Uluslararası ve Ulusal Mevzuata Göre Türkiye’ye Kitlesel Olarak Göç Edenler İçin Tanımlanan Hukuki Statüler

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 17, 30.06.2022

Cüneyt Telsaç

Öz

Göç, çağlar boyu devletlerin, kentlerin ve insanların kaderini şekillendiren çok güçlü bir faktör olmuştur. İçinde bulunduğumuz yüzyıl açısından da durum farklı değildir. Yakın tarihimizin en çarpıcı konularından birisini, tartışmasız göç hareketleri oluşturmaktadır. Çoğunlukla insanların arzusu dışında, mecbur kaldıkları için gerçekleşen zorunlu ve düzensiz göç hareketleri kapsamlı ve etkili sonuçlar üretmektedir. Menşe ülkeden, transit ülkeye ve nihayet hedef ülkeye ulaşıncaya kadar yaşanan göç süreci son derece çetrefilli ve dramatik sahnelere tanık olmaktadır. Temelinde birçok sebep yatan göç hareketleri hedef ülkeye ulaşıldığında yeni bir hayat, yeni umutlar, yeni zorluklar ve beraberinde yeni bir statü getirmektedir. Basında sıklıkla yer değiştiren insanlar için çeşitli tanımlar kullanılmaktadır. Genellikle yanlış kullanılan kavramlar veya genelleme şeklinde belirtilen tanımlar; yetersiz ve amacına uygun olmamaktadır.
Bu makalede, literatür taraması ve gözlem yöntemleri kullanılarak Türkiye’ye göç edenlerin yasal statülerine ilişkin uluslararası ve ulusal mevzuat kapsamında ortaya çıkan kavramsal farklılıkların açığa kavuşturulması ve ortak bir dil geliştirilmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Göç, Mülteci, Geçici sığınmacı, Geciçi koruma, Geri gönderme

Kaynakça

• Aleinikoff, A. (2003). Protected characteristics and social perceptions: an analysis of the meaning of ‘membership of a particular social group’. ( Eds. Feller, E., Türk, V., Nicholson, F.), Refugee protection in international law: UNHCR’s global consultations on international protection, Cambridge University Press; UNHCR.
• Arslan, E. (2021). Uluslararası Göçe Teorik Bakış ve 21. Yüzyıl Göçleri: Göç Karşıtlığının Yükselişive Zorunlu Göçlerin Artması Üzerine Bir Değerlendirme, Uluslar Arası Göç Üzerine Akademik Çalışmalar-Süreçler Olgular Uygulamalar, (Ed. E. Arslan), Eğitim Yayınevi, 1-33.
• Assembly, U. G. (1951). Convention relating to the status of refugees. United Nations, Treaty Series, 189(1), 137.
• Atmaca, Y. (2019). Türkiye’deki Göç Yönetimi Politikalarının Avrupa Birliği Müktesebatına Uyum Sürecinde Değerlendirilmesi, Route Educational and Social Science journal, 6 (7) ss. 1054-1066.
• Atmaca, Y. (2020). “Esenyurt ve Göç Yönetimi Politikaları Üzerine Bir İnceleme”, (Ed. Vedat Yılmaz ve Yıldız Atmaca), Türkiye’de Göçün Kentler Üzerindeki Etkileri ve Yönetimi, Ekin Yayınevi.
• Aydın, A. (2020). “Bir Göç ve Göçmen Şehri Olarak Adana”, (Ed. Vedat Yılmaz ve Yıldız Atmaca), Türkiye’de Göçün Kentler Üzerindeki Etkileri ve Yönetimi, Ekin Yayınevi.
• Belli, A. (2020). “Suriyeli Göçünün Kentleşme Açısından Değerlendirilmesi Üzerine Kilis Belediyesi Stratejik Planın İçerik Analizi”, (Ed. Vedat Yılmaz ve Yıldız Atmaca), Türkiye’de Göçün Kentler Üzerindeki Etkileri ve Yönetimi, Ekin Yayınevi.
• BMMYK (UNHCR) (2001). Dünya Mültecilerinin Durumu 2000: İnsani Yardımın Elli Yılı, Ankara: Başkent Matbaası.
• BMMYK (UNHCR) (2021). Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Sözleşme. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Türkiye Temsilciliği. http://www.multeci.org.tr/wp-content/uploads/2016/12/1951-Cenevre-Sozlesmesi-1.pdf (E.T. 20.12.2021).
• Büyükhan, M. (2021). Uluslararası Ve Ulusal Mevzuata Göre Türkiye’deki Suriyelilerin Hukuki Statüsü . R&S - Research Studies Anatolia Journal, 4 (2) , 76-90 . DOI: 10.33723/rs.851412
• Cantor, D. (2013). Defining Refugees: Persecution, Surrogacy and the Human Rights Paradigm’(Ch 1 n 17) and Dallal Stevens,‘What Do We Mean by Protection?’. International Journal on Minority and Group Rights, 20, 233.
• Cantor, D. (2016). Defining refugees: Persecution, surrogacy and the human rights paradigm. Koninkliske Brill NV, Leiden.
• Costello, C., Ioffe, Y., & Büchsel, T. (2017). Article 31 of the 1951 Convention Relating to the Status of Refugees. Legal And Protection Policy Research Series, University of Oxford.
• Dost, S. (2014). Ulusal ve Uluslararası Mevzuat Çerçevesinde Ülkemizdeki Suriye’li Sığınmacıların Hukuki Durumu. Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(1), 27-69.
• Fitzpatrick, J., Bonoan, R. (2003). Cessation of Refugee Protection in Refugee Protection, ( Eds. Feller, E., Türk, V., Nicholson, F.), Refugee protection in international law: UNHCR’s global consultations on international protection Cambridge University Press; UNHCR.
• Fullerton, M. (1988). Restricting the flow of asylum-seekers in Belgium, Denmark, the Federal Republic of Germany, and the Netherlands: New challenges to the Geneva Convention relating to the status of refugees and the European convention on human rights. Va. J. Int'l L., 29, 33.
• Gilbert, G. (2003). Current issues in the application of the exclusion clauses, ( Eds. Feller, E., Türk, V., Nicholson, F.), Refugee protection in international law: UNHCR’s global consultations on international protection, Cambridge University Press.
• GKY, (2014). Geçici Koruma Yönetmeliği. Resmi Gazete- 22 Eki 2014, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/10/20141022-15-1.pdf (Erişim Tarihi: 06.04.2022).
• Goodwin-Gill, G. S. (2003). Article 31 of the 1951 Convention Relating to the Status of Refugees: non-penalization, detention, and protection, ( Eds. Feller, E., Türk, V., Nicholson, F.), Refugee protection in international law: UNHCR’s global consultations on international protection, Cambridge University Press.
• GİGM (2021). Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, İkincil Koruma, Geçici Koruma, https://www.goc.gov.tr, (E.T. 11.05.2021)
• GİGM (2022). Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, Şartlı Mülteci, https://www.goc.gov.tr, (E.T. 15.04.2022)
• Haines, R. (2003). Gender-related persecution, ( Eds. Feller, E., Türk, V., Nicholson, F.), Refugee protection in international law: UNHCR’s global consultations on international protection, Cambridge University Press.
• Hathaway, J. C., Foster, M. (2003). Internal protection/relocation/flight alternative as an aspect of refugee status determination. ( Eds. Feller, E., Türk, V., Nicholson, F.), Refugee protection in international law: UNHCR’s global consultations on international protection, Cambridge University Press.
• IOM- International Organization For Migration (2013). Göç Terimleri Sözlüğü, (2.Baskı).
• Jaeger, G. (2001). On the history of the international protection of refugees. International Review of the Red Cross, 83(843), 727-738.
• Jastram, K., Newland, K. (2003). Family unity and refugee protection. ( Eds. Feller, E., Türk, V., Nicholson, F.), Refugee protection in international law: UNHCR’s global consultations on international protection, Cambridge University Press.
• Kagan, M. (2006). The beleaguered gatekeeper: Protection challenges posed by UNHCR refugee status determination. International Journal of Refugee Law, 18(1), 1-29.
• Kalin, W. (2003). Supervising the 1951 Convention Relating to the Status of Refugees: Article 35 and beyond, ( Eds. Feller, E., Türk, V., Nicholson, F.), Refugee protection in international law: UNHCR’s global consultations on international protection, Cambridge University Press.
• Karakaya, C. & Karakaya, E. N. (2021). Türkiye'nin Göz Ardı Edilen Göçmenleri: Afganlar. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 7(1) , 100-111. DOI: 10.46442/intjcss.887777
• Kaya, İ., Eren, E. Y. (2015). Türkiye’deki Suriyelilerin Hukuki Durumu-Arada Kalanların Hakları ve Yükümlülükleri, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Yayınları 55, 1. Baskı, İstanbul.
• KTEN, (2020) https://www.kten.com/story/41836782/what-is-the-difference-between-migrant-and-immigrant (Erişim Tarihi: 09.04.2022)
• Lauterpacht, E., Bethlehem, D. (2003). The scope and content of the principle of non-refoulement: Opinion, ( Eds. Feller, E., Türk, V., Nicholson, F.), Refugee protection in international law: UNHCR’s global consultations on international protection, Cambridge University Press; UNHCR.
• Lomo, Z. A. (2012). The 1951 Convention Relating to the Status of Refugees and its 1967 Protocol: A Commentary. (Eds.Zimmermann, A., Dörschner, J., & Machts, F). Oxford University Press.
• Özel, S. (2020). Türkiye’deki Suriyelilerin Hukuki Statüsü, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(2), 709-734. Robinson, N. (1952). Convention Relating to the Status of Refugees. Institute of Jewish Affairs.
• TDK. (2022). Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu, Ankara, TDK Yayınları.
• Telsaç, C. (2021). “Head Of State According To Farabi”. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 333-342.
• Telsaç, C., Telsaç, Ö. Y. (2022a). Causes of Migration and its Effects, 2. Uluslararası Güvenlik, Ekonomik, Sosyal, Siyasal ve Kültürel Boyutlarıyla "Küresel Göç Olgusu" Sempozyumu 23-24 Mart 2022, Ankara. pp.427-433.
• Telsaç, Ö. Y., Telsaç, C. (2022b). Main Educational Problems Regarding The Children Of Migrant Families, 2. Uluslararası Güvenlik, Ekonomik, Sosyal, Siyasal ve Kültürel Boyutlarıyla "Küresel Göç Olgusu" Sempozyumu 23-24 Mart 2022, Ankara. pp.427-433.
• Türk, V., Nicholson, F. (2003). Refugee protection in international law: an overall perspective. ( Eds. Feller, E., Türk, V., Nicholson, F.), Refugee protection in international law: UNHCR’s global consultations on international protection, Cambridge University Press; UNHCR.
• UNHCR (1992) Handbook on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status under the 1951 Convention and the 1967 Protocol relating to the Status of Refugees 1979, HCR/IP/4/Eng/REV.1 Reedited, Geneva, January 1992, http://www.unhcr.org/publ/PUBL/3d58e13b4.pdf (E.T: 10.05.2021).
• UNHCR (1996) Voluntary Repatriation: International Protection. Handbook. https://www.unhcr.org/publ/PUBL/3bfe68d32.pdf (E.T: 01.05.2021).
• UNHCR (2016). Mülteci ve Göçmen?, https://www.unhcr.org/cy/wp- content/uploads/sites/41/2018/02/UNHCR_Refugee_or_Migrant_TR.pdf (Erişim Tarihi: 10.04.2022)
• UNHCR (2022). Procedural Standards for Refugee Status Determination Under UNHCR's Mandate, 20 November 2003, available at: https://www.refworld.org/docid/42d66dd84.html (Erişim Tarihi: 10.04.2022)
• Yıldız, A. (2017). Göç ve Entegrasyon Politikalarında Vatandaşlık. Göç Araştırmaları Dergisi, 3 (1) s. 36-67.
• Yılmaz, V. (2020). “Suriyeli Göçmenlerin Yaşam Memnuniyetlerinin Malatya ili Özelinde Araştırılması”, (Ed. Vedat Yılmaz ve Yıldız Atmaca), Türkiye’de Göçün Kentler Üzerindeki Etkileri ve Yönetimi, Ekin Yayınevi.
• Yılmaz, V., Efşan, N. ve Mecek, M. (2020). Suriyeli Göçmenlerin Kentlere Etkilerinin Torbalı Özelinde Değerlendirilmesi, (Ed. V. Yılmaz ve Y. Atmaca), Türkiye’de Göçün KentlerÜzerindeki Etkileri ve Yönetimi, Ekin Yayınevi.
• Yılmaz, V., Telsaç, C. (2021a).Yerel Yönetimler ve Katılım, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40), 235-254.
• Yılmaz, V., Telsaç, C. (2021b). Göç Olgusu Ve Türkiye’deki Suriyeli Göçmenlerin Kentlerdeki Sayısal Durumu, (Ed. E. Arslan), Bölgesel Gelişmeler Işığında Uluslararası Göç ve Türkiye, Nobel Yayınevi.
• Yılmaz, V., Telsaç, C. (2022) Kriz Yönetimi Bağlaminda Türkiye’de Göç Ve Uygulanan Politikalar Üzerine Bir Değerlendirme, (Ed. V. Eren), Kamu Sektöründe Kriz Yönetimi Kavram, Kuram ve Uygulamalar. Nobel Yayınevi.
• YUKK, (2013). 6458 Sayılı Yabancılar Ve Uluslararası Koruma Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6458.pdf (Erişim Tarihi: 08.04.2022)
• Yüksel, H. ve Hiçdurmaz, Z. (2019). “Misafir İşçiden” “Yaşlı Göçmene” Avrupa’da Yaşlanan Göçmenlerin Sorunları: Fransa Örneği. Journal of Economy Culture and Society, (59), 213-234. https://doi.org/10.26650/JECS2019-0029