Şahmeran, Anadolu mitolojilerinde yer alan, Maran adı verilen, ‘yılanların şahı’ olarak bilinen akıl, iyilik ve şifa bulma
üzerine sembolik anlamlara sahip doğa üstü bir varlıktır. Belden yukarısı kadın biçiminde insan, belden aşağısı yılan
biçiminde olan bu varlığın yer altında yaşadığına inanılır. Anadolu kültüründe ve komşu kültürlerde benzer içeriklerle
efsane haline gelen Şahmeran; ulaşılabilen kaynaklarda, özellikle Anadolu’da Cemşab ismi ile geçen bir kişi ile
Şahmeran’ın karşılaşması sonucu gelişen olayları ve çıkarılan sembolik anlamları içerir. Ulaşılabilen bazı kaynaklarda
Lokman Hekimin Şahmeranla karşılaşmasına ilişkin efsanevi bilgiler de yer almaktadır. Bu kaynaklarda Lokman
Hekimin Şahmeran ile karşılaşması sonucu şifalı otları öğrendiği ayrıntılı olarak anlatılmaktadır. Bazı kaynaklarda yer
alan bilgiler arasında, efsanenin sonunda Şahmeran’ın öldürülüşünün insanlığın şifa bulmasına yönelik olduğuna
dair atıflar yer almaktadır. Şahmeran motifi, geleneksel tekstil sanatlarımızda önemli bir yer tutar. Örneğin halılarda,
yılanın kuyruk kısmından esinlenilerek yılan veya ejderha şeklinde soyutlanarak kullanıldığı görülür. Şahmeran motifi
ile birlikte hayat ağacı ve kuş motifleri yer alır ve ölümsüzlük, mutluluk, bereket ve koruma gibi sembolik anlamlar
içerir. Ulaşılabilen bilgiler bağlamında bu çalışmada Şahmeran efsanesi, Şahmeran’ın kökenleri ve kültürel önemi
üzerinde durularak, bu efsanevi varlığın günümüz Anadolu kültüründe nasıl bir yer tuttuğu ve tekstil sanatındaki
yansımalarının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmada, nitel araştırma ve döküman analizi yöntemlerinden
yararlanılmıştır. Buna göre, Şahmeran efsanesinin kökenleri, tarihsel süreci ve Anadolu Türk kültüründeki yeri ile tekstil
sanatına yansımalarına ilişkin ulaşılabilen bilimsel ve görsel yayınlar konu kapsamında taranmış, ilgili tekstil örneklerinin
görselleriyle araştırma desteklenmiştir
Şahmeran Anadolu mitolojisi tekstil sanatı efsane sembolik anlam
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Güzel Sanatlar |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 30 Kasım 2024 |
Gönderilme Tarihi | 2 Kasım 2024 |
Kabul Tarihi | 19 Kasım 2024 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Sayı: 1 |