TURKISH MODERNIZATION DURING THE ATATÜRK ERA THROUGH THE EYES OF POLITICAL SCIENTIST PROF. DR. SUNA KİLİ (1929-2015)

Year 2025, Issue: 76, 104 - 123, 31.05.2025

Gülnaz Gezer

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1613295

Abstract

ABSTRACT

The purpose of this article is to evaluate the views of Prof. Dr. Suna Kili, who taught political science and the History of the Turkish Revolution at Boğaziçi University, on the Turkish Revolution, Atatürkism, and modernization during the Republic period. She dedicated years to studying the theory of the Turkish Revolution, which began with the Turkish War of Independence under Mustafa Kemal’s leadership, and described this process in her unique framework as “Atatürk’s Revolution Model.”
Prof. Kili, one of the first female political scientists of the Republic period, has not been studied in-depth until now. Her books and articles are analyzed within the period of 1919-1938 using historical methods. Academics from other disciplines who have written textbooks on the History of the Turkish Revolution and worked on the modernization of the Atatürk Era will be examined together with their concepts and approaches related to this field.
A graduate of the American College for Girls, Prof. Kili pursued her undergraduate and graduate degrees in Political Science and International Relations in the US and the UK. She defined the Turkish Revolution under Atatürk’s leadership as a national, secular, and rational model of modernization, explaining it using political science concepts such as political unity, political participation, charismatic leadership, political organization, authority, and pluralism.

Keywords

Atatürk's Revolution Model, Atatürkism, Modernization, Suna Kili, Turkish Revolution

SİYASET BİLİMCİ PROF. DR. SUNA KİLİ’NİN GÖZÜYLE ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK MODERNLEŞMESİ

Abstract

Bu makalenin amacı, Boğaziçi Üniversitesi’nde siyaset bilimi derslerinin yanı sıra Türk Devrim Tarihi dersini okutan, Mustafa Kemal’in önderliğinde Millî Mücadele ile başlayan Türk Devrimi ve beraberinde gerçekleşen Atatürk Dönemi modernleşmesinin teorisi üzerine uzun yıllar çalışan ve bu süreci kendisine has “Atatürk’ün Devrim Modeli” olarak ifade eden Prof. Dr. Suna Kili’nin genel olarak Türk Devrimi, Atatürkçülük ve Cumhuriyet Dönemi modernleşmesi hakkındaki görüşlerini değerlendirmektir. Cumhuriyet Dönemi’nin ilk siyaset bilimci kadınlarından Prof. Dr. Suna Kili üzerinde bugüne kadar çalışılmamıştır. Eserleri, makaleleri, gazete makaleleri tarihsel yöntem kullanılarak değerlendirilirken 1919-1938 dönemi ile sınırlandırılmıştır. Başka disiplinlerden olup Türk Devrim Tarihi üzerine ders kitabı yazan ve Atatürk Dönemi modernleşmesi üzerine çalışan diğer disiplinlerden akademisyenlerle birlikte ele alınarak söz konusu alana ilişkin kullandıkları kavramlarla birlikte değerlendirilecektir. Amerikan Kız Koleji mezunu olan Prof. Dr. Suna Kili, lisans ve lisansüstü çalışmalarını ABD ve İngiltere’de Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler üzerine yapmıştır. Atatürk’ün liderliğindeki Türk Devrimi’ni modernleşmede ulusal, laik, akılcı bir model olarak tanımlarken siyasal birlik, siyasal katılım, karizmatik lider, siyasal örgütlenme, otorite, çoğulculuk gibi siyaset biliminin kavramları üzerinden açıklamaya çalışmıştır.

Keywords

Atatürk Devrim Modeli, Atatürkçülük, Modernleşme, Suna Kili, Türk Devrimi

References

• “Acı Kaybımız Prof. Dr. Suna Kili”, Cumhuriyet, 30 Temmuz 2015, 15.
• Acun, Fatma. “Arnavutköy Amerikan Kız Koleji ve Meşhurları”. CTAD. 22 (Güz 2015): 417-442.
• Altun, Fahrettin. Modernleşme Kuramı Eleştirel Bir Bakış. İstanbul: Küre Yayınları, 2. Baskı, 2011.
• Atatürk, Gazi Mustafa Kemal. Nutuk. Cilt II, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2012.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri (1906-1938). Cilt II, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, Divan Yayıncılık, 5. Baskı, 2006.
• Berkes, Niyazi. Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 16.baskı, 2011.
• Black, Cyril E. Çağdaşlaşmanın İtici Güçleri. Çev. Fatih Gümüş. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1986.
• Çetin, Halis. Geleneksel ve Değişim Arasında Kriz; Türk Modernleşmesi. Doğu-Batı Düşünce Dergisi. 25 (2003): 11-40.
• Çolakoğlu, Nuri, Demirci, Aytaç. Boğaziçi’nde Yanan Ateş. Remzi Kitabevi, 2022.
• Eisenstad, S. Noah, Modernleşme, Başkaldırı ve Değişim. Çev. Ufuk Coşkun. Doğu Batı Yayınları, 2. Baskı, 2014.
• Eroğlu, Hamza. Türk Devrim Tarihi. Ayyıldız Matbaası, 5.Baskı, 1977.
• Hungtington, Samuel P. “Siyasal Gelişme ve Siyasal Bozulma”. Çev. Ergun Özbudun. AÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 22 /1, 1966: 55-107.
• Kili, Suna. “Türk Dil Devriminin Yenileşme Çabamızdaki Yeri”. Bilimsel Bildiriler. Türk Dil Kurumu Yayınları, 1972: 55-64.
• Kili, Suna. “Devrimler”, Büyük Larousse Ansiklopedisi. Cilt 5, İstanbul: Milliyet Yayınları, 1972: 3115-3116.
• Kili, Suna. “Erzurum Kongresi”, Büyük Larousse Ansiklopedisi. Cilt 6, İstanbul: Milliyet Yayınları, 1972: 3801.
• Kili, Suna. 1960-1975 Döneminde Cumhuriyet Halk Partisinde Gelişmeler. İstanbul: Çağlayan Basımevi, 1975.
• Kili, Suna. “Dünyada ve Türkiye’de Çağdaş Ulusçuluk”, Milliyet, 30 Mart 1977, 2.
• Kili, Suna. “Dönüşü Olmayan Yol: Atatürkçülük”, Milliyet, 10 Kasım 1980, 2.
• Kili, Suna. “Mazlum Uluslar ve Türkiye”, Milliyet, 3 Aralık 1981, 2.
• Kili, Suna. “Atatürk ve Bilimsel Gerçek”. Uluslararası Atatürk Konferansı, (10-11 Kasım 1980). Cilt II, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 1981: 361-384.
• Kili, Suna. “Atatürkçülüğün Kavramsal Yapısı”. Dilbilim, 6, 1981: 1-14.
• Kili, Suna. “Siyasal Önderlik”, Cumhuriyet, 12 Şubat 1991, 2.
• Kili, Suna. “19 Mayıs 1919, Çağdaşlığa İlk Adım”, Cumhuriyet, 19 Mayıs 1994, 2.
• Kili, Suna. “Mahmut Esat Bozkurt Hukuk Devrimi ve Çağdaşlaşma”. Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, 4, 1994: 275-284.
• Kili, Suna. “Kemalizm ve Çağdaşlaşma”. Haz. Suna Kili. Dünya ve Türkiye Açısından Atatürk Platformu Uluslararası Atatürk Konferansı, (20-21 Nisan 1996), İstanbul: Yapı Kredi Kültür sanat yayıncılık, 1996: 19-31.
• Kili, Suna. “Ulusal Gücün Öğeleri”, Cumhuriyet, 11 Kasım 1997, 2.
• Kili, Suna. “1961 Anayasası ve Devlet Anlayışı”. Ed. Suna Kili. 27 Mayıs 1960 Devrimi Kurucu Meclis ve 1961 Anayasası, İstanbul: Boyut Kitapları, 1998: 55-65.
• Kili, Suna. Aydınlanma Devrimini Özü: Atatürkçülük. Aydınlanmanın Kadınları. Haz. N. Arat. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları, 1998: 11-20.
• Kili, Suna. Atatürk Devrimi Bir Çağdaşlaşma Modeli. b.y.y: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık, 1998.
• Suna Kili’ye Armağan Cumhuriyet’e Adanmış Bir Yaşam. Ed. Oya Köymen. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 1998.
• Kili, Suna. “Atatürk, Ulusal Kimlik, Laiklik ve Çağdaşlık Devlet”. 10 Kasım 1998 Atatürk’ü Anma Günü Konferansı. Düz. S. Kili, İstanbul: Harp Akademileri Basımevi, 1998.
• Kili, Suna. Türk Devrim Tarihi. Cilt I. b.y.y.: Çağdaş Matbaacılık ve Yayıncılık, 2000.
• Kili, Suna. Türk Devrim Tarihi. Cilt II. b.y.y.: Çağdaş Matbaacılık ve Yayıncılık, 2000.
• Kili, Suna. Türk Devrim Tarihi. Cilt III. b.y.y.: Çağdaş Matbaacılık ve Yayıncılık, 2000.
• Kili, Suna. “Atatürk’ün Devrim Modeli”. Atatürk Ansiklopedisi. Erişim 19.01.2025, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/.
• Metin, Celal. Bir Tarihsel Süreç Olarak Modernleşme. Tarihin Peşinde, 25, (2021): 71-119.
• Mumcu, Ahmet. Tarih Açısından Türk Devriminin Temelleri ve Gelişimi. İnkılap Yayınevi, 9.baskı, 1984.
• Ortaylı, İlber. “Batılılaşma Sorunu”. Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, Cilt II, İletişim Yayınları, 1985: 134-138.
• Rustow, Dankwart A. “Devlet Kurucusu Olarak Atatürk”. Abadan’a Armağan. Ankara: Sevinç Matbaası, 1965: 573-634.
• Tüfekçi, Gürbüz. Atatürk’ün Düşünce Yapısı. Turhan Kitabevi, 1986.
• Yerlikaya, Turgay. “Niyazi Berkes ve Daniel Lerner’da Türkiye Modernleşmesi”. Muhafakâr Düşünce, 56 (Ocak-Haziran 2019):235-250.
• Yıldırım, Seyfi. “Atatürk Dönemi Modernleşmesinin Temel Dinamikleri”. Süleyman Demirel Üniversitesi, Uluslararası Türkiye Cumhuriyeti Sempozyumu, (22-24 Ekim 2008), Isparta, 2008: 41-47.
• https://haberler.bogazici.edu.tr/tr/haber/prof-dr-suna-kiliyi-kaybettik, erişim 02.01.2025.
• http://kaynakca.hacettepe.edu.tr/kisi/81700/suna-kili, erişim 02.01.2025.
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Türkiye_İş_Bankası_Büyük_Ödülü, erişim 02.01.2025.
• https://www.hurriyet.com.tr/gundem/8-bilim-kadinina-aydinlanma-odulu-39042893, erişim 02.01.2025. [e-mail], erişim 02.01.2025.