Research Article
BibTex RIS Cite
Year 2014, , 0 - 0, 28.03.2014
https://doi.org/10.1501/Tite_0000000409

Abstract

References

  • Kaynakça
  • Albayrak, Mustafa, “Osmanlı-Alman İlişkilerinin Gelişimi ve Bağdat Demiryolu’nun Yapımı,” OTAM, No.6 (1995).
  • Atatürk, Gazi Mustafa Kemal, Nutuk-Söylev 1919-1920, C.I, TTK, Ankara, 1981.
  • Atatürk, Gazi Mustafa Kemal, Nutuk-Söylev 1920-1927, C.II, TTK, Ankara, 1984.
  • Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III, C.I, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 1989.
  • Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III, C.II, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 1989.
  • Boratav, Korkut, Türkiye’de Devletçilik, 2.B., İmge Kitabevi, Ankara,2006
  • Can, Bilmez Bülent, Demiryolundan Petrole Chester Projesi (1908-1923), Tarih VakfıYurt Yayınları, İstanbul, 2000.
  • Conker, Orhan, Redressement économique et Industrialisation de la Nouvelle Turquie, Recueil Sirey, Paris, 1937.
  • Demirer, Mehmet Arif, “Atatürk ve YabancıSermaye”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XXIII, Sayı: 67-68-69 (Mart-Temmuz-Kasım 2007).
  • Duru, Cihan, Abdurrahman Öngeoğlu ve Kemal Turan, Atatürk Dönemi Maliye Politikası, C.I, Ankara, 1982.
  • Earle, Edward Mead, Bağdat Demiryolu Savaşı, çev. Kasım Yargıcı, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1972.
  • Eldem,Vedat, Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadi ŞartlarıHakkında Bir Tetkik, Türkiye İşBankasıYay., Ankara, 1970.
  • Eleftériadès, Eleuthère, Les Chemins de fer en Syrie et au Liban, Beyrut, 1944. Kurmuş, Orhan, Emperyalizmin Türkiye’ye Girişi, SavaşYayınları, Ankara, 1972.
  • MAE (Fransız Dışişleri BakanlığıArşivi), Série E Levant Turquie, Vol. 169. Nouschi, André, Luttes pétrolières au Proche Orient, Ed. Flammarion, Paris, 1970.
  • Önsoy, Rıfat, Tanzimat Dönemi OsmanlıSanayii ve Sanayileşme Politikası, Türkiye İşBankasıYay., Ankara,1988.
  • Özyüksel, Murat, Osmanlı-Alman İlişkilerinin Gelişim Sürecinde Anadolu ve Bağdat Demiryolları, Arba Yayınları, İstanbul, 1988.
  • Pamuk, Şevket, “Osmanlı İmparatorluğu’nda YabancıSermaye: Sektörlere ve Sermayeyi İhraç Eden Ülkelere Göre Dağılım, 1854-1914”, Türkiye İktisat Tarihi Üzerine Araştırmalar, ODTÜ Gelişme Dergisi, 1978 özel sayısı.
  • Petrosyan,Y. Aşatoviç, Sovyet Gözüyle Jön Türkler, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 1974.
  • Sarç, Ömer Celâl, “Tanzimat ve Sanayimiz”, Tanzimat I, Maarif Vekâleti, İstanbul, 1940.
  • Sousa, N., The Capitulatory Regime of Turkey, John Hopkins, Baltimore,1933. Tezel, Yahya Sezai, “Birinci Büyük Millet Meclisi Anti-Emperyalist miydi? Chester Ayrıcalığı,” AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. XXV, No. 4 (Aralık 1970).
  • ----------------, Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi 1923-1950, 3.B., Tarih VakfıYurt Yay., Ankara, 1994
  • Tokgöz, Erdinç, Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi (1914-1999), 5.B., İmaj Yayınevi, Ankara, 1999.
  • ----------------, Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi (1914-2007),8.B., İmaj Yayınevi, Ankara, 2007,
  • Toprak, Zafer, Türkiye’de “Milli İktisat” (1908-1918), Yurt Yay., Ankara, 1982.
  • Ülken,Yüksel, Atatürk ve İktisat, İşBankasıKültür Yay., Ankara, 1981.
  • Velay, A. du, Türkiye Maliye Tarihi, Der. Maliye Tetkik Kurulu, Ankara, 1978.
  • Yavuz Sükan, Bige, “Fransız Arşiv Belgelerinin Işığında Chester Demiryolu Projesi”, AÜ Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı:24 (Kasım 1999-2003).

İMPARATORLUK’TAN CUMHURİYET’E TÜRKİYE’DE YABANCI SERMAYE ANLAYIŞI

Year 2014, , 0 - 0, 28.03.2014
https://doi.org/10.1501/Tite_0000000409

Abstract

Yabancısermaye, Osmanlı  İmparatorluğu’na 19. yüzyılın ikinci yarısından 
itibaren dışborçlanmalar ve sermaye yatırımlarıile girmişti. 1854’te Kırım 
Savaşı’nıfinanse etmek amacıyla başlatılan borçlanma hareketi, beraberinde hızlı
bir sermaye transferini de getirmişti. Bu borçlanmaların doğal bir sonucu olarak ilk 
önce bankacılık, daha sonra ise demiryolları, su, gaz, madencilik, sigortacılık gibi 
sektörlere yabancısermaye yatırımıyapılmıştı. Sonuçta, I. Dünya Savaşıöncesi 
Osmanlı  İmparatorluğu’nda Fransız, Alman ve  İngiliz sermayeleri egemen 
olmuşlardı. 
Avrupalıdevletlerin en fazla yatırım yaptığısektör olan demiryolları, Osmanlı
ekonomisi ve maliyesinin yabancısermayenin denetimine girmesinde, Osmanlıdış
borçlarının artmasında önemli rol oynamıştı. Osmanlıyöneticilerinin ise, demiryolu 
ulaşım projelerinden ekonomik, mali, askeri ve siyasi beklentileri vardı. Bu 
beklentiler, Osmanlıyöneticilerinin yabacısermaye anlayışınıyansıtıyordu. Diğer 
yandan OsmanlıDevleti’nin borçlanma nedenleri de, onun yabancısermaye 
anlayışının kavranmasıaçısından önemli verilerdi. 
OsmanlıDevleti’nin ekonomik ve siyasi bağımsızlığınıkaybetmesinin ve 
parçalanmasının nedenlerini çok iyi bilen Gazi Mustafa Kemal’in yabancısermaye 
anlayışıfarklıydı. O, yabancısermayeye karşıdeğildi ve ülke kalkınmasıiçin gerekli 
görüyordu. Ancak yeni Türk Devleti’nin geçmişte olduğu gibi yabancısermayenin 
jandarmalığınıyapmayacağınıve ülkenin onun denetimine girmesine izin 
verilmeyeceğini daha Lozan barışgörüşmelerinin kesintiye uğradığıdönemde ilan 
etmişti. Borçlanma konusunda ise, Osmanlı’nın yaptığıgibi dışborçların israf 
edilerek yeni borçlanmalara yol açmasına karşıydı. O, ülkenin kalkınması, üretimin 
artması, halkın refahının sağlanmasıve gelir kaynaklarının geliştirilmesi amacıyla 
yapılacak borçlanmalara taraftardı. Atatürk döneminde gerçekleşen yabancı
sermaye hareketleri ve alınan dışkrediler, O’nun yabancısermaye anlayışını
yansıtan uygulamalardı.

References

  • Kaynakça
  • Albayrak, Mustafa, “Osmanlı-Alman İlişkilerinin Gelişimi ve Bağdat Demiryolu’nun Yapımı,” OTAM, No.6 (1995).
  • Atatürk, Gazi Mustafa Kemal, Nutuk-Söylev 1919-1920, C.I, TTK, Ankara, 1981.
  • Atatürk, Gazi Mustafa Kemal, Nutuk-Söylev 1920-1927, C.II, TTK, Ankara, 1984.
  • Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III, C.I, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 1989.
  • Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III, C.II, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 1989.
  • Boratav, Korkut, Türkiye’de Devletçilik, 2.B., İmge Kitabevi, Ankara,2006
  • Can, Bilmez Bülent, Demiryolundan Petrole Chester Projesi (1908-1923), Tarih VakfıYurt Yayınları, İstanbul, 2000.
  • Conker, Orhan, Redressement économique et Industrialisation de la Nouvelle Turquie, Recueil Sirey, Paris, 1937.
  • Demirer, Mehmet Arif, “Atatürk ve YabancıSermaye”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XXIII, Sayı: 67-68-69 (Mart-Temmuz-Kasım 2007).
  • Duru, Cihan, Abdurrahman Öngeoğlu ve Kemal Turan, Atatürk Dönemi Maliye Politikası, C.I, Ankara, 1982.
  • Earle, Edward Mead, Bağdat Demiryolu Savaşı, çev. Kasım Yargıcı, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1972.
  • Eldem,Vedat, Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadi ŞartlarıHakkında Bir Tetkik, Türkiye İşBankasıYay., Ankara, 1970.
  • Eleftériadès, Eleuthère, Les Chemins de fer en Syrie et au Liban, Beyrut, 1944. Kurmuş, Orhan, Emperyalizmin Türkiye’ye Girişi, SavaşYayınları, Ankara, 1972.
  • MAE (Fransız Dışişleri BakanlığıArşivi), Série E Levant Turquie, Vol. 169. Nouschi, André, Luttes pétrolières au Proche Orient, Ed. Flammarion, Paris, 1970.
  • Önsoy, Rıfat, Tanzimat Dönemi OsmanlıSanayii ve Sanayileşme Politikası, Türkiye İşBankasıYay., Ankara,1988.
  • Özyüksel, Murat, Osmanlı-Alman İlişkilerinin Gelişim Sürecinde Anadolu ve Bağdat Demiryolları, Arba Yayınları, İstanbul, 1988.
  • Pamuk, Şevket, “Osmanlı İmparatorluğu’nda YabancıSermaye: Sektörlere ve Sermayeyi İhraç Eden Ülkelere Göre Dağılım, 1854-1914”, Türkiye İktisat Tarihi Üzerine Araştırmalar, ODTÜ Gelişme Dergisi, 1978 özel sayısı.
  • Petrosyan,Y. Aşatoviç, Sovyet Gözüyle Jön Türkler, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 1974.
  • Sarç, Ömer Celâl, “Tanzimat ve Sanayimiz”, Tanzimat I, Maarif Vekâleti, İstanbul, 1940.
  • Sousa, N., The Capitulatory Regime of Turkey, John Hopkins, Baltimore,1933. Tezel, Yahya Sezai, “Birinci Büyük Millet Meclisi Anti-Emperyalist miydi? Chester Ayrıcalığı,” AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. XXV, No. 4 (Aralık 1970).
  • ----------------, Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi 1923-1950, 3.B., Tarih VakfıYurt Yay., Ankara, 1994
  • Tokgöz, Erdinç, Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi (1914-1999), 5.B., İmaj Yayınevi, Ankara, 1999.
  • ----------------, Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi (1914-2007),8.B., İmaj Yayınevi, Ankara, 2007,
  • Toprak, Zafer, Türkiye’de “Milli İktisat” (1908-1918), Yurt Yay., Ankara, 1982.
  • Ülken,Yüksel, Atatürk ve İktisat, İşBankasıKültür Yay., Ankara, 1981.
  • Velay, A. du, Türkiye Maliye Tarihi, Der. Maliye Tetkik Kurulu, Ankara, 1978.
  • Yavuz Sükan, Bige, “Fransız Arşiv Belgelerinin Işığında Chester Demiryolu Projesi”, AÜ Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı:24 (Kasım 1999-2003).
There are 28 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Journal Section Articles
Authors

Bige Sükan This is me

Publication Date March 28, 2014
Submission Date January 5, 2019
Published in Issue Year 2014

Cite

Chicago Sükan, Bige. “İMPARATORLUK’TAN CUMHURİYET’E TÜRKİYE’DE YABANCI SERMAYE ANLAYIŞI”. Atatürk Yolu Dergisi 14, no. 54 (March 2014). https://doi.org/10.1501/Tite_0000000409.

Journal of Atatürk Yolu is licensed under CC BY-NC-ND 4.0