BİR SÜREÇ OLARAK İMAN: EBU UBEYD KASIM B. SELLAM’IN İMAN DEĞERLENDİRMESİ

Year 2020, Volume: 4 Issue: 3, 345 - 369, 20.12.2020

Bayram Çınar

Abstract

Öz:
Dini yaşamın merkezi kavramlarının başında gelen iman, en temelde tanrı – insan ilişkisinin alanıdır. Bu sebeple olsa gerek her dönemde İman birçok araştırmaya konu olmuş, halen de ilgi çekmeye devam etmektedir. Bu araştırmada, IX. Yüzyılda yaşamış, meşhur dilbilimci Ebu Ubeyd Kâsım b. Sellâm (ö. 224/838)’ın iman kavramına ilişkin, bizce otantik yaklaşımını onun Kitabu’l-İman eseri bağlamında ortaya koymaya çalıştık. Ebu Ubeyd Kasım b. Sellâm; İslâmî ilimlerin teşekkül dönemine ait çok yönü bir âlimdir. İlgi duyduğu pek çok alana ek olarak iman konusuna da ilgi duymuş ve konuya ilişkin bir eser yazmıştır. Çalışmada Ebu Ubeyd'in yaşadığı ortam hakkında genel bilgilere yer verilmeyecek, sadece konuya ilişkin yaklaşımı ortaya konulacaktır. Ehl-i hadîs temsilcilerinden sayılan Ebu Ubeyd'in, düşünce sisteminde iman yaklaşımının diğer bazı kelamcılar ile mukayeseye imkân tanıyacak iman tanımlarına yer verilecektir. Meslekten bir hadisçi olmaması sebebiyle Ebu Ubeyd ve rivâyetlerle kurguladığı eserleri, hadis tekniği açısından bir değerlendirme de çalışmamızın Kelam alanına ait olması sebebiyle bu çalışma çerçevesinde düşünülmemiştir. Ulaştığı sonuçlar açısından mensubu olduğu ekolden farklı bir karakter arz etmez. Genellikle bulunduğu ilmî ortamın anlayışına paralel görüşlere sahip olan Ebu Ubeyd'in, elde ettiği sonuçlar ekolünden farklılık göstermese bile kullandığı yöntem ilgi uyandırmıştır. Çalışmamızda temelde bir dilci olan Ebu Ubeyd ‘in imana ilişkin algısı ve değerlendirmelerini ortaya çıkarma çabası güdülecektir.

Keywords

Kelam,, İman,, Süreç Teorisi,, Ebu Ubeyd Kâsım b. Sellâm,, Kitabu’l- İman,

FAİTH AS A PROCESS: ABU UBAYD KASİM B. SALÂM’S ASSESSMENT OF THE CONCEPT OF FAİTH

Abstract

Abstract:
Faith, which is one of the central concepts of religious life, is basically the domain of the God-human relationship. For this reason, faith has been the subject of many studies in every period and still continues to attract attention. In this study, we tried to reveal the approach of the famous linguist Abu Ubayd, a 9th century figure, to the concept of faith. That In our opinion, this approach is an authentic approach to faith. We tried to put forward his theory on this subject in the context of his work named "Kitabu'l-Iman". Abu Ubayd al-Kasim b. Salâm; He is a scholar of many aspects of the formation period of Islamic sciences. In addition to many areas he was interested in, he was also interested in the subject of faith and wrote a book on the subject. In the study, general information about Abu Ubayd's environment will not be included, only his approach to the subject will be revealed. Abu Ubayd, who is considered to be one of the representatives of Ahl al-Hadith, will include definitions of faith that will allow a comparison of his approach to belief with some other theologians. Due to the fact that he is not a professional hadith scholar, Abu Ubayd and his works, which he composed with narrations, were not considered within the framework of this study, as our study belongs to the field of Kalam in terms of hadith technique. In terms of the results it has achieved, it does not have a different character from the school to which it belongs. The method used by Abu Ubayd, who generally had views parallel to the understanding of the scientific environment he was in, although the results he obtained did not differ from his school, aroused interest. In our study, we will try to reveal the perception and evaluations of Abu Ubayd, who is basically a linguist, regarding faith.

Keywords

Kalam,, Faith,, Process Theory,, Abu Ubayd al-Kasim b. Salâm,, Kitab al- İman,

References

• Alper, Hülya. Bir kelam problemi olarak imanın psikolojik yapısı. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, 2000.
• Alper, Hülya. İmanın Psikolojik Yapısı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2016.
• Ay, Mahmut. “Kelâm’da Akıl İman İlişkisi: Temel Teolojik Yaklaşımlar”. Ankara Ünivesitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52/1 (2011), 49‐68.
• Bakîllânî, Ebu Bekir. el-İnsaf, thk. Zahid Kevserî. Kahire: Mektebetu'l-Ezheriye li't-Turas, 2000.
• Bâkıllânî, Ebu Bekir. Kitâbu Temhîdi’l-Evâil ve Telhîsu’d-Delâil, thk. Imâdüddîn Ahmed Haydar. Beyrut: Muessestu'l Kutubu's Sekafiye, 1957.
• Cuveynî, İmâmu'l-Haremeyn Ebu’l-Me’âlî Abdülmelik. Kitâbü’l-İrşâd. Çev. A. Bülent Baloğlu, vd. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
• Cürcânî, Seyyid Şerif. Şerhu’l-Mevâkıf. Çev. Ömer Türker. 3 cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığ, 2015.
• Cürcânî, Seyyid Şerif. Kitabu’t-Tarifât. ed. Gustavus Flugel. Beyrut: Mektebetu Lübnan, 1985.
• Ebu Hanife, Nu'man b. Sabit. el- Âlim ve'l- Muteallim. Çev. Mustafa Öz. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
• Ebu Yâ’lâ el-Ferra' El-Kadi. el Mu’temed fi Usulu’d-Din, thk: Vedi Zeydan Haddad). Beyrut: Daru’l- Meşrik, 1974.
• Er-Râzî, Fahreddin. Kelama Giriş (el-Muhassal). Çev. Hüseyin Atay. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1978.
• Erdem, Sabri. “İman Esasları Hakkında Bir Değerlendirme”. Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47/1 (2006), 1–10.
• Eş'arî, Ebu’l-Hasan. el-İbâne ‘an usûli’d-diyâne, thk. Fevkiye Hüseyin Mahmûd. 2 cilt. Kahire: Dâru'l- Ensar, 1977.
• Eş'arî, Ebu’l-Hasan. Kitâbü'l-Lum'a fi'r-reddi alâ Ehl-i'z-zeyğ ve'l-bid'a, nşr. Hammûde Zeki Gurâbe. Kahire: Şeriketi Mısr Matbaatu Musaheme Mısriye, 1955.
• Eş'arî, Ebu’l-Hasan. Makâlâtu’l-İslamiyyin ve İhtilafu’l-Musallîn , thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. 2 cilt. Beyrut: Mektebetu'n Nahdatu'l Mısriye, 1950.
• İbn Ebî Yâ’lâ, el-Ferra’. Tabakâtu’l-Hanâbile, thk. Muhammed Hâmid el-Fakî. 2 cilt. Kahire: Matbaatü's-Sünneti'l-Muhammediyye, ts.
• İbnu'l- Kelbi. Putlar Kitabı (Kitâbü’l-Asnâm) . Çev. Beyzâ Düşüngen. Ankara: Ankara Ünüveristesi İlahiyat Fakültesi Yayınevi, 1963. İbn Manzur, Ebu’l-Fadl. Lisânü’l-Arab 21 cilt. Beyrut, ts.
• İbn Manzur, Ebu’l-Fadl. Lisânü’l-Arab 21 cilt. Beyrut, ts.
• İsfehanî, Ragıb. Mufredâti’l elfazi’l-Kur’an thk.Safvan Adnan Davudî. Dimeşk: Daru’l-Kalem, 2009.
• İsferâyînî, Ebu’l-Muzaffer. et-Tabsir fi Usuli’d-Din ani'l- Fırak u'l- Halikin, thk.Kemal Yusuf el-Hut. Beyrut: Alemu'l Kutub, 1983.
• Izutsu, Toshihiko. Kur'anda Allah ve insan. Çev. Süleyman Ateş. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1975.
• Kasım b. Sellâm, Ebu Ubeyd. Kitâbu’l-îmân, thk. Nasru’d din Albani . Riyad: Mektebetu’l Meârif, 2000.
• Mâturîdî, Ebu Mansur. Kitâbü’t-Tevhîd, thk. Bekir Topaloğlu, Muhammed Aruçi. Beyrut, İstanbul: Daru Sadr,Mektebetu’l -İrşad, 2010.
• Özcan, Hanefi. Epistemolojik Açıdan lman. İstanbul: Marmara Üniversiyesi İahiyat Fakültesi Yayınları, 1992.
• Özdemir, Metin. "Anlam Kaymasına Uğrayan Kur'ânî Bir Kavram: Fâsık." Cumhuriyet Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 2 (1998), 499-519.
• Şaşa, Mehmet. "Teorik Anlamı ve Pratik Değeri Bakımından İmân-İslâm İlişkisi." Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2014/2), 119-139.
• Tillich, Paul. İmanın Dinamikleri çev. FahrullahTerkan- Salih Özer. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2000.