Gürcistan’da Yaşayan Azerbaycan Türkleri Arasında Bebeklerin Çileden Çıkarılması ve Sonrası Gelenekler, Törenler, Terbiye Yöntemleri

Year 2025, Issue: 90, 165 - 178, 30.07.2025

Esed Aliyev

Abstract

Günümüz Gürcistan arazisinin bazı bölgelerinde eski dönemlerden bu yana Azerbaycanlılar/Türkler yaşamıştır. Onların şekillenmesine farklı Türk boyları katkıda bulunmuştur. Azerbaycan Türklerinin bir parçası olan Gürcistan Azerbaycanlılarının yaşantısında, yeni doğmuş çocuklarla ilgili icra edilen bir takım gelenek (çile takkesi ve gömleği giyindirmek, hayvanın boyun kemiği atılmış su ile banyo yaptırmak, topraktan geçirmek vs.), tören (ahit kardeşliği, ahit bacılığı, diş hediğine toplanma, saç ve tırnak kesme, küçük düğün/sünnet düğünü, kirve akrabalığı vs), belirli bir yaşa ulaştığında onların ahlaki, çalışma, fiziki, akli ve estetik terbiyesi yer almaktaydı.
Makalede ayrıca çocuklarda ahlaki terbiyenin sağlanması için ebeveyn-evlat ilişkilerine, onların karşılıklı güven ve iletişim güzelliğine özel dikkat yetirildiği kaydedilmektedir. İletişim güzelliği, başkalarını işitme, dinleme becerisi, diğerlerinin olumlu düşüncelerini, öğütlerini kavrama, kabul etme kabiliyeti ahlaki terbiyeye tam anlamıyla nail olmanın temel şartı kabul edilirdi.
Tarihi-etnografik açıdan ilk defa tarafımızdan kaleme alınan bu makalede çocuklara, onlarla bağlı meselelere bebeklikten itibaren ebeveyn tarafından bu şekilde kompleks yaklaşılmasının, onları kökü binyılların derinliklerinden boy gösteren milli değerlerimize, gelenek ve göreneklerimize saygı ruhunda yetiştirmeye, şekillendirmeye yönelik olduğu vurgulanmaktadır.

Keywords

Gürcistan Azerbaycanlıları/Türkleri , Çocuklar , Gelenekler , Törenler , Eğitim

Ethical Statement

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Among Georgian Azerbaijani-Turks, The Customs, Ceremonies, Methods of Upbringing of İnfants and Their Subsequent Customs

Abstract

Azerbaijani-Turks have lived in several regions of present-day Georgia since ancient times. Various Turkic tribes participated in their formation. One of the most important places in the family life of the Georgian Azerbaijani-Turks, who are an integral part of the Azerbaijani Turks, are the customs performed in connection with newborn children (dressing them in a turban, a shirt, bathing the animal with water containing the neck bone, passing through the soil, etc.), ceremonies (covenant brotherhood, covenant sisterhood, tooth brushing, shaving hair, nail trimming, as well as small wedding-circumcision wedding, kinship, etc.), when they reached the appropriate age, their moral education, labor education, physical education, mental education, as well as aesthetic education .
In this article written by us for the first time in a historical-ethnographic style, it is emphasized that such a comprehensive approach to children and their related issues by parents from infancy to childhood serves to educate and shape them in the spirit of respect for our national values and traditions, whose roots are rooted in the depths of thousands of years.
It is also emphasized that special attention was paid to parent-child relations, mutual trust and beauty of communication between them in order to ensure the moral education of children in all its aspects. It is the beauty of communication, the ability to hear and listen to others, the ability to perceive and appreciate the positive opinions and advice of others, that were considered as the main conditions for achieving the integrity of moral education.

Keywords

Georgian Azerbaijanis-Turks , children , customs , ceremonies , education

References

• Aliyev, A. T. (1995). Gürcüstan Azerbaycanlılarının manevi medeniyyeti. Elm.
• Aliyev, A. T. (2010). Gürcüstan Azerbaycanlıları arasında körpe uşaqlarla bağlı merasimler (XIX esrin sonu-XX esrin evvelleri). Bakı Universitetinin Haberleri. Humanitar Elmler Seriyası. 4, 113-118.
• Aliyev, E. T. (2012). XIX-XX esrin evvellerinde Gürcüstan Azerbaycanlılarının aile meişeti, Elm ve tehsil.
• Aliyev, G. E. (2009). Gafgaz tarihi (en gedim çağlardan XVIII esrin sonuna dek). Elm.
• Argutinskiy-Dolgorukov, А. М., Boçkareva, V. P. ve Daniloviç, R. İ. (1897). Rayon Tiflisskogo-Karssko-Erivanskoy Jeleznoy Dorogi v Ekonomiçeskom i Kommersçeskom Otnoşeniyakh, MİEBGKZK. Zagafgazskoy Jeleznoy Darogi.
• Babazade, E. T. (2012). Gence Hanlığının tarihinden. Şerg-Gerb.
• Bakıkhanov, А. А. (1991). Gyulistani İram. Elm.
• Beydili (Memmedov), C. ( 2005). Köçebe ruhu. Azerbaycan Jurnalı, 4,171-180.
• Botaşev, M. D. (2001). Ustanovlenie İskusstvennogo Rodstva pri Obryadakh Detskogo Çikla u Karaçaevçev. Karaçaevçı i Balkarçı: Yazıka, Etnografiya, Arkheologiya. Folklor. 137-193
• Dağlı, S. (1992). Bahar Oğlu. Azerneşr.
• Djafarzade, İ. M. (1973). Gobustan (Naskalnıe İzbrajeniya). Elm.
• Efendiyev, O. N. (1983). Aşıg Poeziyasının estetik problemləri. Azerneşr.
• Eritsov, A. D. (1887). Ekonomiçeskiy Bıt Gosudarstvennıkh Krestyan Borçalinskogo Uezda, MİEBGKZK, VII, 367-534.
• Gadjiyeva, S. Ş. (1961). Kumıki, Akademii Nauk SSSR.
• Gadjieva, S. Ş. (1990). Dagestanskie Terekemençı XIX-naç. XX, v.. Nauka.
• Gazıyev, S. M. (1965). Gebelede Aparılmış Arkheoloji Tedqiqat ve Gazıntıların İlk Yekunları, Azerbaycanın Maddi Medeniyyeti. Der., Bakı. Azerbaycan SSSR EA Neşriyyatı. VI, ss. 235-247.
• Gedirzade, H. G. (2003). Aile ve meişetle bağlı adetler, inamlar, etnogenetik elageler (nakhçıvan materialları esasında). Elm.
• Gencevi, N. (1983). Yeddi gözel. Elm.
• Guliyev, H. A. (1986). Azerbaycanda aile meişetinin bezi meseleleri. Elm.
• Guliyeva, N. M. (2005). Azerbaycanda müasir kend ailesi. Elm.
• Hesenli, S. (1990) 101 Hadis (Hazreti Muhammed Aleyhisselamın Söyledikleri), Genclik.
• Kalafat, Y. (2006). Balkanlardan Uluğ Türkistan’a Türk halk inançları. Berikan.
• Kerimov, G. M. (1987). Şeriet ve onun sosial mahiyyeti. Azerneşr.
• Kırzıoğlu, M. F. (1972). Karapapaklar. Borçalı-Kazak Uruğunun Kür-Aras Boylarındakı 1800 yılına bir bakış. Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Makarenko, A. S. (1950). Seçilmiş pedagoji eserleri. Azerbaycan Mektebi Jurnalı Neşri.
• Memmedli, Ş. B. (1997). Alın yazımız. Dayag.
• Memmedov, İ. (2008). Azerbaycan dilinin etnografik leksikası. Elm.
• Memmedov, K. H. (Ed.) (2013). Borçalı abideleri. Tbilisi.
• Mevlana Celaleddin Rûmî (2015). Mesnev-i Ma’nevî (D. Örs, H. Kırlangıç, Haz.), Türkiye Yazma Eserler Kurumu.
• Mustafayev, C. (1983). Senetin milli kökleri. Osman Efendiyev: Aşıg poeziyasının estetik problemleri, Azerneşr, 3-9.
• Ortabaeva, R. A. (2001). Karaçaevo-Balkarskie Kolıbelnıe Pesni v Severokavkazskom Folklornom Kontekste, Karaçaevçı i Balkarçı: Yazıka, Etnografiya, Arkheologiya. Folklor, RAN, 286-299.
• Özdemir, C. (2017). Dede Korkut kitabında saygı. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 16, 7-29.
• Recebli, G. E. (2013). Azerbaycan tarihi. Elm ve tehsil.
• Rüstemov, Y. (2006). Mövlana Celaleddin Ruminin sufilik felsefesi. Nurlar Neşriyyat.
• Tehleli, A. (2006). Haqqın gözü terezidir (Etnografik Düşünceler). Azerneşr.
• Tusi, H. N. (1980). Akhlagi-Nasiri. Elm.
• Zeynalov, F ve Alizade, S. (1988). Kitab-ı Dede Korkut. Yazıçı.