ÇORUM’UN BAZI KÖYLERİNDE ÜRETİLEN KIL DOKUMA ÖRNEKLERİ

Yıl 2019, Sayı: 14, 65 - 77, 25.06.2019

Begül Özkoca

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.123

Öz

Kültürel
mirasımızın görsel temelleri olan dokumalar; Anadolu’nun birçok il, ilçe ve
köylerinde farklı renk, motif ve kullanım amacına yönelik değişik şekillerde
karşımıza çıkmaktadır. Yaşanılan yörede farklılıklar gösteren hammadde
renklerde, motiflerde ve kullanım amacında belirleyici olan ana etkendir. Hayvancılığın
gelişmiş olması dokumacılığın yapılma amacı için ayrı bir olumlu unsurdur.
Hayvanların etinden sütünden yararlanıldığı kadar yün ve kılından da fayda
sağlanmıştır. Renk ve motif bakımından zengin dokumaların yanında kıl dokumalar
Anadolu’da azımsanmayacak kadar geniş bir yere sahiptir. Diğer dokuma türlerine
göre daha sade, sınırlı renk alternatifi ve fonksiyonel olmaları bakımından
değişkendir. Çorum ili genelinde yapılan alan araştırması sonucunda köylerde
günümüzde yapımı devam etmemektedir. Fakat elde var olan kıl dokumalar hala
kullanılmaktadır. Bu makalede, Çorum ilinin bazı köylerinde örneklerine
ulaşılan kıl dokumalar renk, motif, hammadde ve kullanım amacı dikkate alınarak
incelenmiştir. İncelenen 10 adet
örnek de çoğunlukla kılın doğal rengi, zemini belirli aralıklarla bölen
çubuk motifi, kenar temizleme tekniği olarak saç örgüsü ve saçak bırakma
teknikleri uygulanmıştır. Kullanım amacı bakımından; azık ve pazar heybesi,
torba, yer yaygısı, yufka mendili, sofra bezi, iş önlüğü, çadır örtüsü ve
hububat çuvalı olarak çeşitlidir. 

Anahtar Kelimeler

Çorum, Köy, Kirkitli Dokuma, Kıl Dokuma

Kaynakça

• Atlıhan, Şerife (1992). “Güney-Batı Anadolu’da Karacadır”, Kültür-Sanat, Sayı:15, Eylül, s. 49-50.
• Deniz, Bekir (2000). “Türk Dünyasında Halı ve Düz Dokuma Yaygıları”, Ankara: A.K.M yayınları, s. 85-86
• Dulkadir, Hilmi (1997). “İçel’de Son Yörükler Sarıkeçililer”, Mersin: İçel Valiliği Yayınları:3, s. 83
• Eliçin, Ayhan ve diğer. (2000). “Kıl Keçilerinden Elde Edilen Üst-Alt Kılların Bazı Fiziksel Özellikleri ile Kullanım Şekilleri”, s. 37, Ankara.
• Eren, Naci (1976). “Yörük Çuvalları”, Türkiye’miz, 6(18), s.27.
• Önder, Mehmet (1995). “Antika Ve Eski Eserler Kılavuzu”, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları, s. 56.
• Gerçek, Günay (1982). “Eskişehir ve Civarı Cicim ve Sili Dokumacılığı”, Türk Etnografya Dergisi, S.XVII, s. 40.
• Gürdal, Mustafa (1976). “Antalya Yörükleri”, İstanbul: Türk Etnografya Dergisi, Sayı: XV, s. 66
• Kayıpmaz, Fahrettin ve Kayıpmaz, Naciye (1993), “Isparta Çevresi Yörük Kilimleri”, Türkiye’miz, 23 (69), s. 36.
• Kutlu, Muhtar (1987). “Doğu Anadolu Göçer Topluluklarında Karaçadır”, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, Cilt V, Maddi Kültür, s. 329.
• 1- Zeliha Aksoy, 19.04.2018 (Osmancık ilçesi Başpınar köyü, ev hanımı)
• 2- Emine Savaksız, 19.04.2018 (Osmancık ilçesi Fındıcak köyü, ev hanımı)
• 3- Ayşe Tuncay, 19.04.2018 (Osmancık ilçesi Başpınar köyü, ev hanımı)
• 4- Safiye Aksoy, 19.04.2018 (Osmancık ilçesi Başpınar köyü, ev hanımı)
• 5- Firdevs Bağcı, 21.04.2018 (Dodurga ilçesi Ayva köyü, ev hanımı)
• 6- Zeynep Erdoğan, 21.04.2018 (Dodurga ilçesi Ayva köyü, ev hanımı)
• 7- Hüseyin Biçer, 21.04.2018 (Dodurga ilçesi Yeniköy, emekli)
• 8- Mehmet Oduncu, 23.04.2018 (Laçin ilçesi Narlıköy, emekli)