Türkiye’deki Yükseköğretim Kurumlarında Yapılan Sürdürülebilirlik Çalışmalarının Karşılaştırmalı Analizi

Year 2025, Volume: 8 Issue: 1, 40 - 55, 20.06.2025

Sefa Demirtaş , Ahmet Özcan

https://doi.org/10.54186/arhuss.1650558

Abstract

Sürdürülebilirlik, özellikle son elli yıldır insanoğlu tarafından önemsenen oldukça kritik bir kavramdır. Sanayi Devriminin getirmiş olduğu üretim faaliyetlerinin kontrolsüz şekilde artması, kısıtlı doğal kaynakların hızla tükenme eğilimine girmesine ve ekosistemin tahrip olmasına sebep olmuştur. Onlarca yıldır bilinen bu sorun dünya kamuoyu tarafından yeterince dikkate alınmamış olmasına rağmen özellikle son dönemlerde bahsi geçen tahribatın kritik boyutlara ulaşması insanlığın sürdürülebilirlik üzerine eğilmesini zorunlu hale getirmiştir. Sunulan çalışmada, kâr amacı gütmeyen kuruluşlar olarak yükseköğretim kuruluşlarının sürdürülebilirlik faaliyetleri Türkiye özelinde incelenmiştir. 2024 yılı Aralık ayında yayınlanan UI Yeşil Metrik (Green Metric) listesine Türkiye’den girme başarısını gösteren ilk 10 üniversiteye yoğunlaşılmış ve söz konusu üniversitelerin sürdürülebilirlik endeksindeki performansları ile akademik başarının daha ön plana çıktığı Times Higher Education (THE) performansları arasındaki korelasyon incelenmiştir. İncelenen üniversiteler özelinde elde edilen bulgulara göre THE ile UI Yeşil Metrik performansları arasında anlamlı bir korelasyon olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Sürdürülebilirlik, UI Yeşil Metrik, Üniversitelerde Sürdürülebilirlik

COMPARATIVE ANALYSIS OF SUSTAINABILITY STUDIES CONDUCTED IN HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS IN TURKEY

Abstract

Sustainability is a critical concept that has been considered important by humanity, especially in the last fifty years. The uncontrolled increase in production activities brought about by the Industrial Revolution has caused limited natural resources to start to deplete rapidly and the ecosystem to be destroyed. This problem, which has been known for decades, has not been sufficiently taken into consideration by the world public. However, the destruction in question has reached critical levels in recent years, making it necessary for humanity to focus on sustainability. In the presented study, the sustainability activities of higher education institutions as non-profit organizations were examined in Turkey. The focus was on the top 10 universities from Turkey that were successful in entering the UI Green Metric list published in December 2024, and the correlation between the performances of these universities in the sustainability index and their performances in Times Higher Education (THE), where academic success is more prominent, was examined. According to the findings obtained for the universities examined, a significant correlation was found between THE and UI Green Metric performances.

Keywords

Sustainability, UI Green Metric, Sustainability in Universities

References

• Ak, S. K. (2022). Kurumsal sürdürülebilirlik raporlarının değerlendirilmesi: ‘Türk bankacılık sektöründe sürdürülebilirlik araştırması’ [Doktora Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi].
• Aladağ, A., Gürpınar, E. & Budak, S. (1993). Rio Konferansı üzerine düşünceler. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 93-108.
• Alptekin, C. & Can, İ. (2021). Entegre raporlamanın sürdürülebilir kalkınma ve işletmeler üzerindeki etkisine ilişkin kavramsal çerçeve. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(2), 781-803.
• Altınbay, A. (2007). Çevresel maliyetlerin raporlanması, Akademik Bakış Dergisi, 11, 1-11.
• Aslan, D. (2024). Ampirik bir vaka çalışması: Üniversite kampüslerinin sürdürülebilirlik puanlaması için GeoAI kullanımı, Kaytek Dergisi, 6(2), 161-171.
• Bahçeci, H. İ. & Görmez, K. (2019). Sürdürülebilir kalkınma vs. ekolojik düşünce. OPUS International Journal of Society Researches, 10(17), 2299-2323.
• Bozlağan, R. (2010). Sürdürülebilir gelişme düşüncesinin tarihsel arka planı, Journal of Social Policy Conferences, 0 (50), 1011-1028.
• Caradonna, J. L. (2014). Sustainability: A history, Oxford University Press.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Lawrence Erlbaum Associates.
• Croux, C., & Dehon, C. (2010). Influence functions of the Spearman and Kendall correlation measures. Statistical Methods & Applications, 19(4), 497-515.
• Doğru, G. (2012). Kurumsal sürdürülebilirlikte stratejik insan kaynakları yönetiminin rolü [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Erdem, A. R. (2013). Bilgi toplumunda üniversitenin değişen rolleri ve görevleri, Yükseköğretim Dergisi, 3(2), 109-120.
• Fındıklı, M. A., Temiz, S. & Güleç, E. (2021). Sürdürülebilir üniversiteler konsepti üzerine bir çalışma. T.C. Beykent Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi, 2-24.
• Global Footprint Network (1 Mart 2025). https://www.footprintnetwork.org/.
• Güler, Ç., & Çobanoğlu, Z. (1997). Toprak kirliliği, Çevre Sağlığı Temel Kaynak Dizisi, 48, 1-70.
• Güneş, A. (2012). Uluslararası çevre hukuku üzerine bir inceleme, Journal of Istanbul University Law Faculty, 70 (1), 83-114.
• Harari, Y. N. (2019). Sapiens: A brief hHistory of humankind. Kolektif Kitap.
• Hinkle, D. E., Wiersma, W., & Jurs, S. G. (2003). Applied statistics for the behavioral sciences (5th ed.). Houghton Mifflin.
• Karakurt Tosun, E. (2009). Sürdürülebilirlik olgusu ve kentsel yapıya etkileri. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 5(2), 1305-7979.
• Keleş, Ö. (2010). Sürdürülebilir yaşam göstergesi: Ekolojik ayak izi. Tabiat ve İnsan, 2(2).
• Keleş, R. (2015). Kentleşme politikası. İmge Kitabevi.
• Kendall, M. G. (1938). A new measure of rank correlation. Biometrika, 30(1/2), 81-93.
• Kendall, M. G. (1948). Rank correlation methods. Griffin.
• Larre, D. (1986). Çevre yönetimi konulu Dünya Sanayi Konferansı’nın sonuçları ve tavsiye kararları. Sanayi ve Çevre Konferansı, Ankara.
• O’Riordan, Timothy (1998). The politics of sustainability sustainable environmental management principles and practice, R. Kerry Turner (ed.), Belhaven Press.
• Özdek, E. Yasemin (1993). Çevre Hakkı. Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü.
• Özdemir, S. S., Özdemir Sarı, B. Ö., & Uzun. N. (2017). Mekanın biçimlendirilmesi, kentsel planlama ve plancı, İmge Yayınları.
• Özdoğan, B., & Civelekoğlu, G. (2019). Üniversite yerleşkeleri için ulusal çevresel sürdürülebilirlik endeksinin geliştirilmesi. Journal of Engineering Sciences and Design, 7(1), 65-80.
• Özsoy, C. E., & Dinç, A. (2016). Sürdürülebilir kalkınma ve ekolojik ayak izi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 619, 35-55.
• Pallant, J. (2016). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using IBM SPSS (6th ed.). Open University Press.
• Schober, P., Boer, C., & Schwarte, L. A. (2018). Correlation coefficients: Appropriate use and interpretation. Anesthesia & Analgesia, 126(5), 1763-1768.
• Pearson, K. (1896). Mathematical contributions to the theory of evolution. III. Regression, heredity, and panmixia. Philosophical Transactions of the Royal Society of London, Series A, 187, 253-318.
• Spearman, C. (1904). The proof and measurement of association between two things. The American Journal of Psychology, 15(1), 72-101.
• Şendurur, U. (2020). Sürdürülebilirlik raporlaması hakkında üniversite öğrencilerinin algı düzeylerinin ölçülmesi: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi örneği. International Journal of Economics, Politics, Humanities & Social Sciences, 3(1), 37-48.
• THE (1 Mart 2025). Times Higher Education World Universtiy Ranking. https://www.timeshighereducation.com/world-uni ve rsity-rankings/2024/world-ranking#!/length/25/sort _ by/rank/sort_order/asc/cols/scores.
• Tosunoğlu, B. (2015). Sürdürülebilir küresel refah göstergesi olarak ekolojik ayak izi, Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(5), 132-149.
• UI Green Metric (1 Mart 2025). https://greenmetric.ui.ac.id/publications/guidelines/2024/turkish.
• UI Green Metric World University Rankings (1 Mart 2025). https://greenmetric.ui.ac.id/rankings/overall-rankings-2024.
• Winter, J. C., Gosling, S. D., & Potter, J. (2016). Comparing the Pearson and Spearman correlation coefficients across distributions and sample sizes: A tutorial using simulations and empirical data. Psychological Methods, 21(3), 273-290.
• Yalçın, A. Z. (2016). Sürdürülebilir kalkınma için yeşil ekonomi düşüncesi ve mali politikalar. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 749-775.
• Yaylı, H., & Gönültaş Y.C. (2018), Habitat konferanslarına tarihsel bir bakış. Kamu Yönetimi Sempozyumu, Kırıkkale.
• Yiğitbaşıoğlu, H. (1998). Kentlerin çevre sorunları ve habitat konferansları. Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, 38(1-2), 13-29.
• YÖK. (1 Mart 2025), Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. https://istatistik.yok.gov.tr/.