Kahramanmaraş Türkülerinin Yerel Kodlar ve Kültürel Mirasın Dijital Sürekliliği Perspektifinden Analizi

Year 2025, Volume: 13 Issue: 2, 898 - 954, 30.08.2025

Alper Şakalar , Burak Telli , Günsu Yılma Şakalar

https://doi.org/10.18506/anemon.1701996

Abstract

Bu araştırma, TRT Müzik Dairesi repertuvarında yer alan Kahramanmaraş yöresine ait 36 türkünün sözlü içeriğini anlamsal ağ analiziyle inceleyerek, yerel kodların toplumsal hafıza ve kimlik inşasındaki rolünü, ayrıca bu sözlü mirasın dijital çağda korunmasına yönelik gereklilikleri değerlendirmektedir. Nitel etnografik betimleme, içerik çözümlemesi, metin madenciliği ve sosyal ağ analitiği eşzamanlı olarak kullanılmış; aşk, ayrılık, kahramanlık ve inanç temalarının yüksek merkezîlik gösteren düğümler etrafında kümelendiği saptanmıştır. Ayrıca toponimler, metaforlar, deyimler ve ritüel terimlerin bölgesel kimliği pekiştiren dilsel işaretleyiciler olarak işlev gördüğü ortaya konmuştur. Çalışma, Dublin Core, OAIS, METS ve PREMIS gibi üstveri standartlarına dayalı açık erişimli ve paydaş katılımlı bir dijital arşiv modeli önererek, kültürel mirasın uzun erimli sürdürülebilirliğine katkı sunmayı amaçlamaktadır. Elde edilen bulgular, disiplinlerarası yaklaşımların, özellikle halk müziği sözlü mirasının bilimsel belgelenmesi ve dijital koruma stratejileriyle desteklenmesinde ne denli elzem olduğunu göstermektedir.

Keywords

Kahramanmaraş Türküleri , Anlamsal Ağ Analizi , Dijital Süreklilik , Arşivsel Sürdürülebilirlik , Somut Olmayan Kültürel Miras

An Analysis of Kahramanmaraş Folk Songs from the Perspective of Local Codes and Cultural Heritage’s Digital Continuity

Abstract

This study analyzes the lyrics of 36 folk songs from the Kahramanmaraş region, archived in the TRT Music Department repertoire, through semantic network analysis to explore the role of local codes in constructing collective memory and identity, as well as the requirements for digitally preserving this oral heritage. Employing qualitative ethnographic description, content analysis, text mining, and social network analysis in tandem, the study identifies that the themes of love, separation, heroism, and faith cluster around high-centrality nodes. Toponyms, metaphors, idioms, and ritual terms are shown to function as linguistic markers reinforcing regional identity. The research proposes an open-access, stakeholder-driven digital archive model grounded in metadata standards such as Dublin Core, OAIS, METS, and PREMIS, aiming to contribute to the long-term sustainability of intangible cultural heritage. The findings highlight the necessity of interdisciplinary approaches for the scientific documentation and digital safeguarding of folk music traditions, underlining that semantic and archival methods together can foster a more resilient and accessible cultural memory infrastructure in the digital age.

Keywords

Kahramanmaraş Folk Songs , Semantic Network Analysis , Digital Continuity , Archival Sustainability , Intangible Cultural Heritage

References

• Akın, A. A., & Akın, M. D. (2007). Zemberek, an open source NLP framework for Turkic languages. Structure, 10, 1–5.
• Aksan, D. (2015). Her yönüyle dil: Ana çizgileriyle dilbilim (11. baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Bastian, M., Heymann, S., & Jacomy, M. (2009). Gephi: An open source software for exploring and manipulating networks. In Proceedings of the Third International AAAI Conference on Weblogs and Social Media (pp. 361–362).
• Bayraktar, U. (2024). Türkiye’de yerel kültür ekosistemi (Kültür Politikaları Raporu 11). İstanbul Kültür Sanat Vakfı.
• Bohlman, P. V. (1988). The study of folk music in the modern world. Indiana University Press.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27–40. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
• CCSDS. (2012). Reference model for an Open Archival Information System (OAIS) (CCSDS 650.0-M-2). Consultative Committee for Space Data Systems. https://public.ccsds.org
• Creative Commons. (n.d.). Açık kültürel miras için politika kılavuzu [Web sayfası]. https://creativecommons.org/ (Erişim: 30 Temmuz 2025). Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2018). Designing and conducting mixed methods research (3. bs.). SAGE Publications.
• Egan, P. (2021). Insider or outsider? Exploring some digital challenges in ethnomusicology. Interdisciplinary Science Reviews, 46(4), 477–500.
• Halbwachs, M. (1992). On collective memory (L. A. Coser, Çev.). University of Chicago Press.
• Halpin, S. N. (2024). Inter-coder agreement in qualitative coding: Considerations for its use. American Journal of Qualitative Research, 8(3), 23–43.
• Higgins, S. (2007). The DCC curation lifecycle model. International Journal of Digital Curation, 2(2), 134–140. https://doi.org/10.1145/1378889.137899
• İlhan, S. Y. (2025). Kahramanmaraş’ta abdal müziği ve bu kültürel mirasın sürdürülebilirliğine ilişkin abdal müzisyenleri görüşleri. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(2), 723–736. https://doi.org/10.33206/mjss.1572853
• Krippendorff, K. (2019). Content analysis: An introduction to its methodology (4. baskı). SAGE Publications.
• Kreaktivist. (2024, 29 Kasım). Türkü Derleme Arşivi Dijitalleşti: 6 Bin Eser Gün Yüzüne Çıktı [Blog yazısı]. https://kreaktivist.com.tr/turku-derleme-arsivi-dijitallesti-6-bin-eser-gun-yuzune-cikti/
• Kum, E. T., & Ulusoy Yılmaz, D. (2022). Kahramanmaraş türkülerinin konu, makam, usûl ve ses özellikleri açısından incelenmesi. Black Sea Journal of Public and Social Science, 5(2), 62–70. https://doi.org/10.52704/bssocialscience.1103775
• Library of Congress. (2010). Metadata Encoding and Transmission Standard (METS) – resmî belge. https://www.loc.gov/standards/mets/
• Miles, M. B., Huberman, A. M., & Saldaña, J. (2020). Qualitative data analysis: A methods sourcebook (4. baskı). SAGE Publications.
• Neuendorf, K. A. (2022). The Content Analysis Guidebook (2. baskı). SAGE Publications. PREMIS Editorial Committee. (2011). PREMIS data dictionary for preservation metadata (v. 2.2). Library of Congress. https://www.loc.gov/standards/premis/
• Rieger, O. Y., Schonfeld, R. C., & Sweeney, L. (2022). The effectiveness and durability of digital preservation and curation systems (Araştırma Raporu). Ithaka S+R.
• Särg, T., & Veskis, K. (2024). Corpus-based research of semantic aspects of *laul-*stem words in Estonian, focused on past newspaper texts and folk song lyrics. Folklore, 94, 267–308. https://doi.org/10.7592/FEJF2024.94.sarg_veskis
• Tonta, Y. (2020). Dijital kültürel kaydın korunması. Türk Kütüphaneciliği, 34(2), 229–248. TRT Müzik Dairesi Başkanlığı. (2024). Kahramanmaraş yöresi sözlü Türk halk müziği repertuvar envanteri [Resmî belge, E-94933574-449-1752176 sayılı yazı eki].
• UNESCO. (2003). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi. UNESCO. VERBI Software. (2024). MAXQDA Analytics Pro (2022 sürümü) [Yazılım]. VERBI Software.
• Wan Isa, W. M., Mat Zin, N. A., Rosdi, F., & Sarim, H. M. (2018). Digital preservation of intangible cultural heritage. Indonesian Journal of Electrical Engineering and Computer Science, 12(3), 1373–1379. https://doi.org/10.11591/ijeecs.v12.i3.pp1373-1379
• Watry, P. (2007). Digital preservation theory and application: Transcontinental persistent archives testbed activity. International Journal of Digital Curation, 2(2), 49–63. https://ijdc.net/index.php/ijdc/article/view/28
• Yang, Y. (2024). Combined with social network analysis of the art of local folk songs and cultural heritage of national music. Applied Mathematics and Nonlinear Sciences, 9(1), 3530. https://doi.org/10.2478/amns-2024-3530
• Ye, X., Ruan, Y., Xia, S., Gu, L. (2025). Adoption of digital intangible cultural heritage: A configurational study integrating UTAUT2 and immersion theory. Palgrave Communications (Humanities and Social Sciences Communications), 12(1), 1-17. https://doi.org/10.1057/s41599-024-04222-8
• Yue, M., Xueyang, C., Ziyun, Q. (2024). A conceptual framework for the path of digital preservation of intangible cultural heritage: A thematic review. Multidisciplinary Reviews, 8(2), 2025045. https://doi.org/10.31893/multirev.2025045