A Leftist Quest at the Intersection of Identity and Secularism: The Peace Party

Year 2025, Volume: 17 Issue: 2, 395 - 410, 29.06.2025

Yeter Solak , Murat Karataş

https://doi.org/10.53376/ap.2025.14

Abstract

The 1990s in Turkey marked a turning point in the country’s history, characterized by political turbulence and profound social transformations. This period was shaped by traumatic events such as massacres, unresolved political murders, and the fragmentation of the political system. Simultaneously, the rise of political Islam and the dramatic developments surrounding the Kurdish issue deeply affected the country’s social dynamics. Citizens of Alevî origin were significantly impacted by this chaotic political climate, particularly by tragic incidents such as the Gazi Neighborhood Events and the Sivas Massacre. These events left lasting scars on the Alevî community, fostering a sense of distrust and fear toward politics, while also intensifying the perceived need for protection and more effective representation within the political structure. In this context, the Alevîs’ efforts to solidify their presence in the political sphere laid the groundwork for the emergence of the Peace Party (Barış Partisi). Formed in the turbulent political climate of the 1990s, the Peace Party represented a political movement shaped by the convergence of Alevî identity and a strong commitment to secularism. The party provided a platform through which demands for freedom, identity recognition, and secularism could be collectively voiced by the Alevî community. Thus, the foundation of the Peace Party not only aimed to enhance Alevî political participation but also constituted a significant case reflecting the broader dynamics of 1990s Turkish politics and Alevî society. The evolution and societal impact of this movement offer a valuable area of inquiry for understanding how Alevî political engagement was shaped in relation to the political atmosphere of the period.

Keywords

Peace Party , Alevîsm , Ali Haydar Veziroğlu , Identity Politics , Secularism

Kimlik ve Laiklik Ekseninde Sol Bir Arayış: Barış Partisi

Abstract

Türkiye’de 1990'lar, siyasal çalkantılar ve toplumsal dönüşümlerin belirginleştiği, ülke tarihinin dönüm noktalarından biri olmuştur. Bu dönem, katliamlar, faili meçhul cinayetler ve siyasi yapının parçalanması gibi travmatik olaylarla şekillenirken, aynı zamanda siyasal İslam’ın yükselişi ve Kürt sorununun dramatik gelişmeleri de toplumsal dinamikleri derinden etkilemiştir. Alevî kökenli vatandaşlar, bu kaotik siyasi ortamdan büyük ölçüde etkilenmiş, özellikle Gazi Mahallesi olayları ve Sivas katliamı gibi trajik hadiseler, Alevî toplumu üzerinde kalıcı izler bırakmıştır. Bu olaylar, Alevîlerde siyasete karşı bir güvensizlik ve korku duygusunun yanı sıra, kendilerini siyasal yapı içinde koruma ve daha etkili bir biçimde var olma ihtiyacını da tetiklemiştir. Alevîlerin, siyasal alanda varlıklarını pekiştirme çabaları, Barış Partisi’nin ortaya çıkışına zemin hazırlamıştır. Barış Partisi, 1990'ların siyasal ortamında Alevî kimliği ve laiklik anlayışının birleşiminden doğan bir siyasi hareket olarak şekillenmiştir. Parti, dönemin toplumsal ve siyasal koşulları ışığında, Alevîlerin özgürlük, kimlik ve laiklik taleplerinin bir arada dile getirilmesi için bir platform sunmuştur. Bu bağlamda Barış Partisi’nin kuruluşu, yalnızca Alevîlerin siyasal alandaki etkinliklerini artırma amacını taşımamış, aynı zamanda Türkiye’nin 1990’lar siyaseti ve Alevî toplumu açısından önemli bir dönemin izlerini taşıyan bir örnek olmuştur. Bu hareketin gelişimi ve toplumsal etkileri, dönemin siyasal atmosferiyle ilişkili olarak Alevîlerin siyasal katılımının nasıl şekillendiğini anlamak açısından önemli bir inceleme alanı oluşturmaktadır.

Keywords

Barış Partisi , Alevîlik , Ali Haydar Veziroğlu , Kimlik siyaseti , Laiklik

References

• Arpacı, Işıl (2018), "Dini Milliyetçilik Bağlamında Alevi Siyasallaşması", KSUSBD Dergisi, 16 (1): 31-54.
• Aygün, Esma (2013), Türkiye’de Kavramı ve Birlikte Yaşama Kültürü: Alevi-Sünni İlişkileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) (Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Bölümü).
• Barış Partisi (1999), 1999 genel seçimleri bildirgesi (Barış Partisi Yayınları).
• Bila, Hikmet (1999), CHP 1919-1999 (İstanbul: Doğan Kitap).
• Birdoğan, Nejat (1995), Anadolu Aleviliği (İstanbul: Berfin Yayınları).
• Boratav, Korkut (2003), Türkiye İktisat Tarihi: 1908-2002 (Ankara: İmge Kitabevi).
• Bozkurt, Fuat (2005), Aleviliğin Siyasal Serüveni (İstanbul: Su Yayınları).
• Bender, Cemşit (1991), Kürt Uygarlığında Alevîlik (İstanbul: Kaynak Yayınları).
• Çamuroğlu, Reha (1991), Değişen Koşullarda Alevilik (İstanbul: Ant Yayınları).
• Çamuroğlu, Reha (1999), Alevi uyanışı (İstanbul: Metis Yayınları).
• Çamuroğlu, Reha (1999), Tarih, Heterodoksi ve Babailer (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Celasun, Ali Haydar (1995), Alevîlik Bir Sır Değildir (İstanbul: Ceylan Ofset).
• Demir, Murtaza (2013), Ateş-i Aşk: Sivas Katliamının Gerçek Hikayesi (İstanbul: Kırmızıkedi Yayınları).
• Demokratik Barış Hareketi (1996), Program metni (DBH Basın Yayın).
• Erdemir, Aykan (2005), “Tradition and Modernity: Alevîs’ Ambiguous Terms and Turkey’s Ambivalent Subjects”, Middle Eastern Studies, 41 (6): 937-951.
• Ertan, Mehmet (2017), "Barış Partisi'nin siyasal söylemi", Modern Türkiye Araştırmaları Dergisi, 14 (1): 226-240.
• Ertan, Mehmet (2018), "Türkiye'de Alevi siyaseti", Uluslararası İlişkiler Dergisi, 15 (2): 215-240.
• Fraser, Nancy (1995), “From redistribution to recognition? Dilemmas of justice in a ‘postsocialist’ age”, New Left Review, 212: 68-93.
• Fraser, Nancy (1995), Justice interruptus: Critical reflections on the "postsocialist" condition (London: Routledge).
• Kaleli, Lütfi (2000), Alevî Kimliği ve Alevî Örgütlenmeleri (İstanbul: Can Yayınları).
• Karakoç, Şükrü Mutlu (2020), “Demokrasiyi Tartışmak: Türkiye’de Demokrasi Tartışmaları Üzerine Bir Dönemlendirme”, Muhafazakâr Düşünce, 16 (58): 166-185.
• Kaynar, Mete Kaan (2007), Cumhuriyet Dönemi Siyasi Partileri 1923-2006 (Ankara: İmge Kitabevi).
• Koç, Yıldırım (2010), Türkiye işçi sınıfı tarihi (İstanbul: Evrensel Basım Yayın).
• Mardin, Şerif (1995), Türkiye'de din ve siyaset (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Massicard, Elise (2005), Türkiye'den Avrupa'ya Alevi hareketinin siyasallaşması (İstanbul: İletişim Yayınları) (Çev. A. Er) [Orijinal çalışma basım tarihi 2003].
• Massicard, Elise (2013), The Alevis in Turkey and Europe: Identity and Managing Territorial Diversity (Abingdon: Routledge).
• Ocak, Ahmet Yaşar (2012), Alevi ve Bektaşi inançlarının İslam öncesi temelleri (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Okan, Nimet (2014), Alevilik ve kadın/Alevilikte kadın (Yayımlanmamış doktora tezi) (Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkbilim (Etnoloji) Anabilim Dalı).
• Özmen, Fazilet Ahu (2011), "Alevi Gençliğinin Siyasi ve Sosyo Kültürel Kimlik Mücadelesi", Alternatif Politika, 3 (1): 31-54.
• Parla, Taha (1995), Türkiye'de siyasal kültürün resmî kaynakları: Kemalist tek-parti ideolojisi ve CHP'nin altı oku (2. Baskı) (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Poyraz, Bedriye (2005), “The Turkish State and Alevîs: Changing Parameters of an Uneasy Relationship”, Middle Eastern Studies, 41 (4): 503-516.
• Schüller, Harald (2000), “Secularism and Ethnicity: Alevîs and Social Democrats in Search of Alliance”, Yerasimos, S., G. Seufert ve K. Varhoff (Der.), Civil Society in the Grip of Nationalism (İstanbul: Ergon): 228-230.
• Sökefeld, Martin (2008), “Struggling for recognition: The Alevi movement in Germany and in transnational space”, Berghahn Books, 15 (1): 234-241.
• Şahhüseyinoğlu, H. Nedim (2001), Alevî Örgütlerinin Tarihsel Süreci (Ankara: İtalik Yayınları.
• Subaşı, Necdet (2001), "Modern Alevilik Sınırlarını Zorlayan Söylem Anlayışları”, İslamiyat, IV: 147-164.
• Taylor, Charles (1992), Multiculturalism and the politics of recognition (USA: Princeton University Press).
• Varhoff, Karin (1998), “Academic and Journalistic Publications on the Alevî and Bektashi of Turkey”, Olsson, T., E. Özdalga ve C. Raudvere (Der.), Alevî Identity (Richmond: Curzon Press): 23–50.
• Watts, Nichole F. (2010), Activists in office: Kurdish politics and protest in Turkey (US: University of Washington Press)
• Yalçınkaya, Ayhan (1996), Alevîlikte Toplumsal Kurumlar ve İktidar (Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları).
• Young, Iris Marion (2008), Structural Injustice and the Politics of Difference: Intersectionality and Beyond (London: Routledge).