The Principle of Merit in the Prophet's Administration and Attāb b. Asīd's Governorship of Mecca

Year 2024, Volume: 12 Issue: 3, 866 - 879

Sadettin Gürman

https://doi.org/10.18506/anemon.1478201

Abstract

Human history has always witnessed the struggle between right and wrong, good and evil, mighty and weak, brave and cowardly, just and cruel. Although history has recorded this struggle in the person of the governors of societies, it is obvious that it is not possible for the governors to rule such a large organism with their human capabilities alone, both in terms of its physical boundaries and the limits of its influence and sovereignty. This situation necessitates an administrative staff consisting of individuals with merit and competence, a planned and programmed organizational structure, a state mind and mobility free from weaknesses such as impulsiveness, emotionality, shortsightedness and lack of foresight. In the case of Muslims, the example of this model of governance is most clearly seen in the Islamic State of Medina during the reign of the Prophet Muhammad. In this study, the principle of merit, which is one of the Prophet's principles of governance, will be discussed, and a comprehensive and comparative reflection will be sought on the preference of Attāb b. Asīd (ö.13/634), who was appointed as the governor of Mecca very soon after his conversion to Islam, over many of the pioneers of Islam and the greats of the Companions, to this position, which was sensitive in terms of responsibility and respected in terms of position.

Keywords

Islamic History, Administration of the Prophet, Governorship of Mecca, Merit, Attāb b. Asīd

Hz. Peygamber’in Yönetiminde Liyakat İlkesi ve Attâb b. Esîd’in Mekke Valiliği

Abstract

İnsanlık tarihi her zaman hak ile batılın, iyi ile kötünün, kudretli ile zayıfın, cesur ile korkağın, âdil ile zalimin mücadelesine sahne olmuştur. Tarih bu mücadeleyi her ne kadar toplumların hükümdarları şahsında kayda geçirmiş olsa da gerek salt fiziki hududu gerek nüfuz ve hakimiyet sınırları açısından idarecilerin beşerî kudretleriyle tek başlarına böylesine büyük bir organizasyonu yönetmesinin mümkün olmadığı izahtan varestedir. Bu durum ise liyakat ve ehliyet sahibi şahıslardan müteşekkil bir idarî kadroyu, planlı ve programlı bir teşkilat yapısını, fevrilik, duygusallık, basiretsizlik ve ferasetsizlik gibi zaaflardan uzak bir devlet aklını ve hareket kabiliyetini elzem kılmaktadır. Müslümanlar özelinde bahse konu yönetim modelinin örneği en müşahhas bir biçimde Hz. Peygamber döneminde Medine İslâm Devletinde görülmektedir. Bu çalışmada Hz. Peygamber’in yönetim ilkelerinden olan liyakat ilkesi ele alınacak ve Müslüman olduktan çok kısa bir süre sonra İslâm’ın öncülerinden ve ashâbın büyüklerinden pek çok isim varken Mekke valiliğine tayin edilen Attâb b. Esîd’in (ö.13/634) sorumluluk yönüyle hassas, mevki itibariyle muteber olan bu göreve tercih edilmesi üzerine kapsamlı ve mukayeseli düşünme gayreti gösterilecektir.

Keywords

İslâm Tarihi, Hz. Peygamber’in Yönetimi, Mekke Valiliği, Liyakat, Attâb b. Esîd

Ethical Statement

Bu makale "İslam Tarihinde Ehliyet ve Liyakat" isimli "Doktora Tezi" içeriğinden düzenlenerek üretilmiştir.

References

• Abdurrahman, Taha. (2022). Modernlik Ruhu: İslami Bir Modernlik İnşasına Giriş (M. E. Maşalı & M. Maşalı, Çev.). Pınar Yayınları.
• Açıkel, Yusuf. (2003). Hz. Peygamber’in Evrensel Mesajlarından “Adalet” Prensibi. İçinde İ. Yakıt (Ed.), VI. Kutlu Doğum Sempozyumu. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
• Afzalurrahman. (2015). Yönetici ve Devlet Adamı Olarak Hz. Muhammed (S.A.V.) (T. Özkök, Çev.). İnkılab Yayınları.
• Ali, Abbas J. (2021). Yönetim ve Organizasyona Dair İslami Perspektifler (S. Korkmaz, Çev.). Albaraka Yayınları.
• Apak, Adem. (2007). Hz. Peygamber’in (SAV) Hicret Sonrası Medine’de Örnek Toplum Oluşturma Adımları Üzerine. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu (ss. 315-324). İslâmî İlimler Dergisi Yayınları.
• Bakkal, Ali. (2015). Komıtan Peygamber ve Yetiştirdiği Komutan Sahâbîler. Rağbet Yayınları.
• Bebel, August. (2011). Hz. Muhammed ve Arap İslâm Kültürü (S. Çelik & H. Erdem, Çev.). Arya Yayınları.
• Belâzürî. (1987). Fütûhu’l Büldân (Abdullah Enîs et-Tabbâ‘ & Ömer Enis et-Tabbâ’, Çev.). Müessesetü’l-Maârif.
• Demircan, Adnan. (2009). Kabile Topluluklarından Akide Toplumuna. Beyan Yayınları.
• Gibb, H. A. R. (1962). Mohammedanism an Historical Survey. Oxford University Press.
• Gürman, Ceyda. (2023) Kur’an’da İlim-Amel İlişkisi Ve Sahâbe Pratiğine Yansıması: Abdullah B. Ömer Örneği. Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi - İslami İlimler Özel Sayısı, (ss. 367-395).
• Hamidullah, Muhammed. (2003). İslâm Peygamberi (S. Tuğ, Çev.). Yeni Şafak Kültür Armağanı. Hitti, Philip. K. (1989). Siyasî ve Kültürel İslâm Tarihi (S. Tuğ, Çev.). Boğaziçi Yayınları.
• Hizmetli, Sabri. (2011). İslam Tarihi (İlk Dönem). Ankara Okulu Yayınları.
• Hobbes, Thomas. (1985). Leviathan. Penguin Books.
• İbn Abdilber. (ts.). El-İstiâb fî ma’rifeti’l-ashâb (1-4). Dâru Nehdati Mısr.
• İbn Habîb. (ts.). Kitâbü’l-Muhabber. Dârü’l-Âfâkı’l-Cedîde.
• İbn Hacer el-Askalânî. (1939). El-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe (1-4). Matbaa-i Mustafa Muhammed.
• İbn Hibban. (1997). Es-Sîretü’n-nebeviyye ve ahbârü’l-hulefâ (1-2). Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekafiyye.
• İbn Hişâm. (1955). Es-Sîretü’n-nebevi (1-4). Mustafa el-Babi el-Halebi.
• İbn Sa’d. (1968). Et-Tabakatü’l-kübra (1-10). Dâru Sadır.
• İbn Teymiyye. (2012). El-Fevâidü’s-sünniyye ale’s-Siyâseti’ş-şer’iyye. Müessesetü’r-Risâle.
• İbnü’l-Esîr. (1994). Üsdü’l-ğâbe fî ma’rifeti’s-sahâbe. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Kettânî. (2003). et-Terâtibu’l-İdâriyye: Hz. Peygamber’in Yönetimi (A. Özel, Çev.). İz Yayıncılık.
• Khanfar, Wadah. (2020). İlk Bahar: Hz. Peygamberin Hayatına Dair Stratejik ve Siyasi Bir Okuma (M. Y. Solak & H. Hacak, Çev.). Vadi Yayınları.
• Kılıç, Mustafa. (2020). Hz. Muaz bin Cebel. Beyan Yayınları.
• Kılıç, Ünal. (2004). Peygamber ve Dört Halife Günlerinde Şehir Yönetimi ve Valilik. Yediveren Yayınları.
• Kılıç, Ünal. (2021). Mekke’nin Fethi. İçinde M. Şeker (Ed.), İslâm Tarihi ve Medeniyeti: Hz. Peygamber Dönemi (C. 1, ss. 469-488). Siyer Yayınları.
• Nizâmülmülk, et-Tûsî. (2018). Siyasetname (N. Bayburtlugil, Çev.). Dergâh Yayınları.
• Seyyid Abdullah Cemaleddin. (t.y.). İslâm’da İdarî Siyaset (A. K. Kabakçı & E. Bayraktar, Ed.). Hira Yayınları.
• Sıddıqui, Mazhar Yasin. (2009). Organisation Of Government Under The Prophet. İdarah-ı Adabıyat-i Delli.
• Süleyman Sırrı Efendi. (2020). Makâsıd-ı Münciye fî Siyeri Fahri’n-Nübüvve: Siyer-i Nebi’de Kurtuluş Yolları (S. Argun, Ed.). Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• Şankıtî. (2008). Zâdü’l-Müslim fî mâ ittefeka aleyhi’l-Buhâri ve Müslim (1-6). Darü’l-İhyai’l Kütübi’l-Arabî.
• Tannock, Stuart. (2008). The Problem of Education Based Discrimination. British Journal of Sociology of Education, 29, 439-449.
• Watt, William Montgomery. (1961). Prophet and Statesman. Oxford University Press.
• Zehebî. (1985). Siyeru Âlâmi’n-Nübelâ. Müessesetü’r-Risâle.
• Zeydân, Corci. (2012). İslâm Uygarlıkları Tarihi (N. Gök, Çev.; 1-2). İletişim Yayınları.