Biyoihtimam: Afete Hazırlığın Biyopolitikası ve Kırılgan Yaşamın Üretimi

Year 2023, Volume: 11 Issue: 3, 765 - 784, 30.12.2023

Kamile Batur

https://doi.org/10.18506/anemon.1362892

Abstract

1999 Gölcük depremi akabinde depremlerin öngörüsü ve kentsel dönüşüm gibi risk azaltma faaliyetleri kentsel siyaseti şekillendirmeye başladı ve 2011 yılında Van depremi sonrasında Kentsel Dönüşüm ya da Afet Yasası olarak anılan 6306 sayılı, riskli alanlarda kentsel dönüşümü ve bina bazlı yenilemeyi düzenleyen yasa çıkarıldı. Bu yasa istisnai maddeleri nedeniyle çok eleştirildi ve yasa koyucular tarafından yaşam hakkına referansla savunuldu. Eleştiriler ise yaşam hakkının sadece araçsallaştırıldığı üzerine odaklandı ve ne yaşam hakkının ne de onun referansı olan yaşamın tarihselliğini sorunsallaştırdı. Gölcük Depreminden günümüze ortaya çıkan bir dizi mevzuat ve kamusal söylemin analizinden elde edilen verileri, biyopolitika kuramlarının eleştirel okuması ışığında tartışarak yaşam ve devlet arasında kurulan biyopolitik ilişkinin tarihselliğine ve son dönemdeki dönüşümününe odaklanacağım. Bugün, halihazırda yaşam ve devlet arasında kurulmuş daha önceki biyopolitik ilişkilere, yeni bir biyopolitik ilişkinin eklendiğinden bahsetmek mümkündür. Makalenin ilk kısmı biyoihtimam diye adlandırabileceğimiz bu biyopolitikada, belli pratikler, duygular ve üretilen bilgi ile afetlere karşı kırılganlığı üzerinden tanımlanmasıyla yeni bir yaşam hakikatinin üretildiğine, yani kırılgan yaşamın tarihselliğine odaklanmaktadır. İkinci kısmı ise biyoihtimamın, afet hazırlığı bağlamında materyal olarak da bazı yaşamlara ihtimam gösterirken bazı yaşamları kırılganlaştırdığına, yani ihtimamın eşitsiz dağılımına ve şiddet üretme potansiyeline dikkat çekmektedir. Bu afetlere karşı daha eşit ve kapsayıcı ihtimam pratikleri geliştirmemize temel hazırlayacaktır.

Keywords

yaşam hakkı, duygu, biyopolitika, kırılganlık

Supporting Institution

Avusturya Bilimler Akademisi DOC Programı

Biocare: Biopolitics of Disaster Preparedness, and Production of Vulnerable Life

Abstract

After the 1999 Gölcük Earthquake, the anticipation of earthquakes and disaster risk reduction practices like urban renewal began to shape urban politics, and after the 2011 Van Earthquake, the Law (6306)—also known as the Urban Transformation Law or the Disaster Law—was enacted to regulate urban renewal activities and building renewals in the zones of risk. This law was criticized due to its exceptional articles and defended by lawmakers by referring to the ‘right to life.’ The critiques have just focused on the instrumentalization of the right to life and have problematized neither the right to life itself nor the historicity of the life that it was referring to. I will focus on the historicity and the transformation of the biopolitical relation constructed between the state and life with the help of the analysis of data derived from policy documents and public discourses stemming since the Gölcük Earthquake in the light of a critical reading of the theories of biopolitics. It is plausible to claim that a new biopolitical relationship between the state and life has been integrated into the existing biopolitical relations. The first part of the paper focuses on the production of a new truth of life through certain practices, affects, and knowledge production in this biopolitics that I propose to call 'biocare.' The second part pays attention to that biocare renders some bodies materially vulnerable while caring for others—in other words to the uneven distribution of care and the biocare’s own potentiality for violence production. Identifying this transformation will help lay the groundwork for more equitable and inclusive disaster care practices.

Keywords

right to life, affect, biopolitics, vulnerability

References

• Adams, V. (2013). Markets of Sorrow, Labors of Faith: New Orleans in the Wake of Katrina. Durham: Duke University Press.
• Adams, V., Murphy, M. ve Clarke, A. E. (2009). Anticipation: Technoscience, life, affect, temporality. Subjectivity, 28(1), 246–265.
• Agamben, G. (1998). Homo Sacer: Sovereign Power and Bare Life. Stanford: Stanford University Press.
• Agamben, G. (1999). Remnants of Auschwitz: The Witness and the Archive. New York: Zone Books.
• Agamben, G. (2000). Means without Ends: Notes on Politics. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Agamben, G. (2016). The Use of Bodies. Stanford: Stanford University Press.
• Ahmed, S. (2004). The Cultural Politics of Emotions. Edinburgh: Edinburg University Press.
• Ahmed, S. (2010). The Promise of Happiness. Durham: Duke University Press.
• AİHM (2004). Öneryıldız – Türkiye Davası - 48939/99. Karar 30.11.2004. https://hudoc.echr.coe.int/
• AİHM (2008). Boudaïeva ve diğerleri/Rusya Davası - 15339/02. Karar 20.3.2008. https://hudoc.echr.coe.int/
• AİHM (2012). Case of Kolyadenko and Others v. Russia - 17423/05, 20534/05, 20678/05, 23263/05, 24283/05 and 35673/05. Final Decision 09.07.2012. https://hudoc.echr.coe.int/
• Akit (1999, 19 Ağustos). Devletin Çöküşü. Akit, p. A1.
• Anderson, B., & Adey, P. (2012). Governing events and life: ‘Emergency’ in UK Civil Contingencies. Political Geography, 31(1). 24–33.
• Angell, E. (2014). Assembling disaster: Earthquakes and urban politics in Istanbul. City, 18(6), 667–678.
• Anidjar, G. (2003). The Jew, the Arab: A History of the Enemy. Standford: Stanford University Press.
• Anidjar, G. (2015). The Violence of Violence: Response to Talal Asad’s “Reflections on Violence, Law, and Humanitarianism.” Critical Inquiry, 41(2), 435–442.
• Aradau, C., & Tazzioli, M. (2020). Biopolitics Multiple: Migration, Extraction, Subtraction. Millennium: Journal of International Studies, 48(2), 198-220.
• Aradau, C., & van Munster, R. (2011). Politics of Catastrophe: Genealogies of the Unknown. New York & Londra: Routledge.
• Arendt, H. (1998 [1958]). The Human Condition. Chicago: University of Chicago Press.
• Asad, T. (2007). On Suicide Bombing. New York: Columbia University Press.
• Asad, T. (2015). Reflections on Violence, Law, and Humanitarianism. Critical Inquiry, 41(2), 390–427.
• Balibar, E. (2005). Difference, Otherness, Exclusion. Parallax 11 (1): 19–34.
• Balta, E., & Paker, M. (1999). Afet: Doğal mı, Toplumsal mı?. Birikim, (125–6), 38–44. https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-125-126-eylul-ekim-1999/2319/afet-dogal-mi-toplumsal-mi/5416 Bankoff, G. (2003). Cultures of Disaster. Londra & New York: RoutledgeCurzon.
• Bekil, O. (2017, 13 Eylül). Bülent Ecevit'in 17 Ağustos Depremi Sonrası Basın Açıklaması. (Erişim: 22.10.2020) https://www.youtube.com/watch?v=t-0aNsix2Fg&ab_channel=O%C4%9FuzhanBEK%C4%B0L
• Bora, T. (1999). Toplumsalın Çöküşü mü, Dirilişi mi?. Birikim, (125–6), 17–22. https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-125-126-eylul-ekim-1999/2319/toplumsalin-cokusu-mu-dirilisi-mi/4747
• Braun, K. (2007). Biopolitics and Temporality in Arendt and Foucault. Time & Society, 16(1), 5–23.
• Butler, J. (2009) Frames of War: When is Life Grievable?. Londra & New York: Verso.
• Coen, D. R. (2012). Introduction: Witness to Disaster: Comparative Histories of Earthquake Science and Response. Science in Context, 25(1), 1–15.
• Collier, S. J. (2009). Topologies of Power: Foucault’s Analysis of Political Government beyond ‘Governmentality’. Theory, Culture & Society, 26(6), 78–108.
• Collier, S. J., & Lakoff A. (2021). The Government of Emergency: Vital Systems, Expertise, and the Politics of Security. Princeton: Princeton University Press.
• Cumhuriyet (2011, Kasım 15). İkinci Van Depremi: Cinayet!. Cummhuriyet, p. A1. Çavdar, A., & P. Tan (2013). Sunuş. Çavdar, A. ve Tan, P. (Ed.) İstanbul: Müstesna Şehrin İstisna Hali içinde (ss. 7-14). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Çaylı, E. (2016). Inheriting Dispossession, Mobilizing Vulnerability: Heritage amid Protest in Contemporary Turkey. International Journal of Islamic Architecture, 5(2), 359–378.
• Çelik, Z. (1993). The Remaking of Istanbul: Portrait of an Ottoman City in the Nineteenth Century. Berkeley: University of California Press.
• Deniz, M. B. (1999). Depremde Zarara Uğramış Kişilerin Hak Arama Sürecine İlişkin Deprem Raporu. (Erişim: 12.10.2012) https://istanbul.mazlumder.org/tr/main/yayinlar/yurt-ici-raporlar/3/depremde-zarara-ugramis-kisilerin-hak-arama-s/527
• Doru, S. R. (2013). 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun’a İlişkin Değerlendirme. Melikşah Y., & Şahin C. (Ed.) Kentsel Dönüşüm Hukuku içinde (ss. 157-185). İstanbul: İstanbul Üniversitesi S.S.ONAR İdare Hukuku ve İlimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Duman, B. (2015). Kentsel Dönüşümde Riskler ve Beklentilere Dair İlk Tespitler: İstanbul’da Bir Saha Çalışması. MEGARON / Yıldız Technical University, Faculty of Architecture E-Journal, 10(3), 410–422.
• Ek, R. (2006). Giorgio Agamben and the Spatialities of the Camp: An Introduction. Geografiska Annaler. Series B, Human Geography, 88(4), 363–386.
• Elibol, N. (2011, 11 Kasım). Van’daki deprem değil cinayet!. Türkiye Gazetesi. (Erişim: 02.11.2018) https://www.turkiyegazetesi.com.tr/kose-yazilari/nuri-elibol/vandaki-deprem-degil-cinayet-513566
• Esmeir, S. (2012). Juridical Humanity: A Colonial History. Stanford: Stanford University Press.
• Fassin, D. (2009). Another Politics of Life is Possible. Theory, Culture & Society, 26(5), 44–60.
• Fassin, D. (2012). Humanitarian Reason: A Moral History of the Present Times. Berkeley: University of California Press.
• Foucault, M. (1980). The History of Sexuality. New York: Vintage Books.
• Foucault, M. (2003). Society Must Be Defended. Lectures at the Collège de France, 1975-76. New York: Picador.
• Foucault, M. (2007). Security, Territory, Population. Lectures at the Collège de France, 1977-78. New York: Palgrave Macmillan.
• Gökşin, Z. A., Yazıcı, Y. E., & Töre, E.(2016). The Origins, Processes and Emerging Outcomes of Neighbourhood Redevelopment in Gaziosmanpaşa, Istanbul. Athens Journal of Mediterranean Studies, 2(1), 45–70.
• Hkn425 (2017, 10 Ağustos). Bülent Ecevit'in 1999 Depremi Sonrası Bölgedeki Sorunlar Hakkındaki Açıklaması. (Erişim: 10.11.2020) https://www.youtube.com/watch?v=YN4smz-_P0c&ab_channel=hkn425. Heaney, J. G. (2011). Emotions and Power: Reconciling Conceptual Twins. Journal of Political Power, 4(2), 259–277.
• Hilson, C. (2009). Risk and the European Convention on Human Rights: Towards a New Approach. Cambridge Yearbook of European Legal Studies, 11, 353–375.
• Hürriyet (1999, Ağustos 18). Katiller. Hürriyet, p. A1.
• Hürriyet (2011, 26 Ekim). Başbakan’dan önemli mesajlar. (Erişim: 23.05.2015) https://www.hurriyet.com.tr/gundem/basbakandan-onemli-mesajlar-19089968
• İlkiz, F. (2011). Devletin Deprem Sorumluluğu. Bianet, 31 Ekim. (Erişim: 15.02.2021) https://bianet.org/yazi/devletin-deprem-sorumlulugu-133736
• İlkiz, F. (2009). Marmara’da Sel: Yaşama Hakkı İhlal Edilmiştir!. Bianet, 14 Eylül. (Erişim: 11.10.2020) https://m.bianet.org/bianet/siyaset/117037-marmara-da-sel-yasama-hakki-ihlal-edilmistir.
• Jalali, R. (2002). Civil society and the state: Turkey after the earthquake. Disasters, 26(2), 120–139.
• Jarvis, J. (2014). Remnants of Muslims: Reading Agamben’s Silence. New Literary History, 45(4), 707–728.
• Kutlu, M. (1999). Deprem ve İdarenin Sorumluluğu. Amme İdaresi Dergisi, 32(4), 15–27.
• Kuyucu, T., & Ünsal, Ö. (2010). ‘Urban transformation’ as State-led Property Transfer: An Analysis of Two Cases of Urban Renewal in Istanbul. Urban Studies, 47(7), 1479–1499.
• Lauta, K. C. (2014). New Fault Lines? On Responsibility and Disasters. European Journal of Risk Regulation, 5(2), 137–145.
• Lemke, T. (2011). Biopolitics: An Advanced Introduction. New York & Londra: New York University Press.
• Masco, J. (2020). Anticipation. Howe, C. ve Pandian, A. (Ed.) Anthropocene Unseen: A Lexicon içinde (ss. 35-38). Punctum Books. https://doi.org/10.2307/j.ctv11hptbw.
• Mavelli, L. (2017). Governing Populations through the Humanitarian Government of Refugees: Biopolitical Care and Racism in the European Refugee Crisis. Review of International Studies, 43(5), 809–832.
• Mbembe, A. (2003). Necropolitics. Public Culture, 15(1), 11–40.
• Milliyet (1999, 18 Ağustos). Halk Sahipsiz. Milliyet, p. A1.
• Mitropoulos, A. (2012). Contract & Contagion: From Biopolitics to Oikonomia. Wivenhoe: Minor Compositions.
• Nasir, M. A. (2016). Biopolitics, Thanatopolitics and the Right to Life. Theory, Culture & Society, 34(1), 75–95.
• Ophir, A. (2010). The Politics of Catastrophization: Emergency and Exception. Contemporary states of Emergency. Fassin, D. ve Pandolfi, M. (Ed.) The Politics of Military and Humanitarian Intervention içinde (ss. 46-61). New York: Zone Books.
• Peker, B. (1999). Enkaz Altındaki Devletin Güvenliği. Birikim, (125–6), 79–84. https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-125-126-eylul-ekim-1999/2319/enkaz-altindaki-devletin-guvenligi/5421
• Popovski, V. (2014). State Negligence Before and After Natural Disasters as Human Rights Violations. Hobson, C., Bacon, P., ve Cameron, R. (Ed.) Human Security and Natural Disasters içinde (ss. 94-110). Londra & New York: Routledge.
• Povinelli, E. A. (2011). Economies of Abandonment: Social Belonging and Endurance in Late Liberalism. Durham & Londra: Duke University Press.
• Povinelli, E. A. (2016). Geontologies: a Requiem to Late Liberalism. Durham & Londra: Duke University Press.
• Radikal (1999, 18 Ağustos). Çöktük. Radikal, p. A1.
• Reddy, W. (1997). Against Constructionism: The Historical Ethnography of Emotions. Current Anthropology, 38(3), 327–351.
• Reid-Henry, S. M. (2014). Humanitarianism as liberal diagnostic: Humanitarian reason and the political rationalities of the liberal will-to-care. Transactions of the Institute of British Geographers, 39(3), 418–431.
• Schmitt, C. (2007). The Concept of the Political. Chicago: The University of Chicago Press.
• Schueller, M. J. (2009). Decolonizing Global Theories Today. Interventions, 11(2), 235–254.
• Schuller, M. (2021). Humanity’s Last Stand: Confronting Global Catastrophe. New Brunswick: Rutgers University Press.
• Svirsky, M., & Bignall, S. (2012). Introduction: Agamben and Colonialism. Svirsky, M., & Bignall, S. (Ed.) Agamben and Colonialism içinde (1-14). Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Şahin, C. (2013). Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun’a Yönelik Bazı Eleştiriler”, Melikşah Y., & Şahin C. (Ed.) Kentsel Dönüşüm Hukuku içinde (ss. 51-72). İstanbul: İstanbul Üniversitesi S.S.ONAR İdare Hukuku ve İlimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Şahin, K. (2013). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukukunda, Doğal Afetlerde Yaşam Hakkı ve Mülkiyet Hakkı Bağlamında Devletin Sorumluluğu: Budayeva Kararı. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 19(3), 53–146.
• Tarhanlı, T. (1999). Deprem ve Devlet. Radikal, 19 Ağustos, 12.
• TBMM (2012). Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Tasarısı ile Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu Raporu (1/569). https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss180.pdf
• Tekin, M. Ö. (2020, 8 Şubat). Depremlerde İdarenin Hukuki Sorumluluğu. Cumhuriyet. https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/olaylar-ve-gorusler/depremlerde-idarenin-hukuki-sorumlulugu-1719305
• Ticktin, M. I. (2011). Casualties of Care: Immigration and the Politics of Humanitarianism in France. Berkeley: University of California Press.
• Türkün, A. (Ed.) (2014). Mülk, Mahal, İnsan: İstanbul’da Kentsel Dönüşüm. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Walker, C. F. (2003). The Upper Classes and their Upper Stories: Architecture and the Aftermath of the Lima Earthquake of 1746. HAHR - Hispanic American Historical Review, 83(1): 53–82.
• Walker, C. F. (2008) Shaky Colonialism: The 1746 Earthquake-Tsunami in Lima, Peru, and Its Long Aftermath. Durham: Duke University Press.
• Weber, M. (1922). Grundriß der Sozialökonomik, III. Abteilung, Wirtschaft und Gesellschaft. Tübingen: J.C.B Mohr (Paul Siebeck)
• Weheliye, A. (2014). Habeas Viscus: Racializing Assemblages, Biopolitics, and Black Feminist Theories of the Human. Durham & Londra: Duke University Press.
• Yeni Şafak (1999, 19 Ağustos). Devlet Enkaz Altında. Yeni Şafak, p. A1.
• Yeni Şafak (1999, 20 Ağustos). Devletin Kurbanı olduk. Yeni Şafak, p. A1.
• Zeiderman, A. (2016a). Endangered City: The Politics of Security and Risk in Bogotá. Durham & Londra: Duke University Press.
• Zeiderman, A. (2016b). Prognosis Past: The Temporal Politics of Disaster in Colombia. Journal of the Royal Anthropological Institute, 22 (S1), 163–180.