A COMPARATIVE RESEARCH ON TAFFATIE FROM HISTORICAL FABRICS

Year 2021, , 38 - 53, 28.06.2021

Ebru Çatalkaya Gök Günay Atalayer

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2021.147

Abstract

Silk is used in the warp and weft of taffeta fabrics. It is a type of silk fabric woven. The name taffeta can be found in historical documents since the 14th century. It was attempted to follow the historical development of taffeta fabric from important sources such as the 1453 Heritage section book, the Istanbul Specialization Law of 1502, the 1516 Uzun Hasan Law, the 1640 narh registers, the 1455-1764 Bursa court registers. However, during their searches, it was noticed that no detailed study was done on taffeta fabric. The aim of the study is to focus on the historical development of taffeta fabric, the origin of the word, its types and features, and to document the fabric identities by analysing the 20th century samples that can be accessed from the AHBV Ülker Muncuk Museum. In addition, attention has been drawn to the difference of this fabric, which is constantly similar to vale and canfes fabrics in written sources, with other fabrics. The article is important in terms of determining the difference between the fabrics produced today. In the research, scanning and analysis methods based on descriptions were used. This essay is limited to the accessible taffeta fabrics which dated between the 14th and the 20th century.
As a result of the research, based on the discourses in the sources and the fabrics analysed, taffeta fabric; It can be defined as a full, showy type of fabric with silk warp and weft, which is woven with tabby, generally does not undergo any heat treatment after being woven. In taffeta, the similarity of the yarn structure of the warp and weft, having more twist, not being processed after weaving are the quality elements that are the structural determinants of the fabric. Considering the variety and the areas it touches in the written documents, it suggests that it has woven a large amount of taffeta fabric. Because; Taffeta fabrics are known by various names according to the colours they are used, the place they touch, their quality and whether they are local or not. Considering the areas of use, it can be said that it has a very special usage area such as both clothing and home textile, space covering and even socks. The fact that there are many varieties suggests that there may be structural differences in the fabric. In this case, we can say that the common feature is double twisted silk warp and silk weft and plain weave. It has been seen in the written sources that taffeta fabric is generally compared to vale and canfes fabric. All three fabrics are thought to be compared to each other because they are woven with silk thread and plain weave. However, all three fabrics have different properties from each other. As a result of the investigations made in this direction, taffeta fabric; It has been evaluated in terms of historical development, knitting type, colour, place of use, quality, post-weaving processes. Today, this type of fabric continues to be woven with rayon (rayon) and nylon mix raw materials and is mostly used as evening dresses, bridal gowns and lining in the market. Apart from this, it is seen that tafetta (taffeta) is preferred in the production of coats and raincoats in well-known textile brands.

Keywords

Traditional Silk Fabric, Fabric Analysis, Taffeta, Vale, Canfes

TARİHSEL KUMAŞLARDAN TAFTA ÜZERİNE KARŞILAŞTIRILMALI BİR ARAŞTIRMA

Abstract

Tafta kumaşlar çözgüsünde ve atkısında ipek kullanılarak dokunmuş düz ipekli bir kumaş türüdür. Tarihi belgelere bakıldığında tafta ismine XIV. yüzyıldan itibaren rastlanmaktadır. 1453 Miras bölüm defteri, 1502 tarihli İstanbul İhtisab Kanunnamesi, 1516 Uzun Hasan Kanunu, 1640 narh defterleri, 1455-1764 Bursa mahkeme sicilleri gibi önemli kaynaklardan tafta kumaşının tarihsel gelişimi izlenmeye çalışılmıştır. Ancak yapılan araştırmalar sırasında tafta kumaşı üzerine ayrıntılı bir çalışmanın yapılmadığı fark edilmiştir.
Çalışmanın amacı tafta kumaşının tarihi gelişimi, kelime kökeni, çeşitleri ve özellikleri üzerinde durulması ile AHBV Ülker Muncuk Müzesi’nden ulaşılabilen XX. yüzyıl örneklerinin analizlerinin yapılarak kumaş kimliklerinin literatüre kazandırılmasıdır. Ayrıca yazılı kaynaklarda vale ve canfes kumaşları ile sürekli benzerlik gösteren bu kumaşın diğer kumaşlar ile farkına dikkat çekilmiştir. Çalışma günümüzde piyasada üretilen kumaşlar ile arasındaki farkın belirlenebilmesi açısından ise önem taşımaktadır. Araştırmada betimlemelere dayalı tarama ve analiz yöntemleri kullanılmıştır. Çalışma XIV. – XX. yüzyıl arasında tarihlenmiş eldeki örnek tafta (tafetta) kumaşlar ile sınırlandırılmıştır.

Keywords

Geleneksel İpekli Kumaş, Kumaş Analizi, Tafta, Vale, Canfes

References

• Amanjani, Salimeh. “Bir Çözgü Boyama-Desenlendirme Tekniği Olarak “İkat” ve Çağdaş Uygulaması”. Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik tezi, Marmara Üniversitesi, 2018.
• Arseven, Celal Esad. Sanat Ansiklopedisi, Cilt IV. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1975.
• Atalayer, Günay. “Dünden Bugüne Anadolu’da Kumaş̧ Dokuma Sanatı”, Türk Kültüründe Sanat ve Mimari, İstanbul, (1993):41-72.
• Atasoy, Nurhan; Denny, Walter B.; Mackie, Louise W.; Tezcan, Hülya. İpek Osmanlı Dokuma Sanatı, İstanbul: TEB İletişim ve Yayıncılık, 2001.
• Ayverdi, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Kubbealtı Lugatı, 2011.
• Bizbirlik, Alpay. “Tereke Kayıtlarına göre 17. Yüzyılın Ortalarında Manisa Ailesinin Sosyo-Ekonomik Durumu”, Tarihin Peşinde, 4 (2010): 25-42.
• Carbognan, Cosimo Camides. 18. Yüzyılın Sonunda İstanbul.Çev. Erendiz Özbayoğlu, İstanbul: Eren Yayıncılık, 1993.
• Cenkmen, Emin. Osmanlı Sarayı Kıyafetleri, İstanbul: Türkiye Basımevi, 1948.
• Chaudhuri, Kirti N. The Trading world of Asia and the English East India Company: 1660-1760, New York: Cambridge University Press, 1978.
• Chaudhuri, Susil. Trade and Commercial Organisation in Bengal, with Special Referencetothe English East India Company 1650-1720, (Doctor of Philosophy). The University of London, 1969.
• CIETA. Notes on Hand-Weaving Techniques in Plain and Figured Textiles, France: Centre International D’etude Des Textiles Anciens, 1987.
• CIETA. Vocabulary of Technical Terms Fabric, France: Centre International D’etude Des Textiles Anciens, 2006.
• Dalsar, Fahri. Bursa’da İpekçilik, İstanbul: İÜ Yayınları, 1960.
• Ekşi, İrem, Arıkan. “Estetik Açıdan Lampas Kumaşın Yapısal Bir İncelemesi”. Yayınlanmamış Sanatta Yeterli tezi, Marmara Üniversitesi, 2014.
• Ergür, Atilla. Tekstil Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2002.
• Gök Çatalkaya, Ebru. “Geleneksel Canfes Kumaşı”, Tekstil, Moda, Sanat, Tasarım Sempozyumunda Sunulan Bildiri, İstanbul, Kasım 19-20, 2020.
• Gönül, Macide. “Eski Dokumacılık ve Yurdumuzdaki Gelişimi I”, Türk Folklor Araştırmaları, 217. (1967): 4499-4503.
• İnalcık, Halil. Türkiye Tekstil Tarihi Üzerine Araştırmalar, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası, 2008.
• Karaağaç, Günay. “Türkçenin Komşu Dillere Verdiği Giyim Kuşam Kültürüyle İlgili Kelimeler”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 5. (1998): 361-387.
• Kılıçoğlu, Safa; Araz, Nezihe; Devrim, Hakkı. Meydan Larousse Büyük Lugat ve Ansiklopedi, Cilt 19, Sabah, 1990.
• Kılıçoğlu, Safa; Araz, Nezihe; Devrim, Hakkı. Meydan Larousse Büyük Lugat ve Ansiklopedi, Cilt 4. Meydan Gazetecilik ve Neşriyat Şirketi Yayınları, 1992.
• Koçu, Reşad, Ekrem. Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, İstanbul: Doğan Kitap., 1.Baskı, 2015.
• Kütükoğlu, Mübahat. S. Osmanlılarda Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri, İstanbul: Enderun Kitabevi, 1983.
• Öz, Tahsin. Türk Kumaş ve Kadifeleri I. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1946.
• Özbel, Kenan. El Sanatları III, Eski Türk Kumaşları. Kılavuz Kitaplar IX. CHP Halkevleri Bürosu, 1948.
• Özen, Mine, Esiner. “Türkçe’de Kumaş Adları”, Tarih Dergisi, Fatih Sultan Mehmed’e Hatıra Sayısı 33. (1982): 291-340.
• Salman, Fikri. “Türk Kumaş Sanatında Görülen Geleneksel Kumaş Çeşitlerimiz”, Sanat Dergisi: Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, 6. (2004):13-42.
• Salman, Fikri. Türk Kumaş Sanatı, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, 2011.
• Sami, Şemseddin. Kâmûs-ı Türkî (Latin harfleriyle).Hazırlayanlar: Raşit Gündoğdu, Niyazi Adıgüzel, Ebul Faruk Önal. İstanbul: İdeal Kültür, 2017.
• Yatman, Nurettin. Türk Kumaşları, Ankara: Ankara Halkevi Neşriyatı, 1945.
• Yücel. Yaşar. Osmanlı Devlet Düzenine Ait Metinler V. 1640 Tarihli Es’ar Defteri Metnin Türk Harflerine Çevirisi ve Değerlendirilmesi, Ankara: Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Basımevi, 1982.
• Tezcan, Hülya. Atlaslar Atlası – Pamuklu, Yün ve İpek Kumaş Koleksiyonu, İstanbul: Yapı Kredi Koleksiyonları, 1993.
• Tezcan, Hülya. Osmanlı Sarayının Çocukları Şehzadeler ve Hanım Sultanların Yaşamları, Giysileri, İstanbul: Aygaz Yayınları, 2006.
• Tezcan, Hülya ve Özpınar, Berna. Şadiye Ulusoy Koleksiyonu Katalog, ITTC, İstanbul, Kasım 4-6, 2015.
• Tezcan, Hülya. Bursa’nın İpeklisi (Tarihi, Ticareti, Pamukluları ve İpeklileriyle Ünlü Bursa), Bursa: Bursa Kültür A.Ş. 2017a.
• Tezcan, Hülya. Kutsal Mekanlarda Kutsanmış Örtüler, İstanbul: Masa Yayınları, 2017b.
• Toparlı, Recep. Ahmet Vefik Paşa Lehce-i Osmânî, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları:743, Türkiye Türkçesi Sözlükleri Projesi: 1, Eski Sözlükler Dizisi: 3, .2000.
• TSE 1502 Sultan II. Bayezid tarafından yürürlüğe konulan Dünyanın bugünkü manada ilk standardı Kanunname-i İhtisab-ı Bursa. Türk Standartları Enstitüsü, Erişim 05 Ocak, 2021 https://www.tse.org.tr/IcerikDetay?ID=547
• Türk Dil Kurumu Sözlük, Erişim 05 Ocak, 2021 https://sozluk.gov.tr