ASUR TİCARET KOLONİLERİ ÇAĞI’NIN GEÇ EVRESİNDE (MÖ. 1835-1719) ACEMHÖYÜK’ÜN ULUSLARARASI İLİŞKİLERİ

Yıl 2025, Cilt: 19 Sayı: 1, 99 - 116, 09.07.2025

Aliye Kuzuoğlu

https://doi.org/10.46931/aran.1665605

Öz

Acemhöyük’te 1962 yılında başlayıp günümüzde halen devam eden kazılar neticesinde Eski Anadolu tarihinin bir dönemine ışık tutan son derece önemli sonuçlara ulaşılmıştır. Höyük’te açığa çıkarılan iki saray, hizmet binası ile kazılarda ele geçen irili ufaklı zengin arkeolojik buluntular, Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nın geç evresinde Acemhöyük’ün zenginliğini tüm açıklığıyla göz önüne sermektedir. Acemhöyük’te ortaya çıkarılan buluntular arasında mühürlü bullalar ve etiketler özel bir yere sahiptir. Bunlar arasındaki Asur, Karkamış ve Mari kraliyet mensuplarına ait mühürlerle mühürlenmiş bullalar ile Kuzey Irak ve Suriyeli tüccarlara ait bulla ve etiketler, Acemhöyük’ün uluslararası ilişkilerini tespit etmek için önemli bilgi kaynaklarıdır. Sadece bulla ve etiketler değil, bunların dışında ele geçen fildişi eşyalar, ithal seramik kaplar ve altın işlemeli pahalı elbiselere ait kumaş parçaları, hem Acemhöyük Sarayı’nın zenginliğini hem de uzak coğrafyalardaki zengin kültürlerle irtibatını ve etkileşimini göstermektedir. Eldeki veriler, özellikle MÖ. 1800-1770 yılları arasında, uluslararası sarayların Acemhöyük’e ilgilerinin arttığını göstermektedir. Bu çalışmada Acemhöyük Sarayı’na gösterilen bu yakın ilginin nedeni tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Acemhöyük , Uluslararası ilişkiler , Ticaret , Bulla , Asur Ticaret Kolonileri Dönemi

Kaynakça

• Alparslan-Doğan, Meltem. “Geç Hitit Devletleri”, Hititolojiye Giriş, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü, (2009): 137: 148.
• Batto, F. Bernard. Studies on Women at Mari. The Johns Hopkins University Press, London, 1974.
• Biga, G. Maria. “Karkemish in the Ebla Texts: Some New Data”, Karkemish An Ancient Capital on the Euphrates, 2014: 75-191.
• Charpin, Dominique and Ziegler. Nele, Mari et le Proche-Orient À L’Époque Amorrite Essai D’Histoire Politique, Florilegium marianum 5, 2003.
• Dalley, Stephanie. Mari and Karana, Two Old Babylonian Cities, Gorgias Press, New Jersey, 2002.
• Dardeniz, Gonca ve Öztan, Aliye. “Acemhöyük Fayans ve Frit Eserleri Üzerine Arkeolojik ve Arkeometrik Değerlendirmeler”, Belleten 84/301, (2020): 837-886.
• Erdal, Yılmaz Selim ve Özdemir, Kameray, Erdal, Ömür Dilek. “Acemhöyük’te Bir İnsan İskeletinde Saptanan Yaralanmaların Adli Antropolojik Açısından İncelenmesi”, Prof. Dr. Aliye Öztan’a Armağan, (Ankara, 2017): 105-119.
• Erol, Hakan. “Kültepe’den Bir Metne Göre Asur Bölgesinde Yaşanan Bir İsyan ve Anadolu’daki Diğer İsyanlarla İlgili Kayıtlar”, Archivum Anatolicum, 11/2, (2017): 23-38.
• Edzard, Otto Dietz ve Farber, Gertrud, Sollberger, Edmond. Reportoire Geographique des Textes Cuneiformes I, Die Orts- und Gewässernamen der präsargonischen und sargonischen Zeit, Wiesbaden, 1977.
• Elayi, Josette. Asurlular, Antik Çağ’ın İlk İmparatorluğu, İstanbul, 2023.
• Frayne, Douglas. Old Babylonian Period (2003-1595 BC), The Royal Inscriptions of Mesopotamia Early Periods, Volume 4, University of Toronto Press. 2008.
• Günbattı, Cahit. Harsamna Kralı Hurmeli’ye Gönderilen Mektup ve Kaniš Kralları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2014.
• Günbattı, Cahit. Kültepe – Kaniş, Anadolu’da İlk Yazı, İlk Belgeler, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Kayseri, 2017.
• Jacobsen, Thorkild. The Sumerian King List, The Oriental Institute of the University of Chicago Press, London, 1973. Kamış, Yalçın. “Erken Tunç Çağı’nda Acemhöyük ve Konya Ovası”, Samsat’tan Acemhöyük’e Eski Uygarlıkların İzinde Aliye Öztan’a Armağan, Ege Üniversitesi Basımevi, (İzmir, 2017): 165-176.
• Kamış, Yalçın. “Acemhöyük Buluntuları Işığında Erken Tunç Çağı’nda Orta Anadolu’nun Güneyinde Çark Yapımı Seramiğin Ortaya Çıkışı”, Adalya 21, (2018): 63-83.
• Kamış, Yalçın. “Acemhöyük’ten Bir Grup Erken Tunç Çağı Seramiği”, Anadolu Prehistoryasına Adanmış Bir Yaşam: Jak Yakar’a Armağan, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, (Ankara, 2020): 239-260.
• Kamış, Yalçın, “Acemhöyük ve Erken Tunç Çağı Anadolu Ticaret Ağları”, Belleten 86/307, (2022): 779-825.
• Kamış, Yalçın ve Öztan, Aliye. “2018 Yılı Acemhöyük Kazıları”, 41. Kazı Sonuçları Toplantısı 1. Cilt, (Ankara, 2019): 147-159.
• Karaduman, Ayşe. “Acemhöyük Sarıkaya Sarayı’nda Bulunmuş Olan Etiketlerden Bir Grup”, Muhibbe Darga Armağan, (2008): 283-290.
• Kuhrt, Amelie. Eskiçağ’da Yakındoğu, (Çev. Dilek Şendil), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2007.
• Kuzuoğlu, Remzi. “Three Kültepe Texts concerning Rebellions”, Journal of Near Eastern Studies, 70/1, (2011): 25-33.
• Kuzuoğlu, Remzi. “Two Cuneiform Texts Found in Acemhöyük From The Old Assyrian Period, Belleten 80/289, (2016): 685-699.
• Kuzuoğlu, Remzi. “Aksaray’ın Yabancı Tüccarları”, VI. Uluslararası Aksaray Sempozyumu, 27-28 Ekim 2021 (Aksaray, 2019): 125-132.
• Kuzuoğlu, Remzi. “Acemhöyük Buluntuları Işığında Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda Aksaray”, Kapadokya, Hafıza, Kimlik ve Kültürel Miras, Ed. Meral Hakman, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, (İstanbul, 2019): 173-200.
• Marchesi, Gianni. “Epicraphic Materials of Karkemish from the Middle Bronze Age”, Orientalia 83, (2014): 166-181.
• Michel, Cecile ve Veenhof, R. Klaas. “The Textiles Traded by the Assyrians in Anatolia (19th-18th centuries BC), Textile Terminologies in the Ancient Near East and Mediterranean from the Third to First Millennia BC, Ed. C. Michel-M._L.Nosch, Oxbow Books, (2010): 210-271.
• Miglio, E, Adam, “Amurrite Age Politics and an Intellegience Report About a Potential Rival to Zimri-Lim, ARAM 26, (2016): 301-308.
• Öztan, Aliye. “Acemhöyük’den Assur Ticaret Kolonileri Çağına Ait İki Ender Buluntu”, Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan, Ege Yayınları, (2007): 609-621.
• Öztan, Aliye. Acemhöyük (1962-1988, 1989-), Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi 75. Yıl Armağanı, Arkeoloji Bölümü ve Kazıları (1936-2011), (Ankara, 2012): 59-66.
• Özgüç, Nimet. “Acemhöyük Kazıları”, Anadolu X, (1966): 1-28.
• Özgüç, Nimet. “Acemhöyük’te Bulunmuş Olan Bir Fildişi Kutu ve Bir Kurşun Figürin Kalıbı”, Belleten XL/160, (1976): 547-553.
• Özgüç, Nimet. “Acemhöyük Saraylarında Bulunmuş Olan Mühür Baskıları”, Belleten XLI/162, (1977): 360-381.
• Özgüç, Nimet ve Tunca, Önhan. Kültepe-Kaniš, Mühürlü ve Yazıtlı Kil Bullalar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2001.
• Özgüç, Nimet. Acemhöyük-Burušhaddum I Silindir Mühürler ve Mühür Baskılı Bullalar/ Cylinder Seals and Bullae with Cylinder Seal Impressions, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2015.
• Larsen, T. Mogens. The Old Assyrian City-State and Its Colonies, Akademisk Forlag. Copenhagen, 1976.
• Tunca, Önhan. “Des Inscriptions de Sceaux-Cylindres Diverses Provenant D’Acemhöyük”, Aspects of Art and Iconography: Anatolia and Its Neighbors, Studies in Honor of Nimet Özgüç, Türk Tarih Kurumu,(Ankara, 1993): 629-633.
• Türker, Atila. Assur Ticaret Kolonileri Çağı'nda Acemhöyük Çanak Çömleği, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2008.
• Villard, Pierre, “Shamshi-Adad and Sons: The Rise and Fall of an Upper Mesopotamian Empire”, J.M. Sasson (ed) Civilizations of the Near East, (1995): 873-883.
• Ziegler, Nele. “A Questionable Daughter-in-law”, Journal of Cuneiform Studies 51, (1999): 55-59.
• Ziegler, Nele ve Otto, Adelheid. “Ekallatum = Tell Huwaish”, Notes Assyriologiques Brèves et Utilitaires, 2022: 214.