Yetişkin Tıp 2 Diyabetli Bireylerde Gıda Güvenliği Bilinç Düzeyi ile Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: xx

Elif Naz Dilbaz Berkin Özyılmaz Kırcali

Öz

Çalışmanın amacı, Tip 2 diyabetli yetişkinlerde gıda güvenliği ve sağlık okuryazarlığı düzeylerini açıklamaktır. Çanakkale'ye bağlı bir devlet hastanesinin diyabet polikliniğine katılımı ve çalışmayı kabul eden 209 Tip 2 diyabetli hasta üzerinde Mayıs-Haziran 2024 arasında yüz yüze anket yöntemiyle kesitsel bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçları, kadınların gıda güvenliği politikası bilgilerinin erkeklere göre önemli ölçüde daha yüksek olduğunu göstermektedir. Ancak, kadın ve erkeğin yaşayacağı sağlık okuryazarlık düzeyi benzer seviyelerde. Ayrıca, farklı eğitim seviyelerine sahip olabileceğiniz gıda güvenliği bilgi düzeyi arasında anlamlı bir fark gözlemlenmemiş ve eğitimin sağlık durumuna göre okuryazarlık düzeyinde de anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. Bulgulara göre, diyabetli bireylerde gıda güvenliği ve sağlık okuryazarlığı düzeylerini artırmak için cinsiyet ve eğitim düzeyine göre kişiselleştirilmiş eğitim programları ve bilinçlendirme kampanyalarının gerekliliği vurgulanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Tıp 2 Diyabetli Bireyler, Gıda Güvenliği, Sağlık Okuryazarlığı, Diyabet Yönetimi

Anahtar Kelimeler

Tip 2 diyabet, gıda güvenliği, sağlık okuryazarlılığı, diyabet yönetimi

Etik Beyan

İstanbul Aydın Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu, bu çalışmanın etik açıdan uygun olduğuna karar vererek 28 Mart 2023 tarihinde 2024/04 karar numarasıyla onaylamıştır.

Kaynakça

• Akalın, S.N. (2022). Diyabetin sınıflandırılması ve tanı kriterleri. TEMD Dergisi, 1, 17-18.
• Aydın, G. (2011). Tüketicilerin Gıda Güvenliği Bilinç Düzeylerine Etki Eden Faktörlerin Analizi: Samsun ili Kentsel Alan Örneği. Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Samsun.
• Bal G., Göktolga G. & Karkacier O. (2006). Gıda güvenliği konusunda tüketici bilincinin incelenmesi (Tokat ili örneği). Tarım Ekonomisi Dergisi, 12(1), 9-18.
• Dinler, K.K. (2023). Göztepe Prof. Dr. Süleyman Yalçın Şehir Hastanesi Diyabet-Obezite Polikliniğine Başvuran Tip 2 Diyabetlilerde Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ile Diyabet Tedavisine Uyum Arasındaki İlişkinin Araştırılması. Tıpta uzmanlık tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) (2022). Food Safety. Erişim tarihi: 09.07.2024, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/food-safety
• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ). (2024). Diyabet 2023. Erişim tarihi: 08.07.2024, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes
• Evans, W.E. & Gwynne, R.C. (2020). Identifying vulnerable populations at risk of foodborne infection: People with diabetes mellitus. Food Protection Trends, 40(5), 374-379.
• Güven, E. (2010). Yalova İlinde Yaşayan Farklı Eğitim ve Gelir Düzeyine Sahip Fertlerin Beslenme Alışkanlıkları ve Gıda Güvenliği Bilgisinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek lisans tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• İşleten, M., Yüceer, Y. K., Yılmaz, E. & Mendeş, M. (2007). Consumer attitudes and factors affecting buying decision for functional foods. Gıda, 32(1), 25-32.
• Koç, F., Yıldız, H., Çelik, İ., Göktürk, F. & Şahin, S. (2015). Gıda güvenliği ve küresel ısınma: Türkiye örneği. Türkiye Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(4), 123-135.
• Konyalıoğlu, F.S. (2023). Tip 2 Diyabeti Olan Hastaların Sosyo-Demografik ve Diyabet ile İlgili Özelliklerinin, Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin, Diyabet Öz Yönetimlerinin Metabolik Kontrol Üzerine Etkisi. Tıpta uzmanlık tezi, Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Kurtaran, S. (2023). Tip 2 Diyabetli Hastalarda Hastalık Öz Yönetimlerinin Değerlendirilmesi. Tıpta uzmanlık tezi, Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Memiş, E. (2009). Ortaöğretim Kurumlarının Yemekhanelerinde Çalışan Personelin, Öğrencilerin ve Öğretmenlerin Gıda Güvenliği Konusunda Bilgi ve Tutumları. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Pawlak, K. & Kolodziejczak, M. (2020). The role of agriculture in ensuring food security in developing countries: considerations in the context of the problem of sustainable food production. Sustainability,12(7), 5488. https://doi.org/10.3390/su12072673
• Pourhabibi, N., Mohebbi, B., Sadeghi, R., Shakibazadeh, E., Sanjari, M., Tol, A. & Yaseri, M. (2022a). Determinants of poor treatment adherence among patients with type 2 diabetes and limited health literacy: A scoping review. Hindawi Journal of Diabetes Research, Article ID 2980250. https://doi.org/ss.10
• Pourhabibi, N., Mohebbi, B., Sadeghi, R., Shakibazadeh, E., Sanjari, M., Tol, A. & Yaseri, M. (2022b). Food insecurity, self-care behaviors, and glycemic control among low-income adults with type 2 diabetes: Cross-sectional analysis. Diabetes Care, 35(2), 233. https://doi.org/10.2337/dc11-1625
• Sevinç, A.Y. (2023). Sağlık Bilimleri Fakültesinde Okuyan Öğrencilerde Beslenme Okuryazarlığı ile Gıda Güvenliği Bilinç Düzeyinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Sezer, A. & Kadıoğlu, H. (2014). Yetişkin sağlık okuryazarlığı ölçeği’nin geliştirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17, 3, 165-170.
• Sørensen, K., Van den Broucke, S., Fullam, J., Doyle, G., Pelikan, J., Slonska, Z. & Brand, H. (2012). Health literacy and public health: a systematic review and integration of definitions and models. BMC public health, 12, 80. https://doi.org/10.1186/1471-2458-12-80
• Topuzoğlu, A., Hıdıroğlu, S., Ay, P., Önsüz, F. and İkiışık, H. (2007). Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(4), 253-258.
• Türk Diyabet Vakfı (TDV). (2019). Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2019. Erişim tarihi: 04.07.2024, https://www.turkdiab.org/admin/PICS/files/Diyabet_Tani_ve_Tedavi_Rehberi_2019.pdf 6(4), 253-258.
• Uluslararası Diyabet Federasyonu (UDF). (2021). IDF Diyabet Atlası. 10. Baskı. Erişim tarihi: 13 Nisan 2024, https://diabetesatlas.org//idfawp/resourcefiles/2021/07IDF_Atlas_10th_Edition_2021.pdf