulun nasıl değerlendirilmesi gerektiği üzerinde durulması gerekmiştir. Zira konu gerek Türk gerekse Alman doktrininde ve yargı kararlarında tartışılmış, konuya dair farklı görüşler ortaya koyulmuştur. Çalışmamızda da özellikle Alman doktrininde ortaya koyulan teorilerden bahsedilmiş, Türk hukukunun bu teorilere yaklaşımı üzerinde durulmuş ve hukukumuz bakımından bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır. Ardından Yargıtayın gönüllü vazgeçme kurumuna ilişkin güncel kararları değerlendirilmiş ve konuya dair yaklaşımı tespit edilmeye çalışılmıştır.

Keywords

Gönüllü Vazgeçme , Teşebbüs , Gönüllülük , İrade , Frank Formülü

Supporting Institution

Çalışmada kullanılan Almanca eserler, TÜBİTAK-2219 Yurt Dışı Doktora Sonrası Araştırma Bursu kapsamında doktora sonrası araştırmalarım için bulunduğum Berlin Humboldt Üniversitesi’nde temin edilmiştir. Desteği için TÜBİTAK’a teşekkür ederim.

Subjective “Voluntariness” Condition in Terms of Voluntary Renunciation in the Light of Court of Cassation Decisions

Abstract

Art. 36 of the Turkish Penal Code regulates voluntary renunciation. With voluntary renunciation, unlike the attempt, the perpetrator voluntarily interrupts his actions and prevents the consequence from occurring, in other words, returning to the legitimate course of action is rewarded with impunity. The subjective condition for voluntary renunciation is regulated as “voluntariness”. However, it is necessary to emphasize how this condition should be evaluated since it is not explained separately in the law. Indeed, the issue has been discussed in both Turkish and German doctrine and judicial decisions, and different opinions have been put forward on the subject. In our study, the theories put forward especially in the German doctrine have been mentioned, the approach of Turkish law to these theories has been emphasized and an evaluation has been tried to be made in terms of Turkish criminal law. Then, the current decisions of the Court of Cassation regarding voluntary renunciation were evaluated and its approach to the subject was tried to be determined.

Keywords

Voluntary Renunciation , Criminal Attempt , Voluntariness , Will , Frank’s Formula

Supporting Institution

The German texts used in this study were obtained from Humboldt University, Berlin, where I was conducting my postdoctoral research within the scope of the TÜBİTAK-2219 International Postdoctoral Research Scholarship. I would like to thank TÜBİTAK for their support.

References

• AKBULUT, Berrin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 7. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• AKSOY İPEKÇİOĞLU, Pervin: Türk Ceza Hukukunda Suça Teşebbüs, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2009.
• AKYÜREK, Güçlü: “Gönüllü Vazgeçme Düzenlemesi Gerekli Midir?”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2013, Cilt 10, Sayı 2, s. 183-202.
• AYDIN, Devrim: “Suça Teşebbüs”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2006, Cilt 55, Sayı 1, s. 85-113.
• BABA, Yasemin: “Alman Öğreti ve Uygulaması Işığında Vazgeçmede Gönüllülük Unsuru”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2013, Cilt 4, Sayı 14, s. 1125-1150.
• BALCI, Meral: “İcrai Suçlarda Gönüllü Vazgeçmede Failin Kendi Çabalarıyla Suçun Tamamlanmasını Önlemesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2024, Cilt 3, Sayı 73, s. 1573-1638.
• BOZBAYINDIR, Ali Emrah: “Türk ve Mukayeseli Ceza Hukukunda Gönüllü Vazgeçmede ‘Gönüllülük’ Şartı”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2018, Cilt 17, Sayı 1, s. 87-169.
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide / ÇAKMUT, Özlem: Türk Ceza Hukukuna Giriş, 12. Baskı, Beta Yayıncılık, Ankara, 2024.
• DEMİRBAŞ, Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 19. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• DİMDİK, Hakan: “Suça Teşebbüsten Gönüllü Vazgeçmenin Manevi Unsuru: “Gönüllülük”, İzmir Barosu Dergisi, 2013, Sayı 2, s. 272-294.
• ERB, Volker / SCHÄFER, Jürgen (Hrsg.): Münchener Kommentar zum Strafgesetzbuch Bd. 1: §§ 1-37, 4. Baskı, Verlag C.H.Beck, 2020, München (Yazar, MüKoStGB).
• ERBS, Georg / KOHLHAAS, Max / HADAMITZKY, Anke / SENGE, Lothar (Hrsg.): Strafrechtliche, Nebengesetze, Verlag C.H.Beck, München, 2012.
• ERDAGÖZ, Özcan: “Türk Ceza Hukukunda Gönüllü Vazgeçme ve Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun Konuya İlişkin Bir Kararının Değerlendirilmesi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2013, Cilt 4, Sayı 14, s. 1063-1091.
• ERDOĞAN, Yavuz: “Gönüllü Vazgeçme”, Ceza Hukuku Dergisi, 2010, Sayı 13, s. 93-124.
• ERRA, Carlo: “Teşebbüste İhtiyariyle Vazgeçme”, (Çev.) ERMAN, Sahir, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1945, Cilt 10, Sayı 3-4, s. 679-720.
• HEFENDEHL, Roland: § 24: Rücktritt vom Versuch und tätige Reue (https://strafrecht-online.org/documents/111006/_24_-_Rücktritt_vom_Versuch_und_tätige_Reue_KK_562-589.pdf, ET: 25.04.25).
• IŞIKA, Sertaç: Gönüllü Vazgeçme, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• İÇEL, Kayıhan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, Beta Yayıncılık, 7. Baskı, İstanbul, 2023.
• İÇER, Zafer: Suça Teşebbüste Hazırlık Hareketleri ile İcra Hareketlerinin Birbirinden Ayrılması, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• KAHRAMAN, Recep: “Gönüllü Vazgeçmenin Subjektif Unsurunun İçsel ve Dışsal Kararlara Göre Değerlendirilmesi”, İzmir Barosu Dergisi, 2020, Cilt 10, Sayı 1, s. 157-188.
• KAZAKER, Gözde: “Alman Federal Yüksek Mahkemesi’nin 24.11.2004 Tarihli ve 5 StR 239/04 Sayılı Kararının Değerlendirilmesi”, Ceza Hukuku Dergisi, 2019, Cilt 14, Sayı 39, s. 203-215.
• KAZAKER, Gözde: Ceza Hukukunda Elverişsiz Teşebbüs, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019 (Elverişsiz).
• KINDHÄUSER, Urs / NEUMANN, Ulfrid / PAEFFGEN, Hans-Ullrich / SALIGER, Frank (Hrsg.): Strafgesetzbuch, 6. Baskı, Nomos Verlag, Baden-Baden, 2023.
• KOCA, Mahmut / ÜZÜLMEZ, İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 17. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• LACKNER, Karl / KUHL, Kristian / HEGER, Martin (Hrsg.): Strafgesetzbuch, 30. Baskı, Verlag C.H.Beck, München, 2023 (Yazar, StGB).
• MATT, Holger / RENZIKOWSKI, Joachim / HEGER, Martin / PETZSCHE, Anneke (Hrsg.): Strafgesetzbuch, 2. Baskı, Verlag Franz Vahlen, München, 2020.
• OTTO, Harro: Grundkurs Strafrecht: Allgemeine Strafrechtslehre, 4. Baskı, Walter de Gruyter, Berlin, 1992.
• ÖZBEK, Veli Özer / DOĞAN, Koray / MERAKLI, Serkan / BACAKSIZ, Pınar / BAŞBÜYÜK, İsa: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 15. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• ÖZOCAK, Gürkan: Türk Ceza Hukukunda Suça Teşebbüs, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
• ÖZTÜRK, Bahri / ERDEM, Mustafa Ruhan: Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri, 24. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• SELEK, Ozan: “Ceza Hukukunda Gönüllü Vazgeçmenin Sübjektif Şartı Olarak Gönüllülük”, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2025, Cilt 10, Sayı 1, s. 189-235.
• SÖZÜER, Adem: Suça Teşebbüs, Kazancı Yayınları, İstanbul, 1994.
• ŞARE, Ersin: “Türk Ceza Hukukunda Suça Teşebbüs”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2017, Sayı 130, s. 120-156.
• TOZMAN, Önder: “İhmal Suçlarında Teşebbüs ve Gönüllü Vazgeçme”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2009, Sayı 84, s. 160-187.
• von HEINTSCHEL-HEINEGG, Bernd / KUDLICH, Hans (Hrsg.): Strafgesetzbuch: StGB, 62. Baskı, Beck Juristischer Verlag, München, 2024 (Yazar, BeckOK StGB).
• YEĞRİM, Vakkas Korhan: “Nitelikli Cinsel Saldırı Suçu Bakımından Gönüllü Vazgeçme”, Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2021, Cilt 9, Sayı 17, s. 167-197 (Cinsel).
• YEĞRİM, Vakkas Korhan: Türk Ceza Hukukunda Gönüllü Vazgeçme, Adalet Yayınevi, Ankara, 2021 (Gönüllü Vazgeçme).
• YILMAZ, Enes: “Suçun Özel Bir Görünüş Şekli Olarak Gönüllü Vazgeçme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2016, Cilt 4, Sayı 65, s. 2553-2603.
• ZAFER, Hamide: Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m. 1-75, 7. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2019.