Bitlis’te Anadolu’nun Erken Türk Döneminden Ahşap Bir Kapı Kanadı

Year 2016, , 30 - 40, 08.12.2016

Halil Sözlü Resul Yelen

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.73

Abstract

Medeniyetin mutlak olarak getirdiği sonuçlardan biri de ait
olduğu toplumun kullandığı eşyalar üzerindeki estetik anlayışını
göstermesidir. Ahşap işçiliği de Türk-İslâm medeniyetinin güzellik
kavramının yansıtıldığı alanlardan biridir. Aşağıda incelediğimiz kapı
kanadı da Anadolu’daki erken tarihli ve Türk dönemine ait örneklerden
biridir. Yaptığımız çalışmalar sonucunda bu eserin XII. yüzyılın ikinci
yarısı ile XIII. yüzyıla tarihlendirmek mümkündür. 

Bu makaleyle amacımız, Türk-İslâm sanatında önemli bir yere sahip olan
ahşap sanatına katkı sağlamak ve değerli bir örnek olduğunu düşündüğümüz
bu kimliği belirsiz kapı kanadını, bir nebze de olsa kimliğe
büründürmektir. Nereden ve nasıl geldiği tam olarak bilinmeyen bu eserin
varlığından Sanat Tarihi camiasını haberdar ederek, belki de bir müzede
sergilenmesine vesile olmaktır.

 

Keywords

Siirt, Hıdru’l-Ahdar Camii, Ahşap, Kapı, Selçuklu süslemesi

References

• Ağaoğlu, M., “Unpublished Wooden Doors of the Seljuk Period”, Parnassus Vol. 10, No. 1 (Jan., 1938), pp. 24-25.
• Akın, G., “Karaman İbrahim Bey İmaretine Ait Bir Kapı Kanadındaki Kadın Figürünün Çağı ve Anadolu Ortamındaki Yeri”, Sanatın Ortaçağı Türk, Bizans ve Batı Sanatı Üzerine Yazılar, İstanbul 1997, s. 51-70.
• Aslanoğlu, İ., Tire’de Camiler ve Üç Mescit, Ankara 1978.
• Atalay, Ö., Siirt Tarihi, İstanbul 1946.
• Bayburtluoğlu, Z., Anadolu’da Selçuklu Dönemi Sanatçıları I Ağaç İşi Ustaları, Erzurum 1988.
• Bilgin, İ., “Merzifon’da Bulunan Bir Çift Ahşap Kapı Kanadı”, İsmail Hakkı Uzunçarşılı’ya Armağan, Ankara 1976. s.411-415.
• Bozer, R., “ Eğri Kesim Tekniğine Anadolu’dan Bir Örnek: Konya II. Kılıçarslan Türbesi’nin Ahşap Kapı Kanatları”, IX. Vakıf Haftası Kitabı (Türk Vakıf Medeniyetinde Hz.Mevlana ve Mevlevihanelerin Yeri ve Vakıf Eserlerde Yer Alan Türk İslam Sanatları Semineri, Ankara, (2-4 Aralık 1991) Ankara 1992, s. 227-236.
• Bozer, R., “Amasya ve Çevresinde Erken Osmanlı Dönemine Ait Üç Ahşap Kapı”, Osmanlı Ansiklopedisi, C.XI, Ankara, 2000, s.285-293.
• Bozer, R., “Ortaçağ Anadolu Türk Ahşap Sanatında Kündekâri Tekniği”, Türkler, C.7, Ankara, 20002. s.911-916.
• Bozer, R., 15. Yüzyıl Ortalarına Kadar Anadolu’da Ahşap Kapı Kanatları (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 1992.
• Creswell, K.A.C., The Muslim Architecture of Egypt,. I, Oxford 1952.
• Demiriz, Y., Osmanlı Mimarisi’nde Süsleme I Erken Devir (1300-1453), İstanbul 1979.
• Demiriz, Y., XIV. Yüzyılda Ağaç İşleri, Yüzyıllar Boyunca Türk Sanatı, Ankara 1977, s. 61-71.
• Jonathan M. Bloom, “The “Fatımıd” Doors of the Fakahanı Mosque ın Caıro”, Muqarnas, Vol. 25, Frontıers of Islamıc Art and Archıtecture: Essays ın Celebratıon of Oleg
• Grabar’s Eıghtıeth Bırthday (2008), pp. 231-242.
• Kılcı, A., “ Hasankeyf Vakıf Eserleri” Vakıf Haftası Dergisi, 5, 1987, s.159-188.
• Mülayim, S., Türk Sanatında İkonografik Dönüşümler Değişimin Tanıkları, İstanbul 2015.
• Oral, M. Z., “Anadolu’da Sanat Değeri Olan Ahşap Minberler, Kitabeleri ve Tarihçeleri” Vakıflar Dergisi V, Ankara 1962, s.39-41.
• Ögel, B., “Selçuklu Devri Anadolu Ağaç İşçiliği Hakkında Notlar”, Yıllık Araştırmalar Dergisi I, Ankara 1956, 199-236.
• Öney, G., “Anadolu’da Selçuklu ve Beylikler Devri Ahşap Teknikleri”, Sanat Tarihi Yıllığı III, İstanbul, 1970, s.135-149.
• Sınclaır, T.A., Eastern Turkey: An Architectural and Archaelogıcal Survey Vol.III, London 1989.
• Sözen, M., Anadolu’da Akkoyunlu Mimarisi, İstanbul 1981.
• Tüfekçioğlu, A., “Siirt Mezar Taşlarında İmzası Bulunan Sanatkârlar”, Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergis, C:6 S:25, Prof. Dr. Hamza Gündoğdu Armağanı, Ordu 2013, s.550-564.
• Yurttaş H., Hasankeyf Yapılarının Sanat Tarihimizdeki Yeri (Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji ve Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayımlanmış Doktora Tezi) Erzurum 1991.
• İnternet adresleri http://www.eba.gov.tr/gorsel/bak/28356 (erişim tarihi: 26.01.2016).
• http://gertrudebell.ncl.ac.uk/photo_details. php?photo_id=5823.