THE FIRST UNIVERSITY FOUNDED IN HUNGARY IN THE MIDDLE AGE (STUDIUM GENERALE QUINGUE ECCLESIENSE): PÉCS (1367)

Year 2024, Volume: 5 Issue: 10, 1 - 21, 28.12.2024

Yasemin Altaylı

https://doi.org/10.53838/ankarad.1591541

Abstract

The first university in Hungary was established in 1367 during the reign of King I. Lajos (1342-1382) when the Hungarian Kingdom was very powerful in military, political and economic terms. On the contrary to the universities established in the 14th century in Central Europe, that university was established not in a ruling center but in the city of Pecs which was a very powerful bishopric center in economic terms. That situation brought the name of Vilmos Koppoenbachi, Bishop of Pecs, to the forefront in Hungarian literature as well as King Lajos I, as the person who came up with the idea of founding the university. The institution was named as a studium generale which was given to the centers where the highest level of education was provided in Europe in the Middle Age. Despite being active as a studium generale for a short time compared to the other examples in Europe, the university gained a very important place in Hungarian cultural history. This study, mainly based on Hungarian literature, focuses on the first Hungarian university that was established in 1367 with the confirmation of Papacy decree during the reign of King I. Lajos. It is aimed not only to inform about the brief history of the university, its establishment, its lecturers and the students but also to inform about the reflection of university establishment system in Middle Age Europe on Hungary soil.

Keywords

Pécs, University, Hungary, Studium Generale, Lajos, Koppenbachi

ORTA ÇAĞ’DA KURULAN İLK MACAR ÜNİVERSİTESİ (STUDIUM GENERALE QUINGUE ECCLESIENSE): PÉCS (1367)

Abstract

Macar topraklarındaki ilk üniversitenin kuruluşu 1367 yılında Macar Krallığı’nın askerî, siyasȋ ve ekonomik açıdan oldukça güçlü olduğu Kral I. Lajos (1342-1382) döneminde gerçekleşmiştir. 14. yüzyılda Orta Avrupa’da kurulan üniversitelerden farklı olarak bu üniversite bir hükümdarlık merkezinde değil, ekonomik açıdan oldukça güçlü bir piskoposluk merkezi olan Pécs şehrinde kurulmuştur. Bu durum ise Macar literatüründe üniversitenin kuruluş fikrinin kime ait olduğu konusunda Kral I. Lajos’un yanında Pécs Piskoposu Vilmos Koppenbachi adını öne çıkarmıştır. Kurum, Orta Çağ’da Avrupa’da en yüksek seviyede eğitimin verildiği merkezlere verilen studium generale adıyla nitelendirilmiştir. Üniversite, Avrupa’daki diğer örneklerine kıyasla bir studium generale olarak kısa bir süre faaliyet göstermiş olsa da Macar kültür tarihinde kendisine önemli bir yer edinmiştir. Bu çalışmada ağırlıklı olarak Macar literatürü temelinde Kral I. Lajos döneminde kuruluşu 1367 yılındaki Papalık fermanıyla tasdik edilen bu ilk Macar üniversitesine odaklanılmış, üniversitenin kısa tarihçesinin, kuruluşu, ders veren eğitimcileri ve eğitim gören öğrencileri kapsamında aktarılmasına ve Orta Çağ Avrupası’ndaki üniversite kuruluş sisteminin Macar topraklarındaki yansımasının gösterilmesine çalışılmıştır.

Keywords

Pécs, Üniversite, Macaristan, Studium Generale, Lajos, Koppenbachi

References

• BAĞDATLI ÇAM Fatma, “Eğitim Sisteminin Ortaya Çıkışı ve Antik Yunan Eğitim Anlayışının Temelleri”, Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5/2 (2016), ss. 629-643.
• BODA Miklös “Jubileumtöl jubileumig, Pecs közepkori egyeteme az elmult fel evszazad Msainak tükreben”, Per Aspera ad Astra, IV. evf. 1-2 (2017), ss. 186-210.
• ÇİÇEK Hasan- MUTLU Barış, “Lisansüstü Eğitim ve Felsefe”, Lisansüstü Eğitim Üzerine Düşünceler, Ed. Fuat Tanhan, Pegem Akademi, Ankara 2019, ss. 2-8.
• ÇOBAN Erdal, “Ana Hatlarıyla Erken Dönem Macar Ortaçağına Bir Bakış”, Balkanlar El Kitabı, haz. Bilgehan Gökdağ - Osman Karatay, c. I, Akçağ Yayınları, Ankara 2017, ss. 169-186.
• DEMİR Seda, “Orta Çağ’da Üniversite Prototipleri: Birinci Nesil Üniversitelerin Sosyolojik, Sosyopolitik ve Akademik Yapıları”, Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, 6/2 (2023), ss. 467-483.
• DERCSENYI Dezsö, Nagy Lajos Kora, A Kiralyi Magyar Egyetemi Nyomda, Budapest 1941.
• ENGEL Pal - KRISTO Gyula - KUBINYI Andras, Magyarorszag törtenete 1301-1526, Osiris Kiadö, Budapest 2005.
• EVLİYÂ Çelebi, Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: Podgoriçe, İştib,
• Vidin, Peçoy, Budin, Üstürgon [Estergon], Ciğerdelen, Macaristan, Öziçe, Taşlıca, Dobra-Venedik, Mostar, Kanije, Haz. Seyit Ali Kahraman, c. 6 (1), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2010.