Yetişkin Tıp 2 Diyabetli Bireylerde Gıda Güvenliği Bilinç Düzeyi ile Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Değerlendirilmesi

Year 2024, Volume: 8 Issue: 2, 56 - 66, 11.08.2024

Elif Naz Dilbaz , Berkin Özyılmaz Kırcali

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Tip 2 diyabetli yetişkinlerde gıda güvenliği ve sağlık okuryazarlığı düzeylerini incelemektedir. Çanakkale'ye bağlı bir devlet hastanesinin diyabet polikliniğine başvuran ve çalışmaya katılmaya gönüllü 209 Tip 2 diyabetli hastalar ile gerçekleştirilen kesitsel çalışma, Mayıs-Haziran 2024 tarihleri arasında yüz yüze görüşme yöntemi ve anket formları aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarında, kadınların gıda güvenliği politikaları konusundaki bilgi düzeylerinin erkeklere göre istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0,05). Sağlık okuryazarlığı düzeyleri açısından ise kadınlar ile erkekler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gözlemlenmemiştir (p>0,05). Eğitim düzeyi açısından yapılan analizlerde, farklı eğitim seviyelerine sahip bireyler arasında gıda güvenliği bilgi düzeyleri açısından anlamlı bir farklılık gözlemlenmemiştir (p>0,05); ancak yüksek eğitim düzeyine sahip bireylerin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin daha yüksek olduğu sonucuna varılmıştır (p<0,05). Bununla birlikte, daha yüksek eğitim düzeyine sahip bireylerin daha yüksek sağlık okuryazarlığı düzeylerine sahip olduğu belirlenmiştir (p<0,05) Sonuç olarak, cinsiyet ve eğitim düzeyine göre özelleştirilmiş sağlık eğitim programları ve farkındalık kampanyalarının, diyabetli bireylerde gıda güvenliği ve sağlık okuryazarlığı düzeylerini artırma potansiyeline sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Bu bulgular, sağlık hizmetleri sağlayıcıları ve politika yapıcıları için stratejik yönergeler sunabilir.

Keywords

Tip 2 diyabet, gıda güvenliği, sağlık okuryazarlılığı, diyabet yönetimi

Ethical Statement

İstanbul Aydın Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu, bu çalışmanın etik açıdan uygun olduğuna karar vererek 28 Mart 2023 tarihinde 2024/04 karar numarasıyla onaylamıştır.

Assessment of Food Security Awareness and Health Literacy Levels in Adults with Type 2 Diabetes: A Case Study from a State Hospital in Çanakka

Abstract

This study examines food security and health literacy levels among adults with Type 2 diabetes. A cross-sectional study was conducted with 209 Type 2 diabetic patients who attended the diabetes clinic of a state hospital in Çanakkale and voluntarily agreed to participate. The study was carried out through face-to-face interviews using survey forms between May and June 2024. The research findings indicate that women have statistically significantly higher knowledge of food security policies than men (p<0.05). Regarding health literacy levels, no statistically significant difference was observed between women and men (p>0.05). The analysis based on educational attainment revealed no significant difference in food security knowledge levels among individuals with different education levels (p>0.05); however, individuals with higher education levels were found to have higher health literacy levels (p<0.05). In conclusion, health education programs and awareness campaigns tailored to gender and education level can potentially improve food security and health literacy levels among diabetic individuals. These findings can provide strategic guidelines for healthcare providers and policymakers.

Keywords

Type 2 diabetic, Food Safety, Health literacy

References

• Akalın, S.N. (2022). Diyabetin sınıflandırılması ve tanı kriterleri. TEMD Dergisi, 1, 17-18.
• Aydın, G. (2011). Tüketicilerin Gıda Güvenliği Bilinç Düzeylerine Etki Eden Faktörlerin Analizi: Samsun ili Kentsel Alan Örneği. Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Samsun.
• Bal G., Göktolga G. & Karkacier O. (2006). Gıda güvenliği konusunda tüketici bilincinin incelenmesi (Tokat ili örneği). Tarım Ekonomisi Dergisi, 12(1), 9-18.
• Dinler, K.K. (2023). Göztepe Prof. Dr. Süleyman Yalçın Şehir Hastanesi Diyabet-Obezite Polikliniğine Başvuran Tip 2 Diyabetlilerde Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ile Diyabet Tedavisine Uyum Arasındaki İlişkinin Araştırılması. Tıpta uzmanlık tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) (2022). Food Safety. Erişim tarihi: 09.07.2024, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/food-safety
• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ). (2024). Diyabet 2023. Erişim tarihi: 08.07.2024, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes
• Evans, W.E. & Gwynne, R.C. (2020). Identifying vulnerable populations at risk of foodborne infection: People with diabetes mellitus. Food Protection Trends, 40(5), 374-379.
• Güven, E. (2010). Yalova İlinde Yaşayan Farklı Eğitim ve Gelir Düzeyine Sahip Fertlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Gıda Güvenliği Bilgisinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek lisans tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• İşleten, M., Yüceer, Y. K., Yılmaz, E. & Mendeş, M. (2007). Consumer attitudes and factors affecting buying decision for functional foods. Gıda, 32(1), 25-32.
• Koç, F., Yıldız, H., Çelik, İ., Göktürk, F. & Şahin, S. (2015). Gıda güvenliği ve küresel ısınma: Türkiye örneği. Türkiye Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(4), 123-135.
• Konyalıoğlu, F.S. (2023). Tip 2 Diyabeti Olan Hastaların Sosyo-Demografik ve Diyabet ile İlgili Özelliklerinin, Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin, Diyabet Öz Yönetimlerinin Metabolik Kontrol Üzerine Etkisi. Tıpta uzmanlık tezi, Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Kurtaran, S. (2023). Tip 2 Diyabetli Hastalarda Hastalık Öz Yönetimlerinin Değerlendirilmesi. Tıpta uzmanlık tezi, Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Memiş, E. (2009). Ortaöğretim Kurumlarının Yemekhanelerinde Çalışan Personelin, Öğrencilerin ve Öğretmenlerin Gıda Güvenliği Konusunda Bilgi ve Tutumları. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Pawlak, K. & Kolodziejczak, M. (2020). The role of agriculture in ensuring food security in developing countries: considerations in the context of the problem of sustainable food production. Sustainability,12(7), 5488. https://doi.org/10.3390/su12072673
• Pourhabibi, N., Mohebbi, B., Sadeghi, R., Shakibazadeh, E., Sanjari, M., Tol, A. & Yaseri, M. (2022a). Determinants of poor treatment adherence among patients with type 2 diabetes and limited health literacy: A scoping review. Hindawi Journal of Diabetes Research, Article ID 2980250. https://doi.org/ss.10
• Pourhabibi, N., Mohebbi, B., Sadeghi, R., Shakibazadeh, E., Sanjari, M., Tol, A. & Yaseri, M. (2022b). Food insecurity, self-care behaviors, and glycemic control among low-income adults with type 2 diabetes: Cross-sectional analysis. Diabetes Care, 35(2), 233. https://doi.org/10.2337/dc11-1625
• Sevinç, A.Y. (2023). Sağlık Bilimleri Fakültesinde Okuyan Öğrencilerde Beslenme Okuryazarlığı ile Gıda Güvenliği Bilinç Düzeyinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Sezer, A. & Kadıoğlu, H. (2014). Yetişkin sağlık okuryazarlığı ölçeği’nin geliştirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17, 3, 165-170.
• Sørensen, K., Van den Broucke, S., Fullam, J., Doyle, G., Pelikan, J., Slonska, Z. & Brand, H. (2012). Health literacy and public health: a systematic review and integration of definitions and models. BMC public health, 12, 80. https://doi.org/10.1186/1471-2458-12-80
• Topuzoğlu, A., Hıdıroğlu, S., Ay, P., Önsüz, F. and İkiışık, H. (2007). Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(4), 253-258.
• Türk Diyabet Vakfı (TDV). (2019). Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2019. Erişim tarihi: 04.07.2024, https://www.turkdiab.org/admin/PICS/files/Diyabet_Tani_ve_Tedavi_Rehberi_2019.pdf 6(4), 253-258.
• Uluslararası Diyabet Federasyonu (UDF). (2021). IDF Diyabet Atlası. 10. Baskı. Erişim tarihi: 13 Nisan 2024, https://diabetesatlas.org//idfawp/resourcefiles/2021/07IDF_Atlas_10th_Edition_2021.pdf