Sivas Yıldızeli İlçesi Tülü Dokumalarının Özellikleri

Year 2011, , 100 - 111, 10.11.2011

Zuhal Türktaş , Mehmet Fatih Çakmaktepe

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.23

Abstract

Sivas, orta Anadolu’da yer alan ve el dokumacılığının önemli örneklerinin üretildiği bir il olarak
karşımıza çıkmaktadır. Sivas Yıldızeli ilçesi ise
tülü dokumacılığının önemli merkezlerindendir.
İlçe merkezinde geçmişten günümüze taşınan
tülü dokumaları bulunmakla birlikte, bazı yeni
üretimler de söz konusudur. Yıldızeli ilçesinde
bulunan tülü dokumalarının teknik ve desen
özellikleri, üretim biçimleri ve bugünkü durumunu kapsayan bu çalışma ile merkezdeki tülü
dokumaları hakkında bilgi vermek amaçlanmaktadır.

Tülü dokuma tekniği ile üretilen ürünler dokumacılık sanatları içerisinde az bulunur olmasıyla önemli bir özelliğe sahiptir. İlçe merkezinde
Kaymakamlığın hazırlamış olduğu Avrupa Birliği destekli bir proje ile kaybolmaya yüz tutmuş
olan dokuma geleneğinin, yörede yeniden canlandırılması ve devam etmesi sağlanmıştır. Eski
örneklerin ve bu örneklere bağlı kalınarak yapılan günümüz tülü dokumalarının yöresel özellikleri tespit edilerek literatüre kazandırılması
amaçlanmıştır.

Araştırmada 1950-2010 yılları arasında
dokunmuş olan örnekler incelenmiş olup,
bu örnekler kompozisyon, renk, kullanılan
malzeme vb. özellikler bakımından değerlendirilmiştir. Yörede bulunan tülü dokumaları
birbirini tekrar eder biçimde benzerlik gösterdiğinden bu sınırlı çalışmada katalog, karakteristik özellik taşıyan tek bir örnekle temsil
edilmiş ve 6 örnek incelenmiştir. Ayrıca tülü
dokumalarının bugünkü üretim koşulları yerinde incelenip, ürünlerin pazarlanması konusunda bilgi verilmeye çalışılarak önerilerde
bulunulacaktır. 

Keywords

Dokumacılık, El sanatları, Tülü üretimi, Tülü desenleri

References

• Acar - Balpınar, Belkıs (1982), Kilim, Cicim, Zili, Sumak Türk Düz Dokuma Yaygıları, İstanbul: Eren Yayınları.
• Aslanapa, Oktay (2005), Türk Halı Sanatının Bin Yılı, İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Aytaç, Ahmet (1999), Geleneksel Türk El Dokumacılığı Sanatı, Konya.
• Aytaç, Çetin (1982), El Dokumacılığı, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Aytaç, Çetin (1997), El Dokumacılığı Temel Ders Kitabı, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Aytaç, Çetin (2001), Halı Deseni Tasarımı, Ankara: Ostim Mesleki Eğitim Merkezi.
• Barışta, H. Örcün (27-31 Mayıs, 1996). “19-20. Yüzyıl İç Anadolu ve Orta Akdeniz Bölgesi Türk Kirkitli Dokumaları Üzerine” Türk Soylu Halklarının Halı, Kilim, Cicim Sanatı Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri, Kayseri: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, s. 39-56
• Deniz, Bekir (2000), Türk Dünyasında Halı ve Düz Dokuma Yaygılar, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Denizli, Hikmet (2002), Sivas Tarihi ve Anıtları, Sivas: Özbelsan A.Ş. Kültür Yayınları.
• Durmuş, Hüseyin (2007), Dokuma Kursu Eğitim Kitabı, Sivas.
• Erdmann, Kurt (1960), 15.Asır Türk Halısı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Maarif Basımevi.
• Hidayetoğlu, H. Melek (1999), Karapınar Tülü Dokumaları, Konya, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Kırzıoğlu, Görgünay, N. (27-31 Mayıs, 1996), “Altaylarda Pazırık Kurganı’ndan Çıkan Motiflerin Anadolu ve Türk Cumhuriyetleri’nde Yaşayan İzlerinden Bazı Örnekler”, Türk Soylu Halklarının Halı, Kilim, Cicim Sanatı Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri, Kayseri: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. s.137-150.
• Kırzıoğlu, Görgünay, N. (2000), Düğümlü Halının Öncüsü Geve/ Tülü ve Benzeri Dokumalar, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Korkusuz, (Yüksel), Süheyla (1971), Nakış Temel Bilgileri Tekniği Uygulamaları ve Örnekleri, Ankara.
• Mahiroğulları, M., Ahmet (2003), İlk Çağlardan Günümüze Sivas İli, Sivas.
• Megep, (2008), El Sanatları Teknolojisi, Tülü Dokuma, Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Öktem Tülin, Atav Rıza (Nisan-Haziran 2006), Tiftik (Ankara Keçisi) Liflerinin Yapısal Özellikleri, Tekstil ve Konfeksiyon, 2. Ege Üniversitesi Tekstil ve Konfeksiyon Araştırma Uygulama Merkezi Yayını.
• Özen, Kutlu (2008), Sivas Yöresi Geleneksel El Sanatları, İstanbul: Kitabevi Yayınevi.
• Özkan, N. Ayşe (1999), Adıyaman ve Köylerinde Dokunan Tülülerin Genel Özellikleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 4. Sivas İl Yıllığı (2002), Sivas Valiliği, Sivas.
• Yetkin, Şerare (1991), Türk Halı Sanatı, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kaynak Kişiler
• - Hüseyin Durmuş (1. Örnek – 2. Örnek – 6. Örnek)
• Adres: Akdeğirmen mah. 10.sk. Sena Apt. No:5/1 Sivas.
• Tarih: 16.03.2010
• - Döne Karakaya (3.Örnek)
• Adres: Eğitim Atölyesi - Yıldızeli / Sivas
• Tarih: 17.03.2010
• - Emine Hançerli (4.Örnek)
• Adres: Eğitim Atölyesi - Yıldızeli / Sivas
• Tarih: 17.03.2010
• - Emine Tonus (5.Örnek)
• Adres: Cumhuriyet Üniversitesi, SMYO, Sivas.
• Tarih: 17.03.2010