Tiyatroda kadın oyunu kavramını tanımlamak mümkün mü?

Yıl 2025, Sayı: 2

Özlem Belkıs , Arzu Leylak

Öz

Kadın oyunu çeyrek yüzyıldır tiyatromuzda kullanılan bir kavram olmasına rağmen üzerinde kuramsal olarak durulmamış, tanım ve çerçevesi üzerine çalışılmamıştır. Bu araştırmada kadın oyunu nedir, nasıl tanımlanabilir, hangi anlamlarda kullanılmaktadır, sorularına yanıt aramayı amaçlamaktadır. Bunun için tiyatro profesyonellerinin kadın oyunu hakkındaki görüşlerini inceleyerek konuyu tartışılabilir bir noktaya çekmeyi, bu bağlamda da bir ilk çalışma olmayı hedeflemektedir. Araştırmada nitel bir yöntem kullanılmış, yorumlayıcı çatı olarak feminist perspektif benimsenmiştir. Creswell’in (2013) nitel araştırma prosedür, stratejileri ve kullanılacak dil üzerine önerileri izlenen makalede bulgular örneklenerek betimsel bir yaklaşımla aktarılmış, kaynaklar ışığında yorumlanmıştır. Kadın oyunu ifadesinin çeşitli kasıtları olduğu anlaşılmakla birlikte bu ifadeden feminist ya da toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifine sahip olması, kadın karakterin merkeze olması, dişil dil kullanılması, beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kadın oyunu, Kadın tiyatrosu, Feminist tiyatro, Nitel araştırma, Gömülü kuram

Teşekkür

Son okuma sürecinde emeği geçen Dr. Öğretim Üyesi Yunus Emre Gümüş'e teşekkür ederiz.

IS IT POSSIBLE TO DEFINE THE CONCEPT OF WOMEN’S PLAY IN THEATRE

Öz

Although women's play has been a concept used in our theatre for a quarter of a century, it has not been theoretically focused on, its definition and framework have not been studied. This research aims to find answers to the questions of what women's play is, how it can be defined, in what meanings it is used. For this purpose, it aims to examine the views of theatre professionals on women's play and to bring the subject to a debatable point, and to be a first in this context. A qualitative method was used in the research, and the feminist perspective was adopted as the interpretative framework. In the article, which follows Creswell's (2013) suggestions on qualitative research procedures, strategies and the language to be used, the findings are conveyed with a descriptive approach by exemplifying them and interpreted in the light of the sources. Although it is understood that the expression women's play has various intentions, it is expected from this expression to have a feminist or gender equality perspective, to have a female character in the center, and to use feminine language.

Anahtar Kelimeler

Women’s play, Women’s theatre, Feminist theatre, Qualitative research, Grounded theory

Teşekkür

We would like to thank Dr. Yunus Emre Gümüş for his efforts in the final reading process.

Kaynakça

• Akalın, Ş. (Ed.). (2011). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• And, M. (2012). Oyun ve bügü. YKY Yayınları.
• Aston, E. (1995). An Introduction to feminism and theatre. Routledge.
• Aydınoğlu, N. (2015). Kadın ve dil. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), (s.217-230). https://doi.org/10.12780/uusbd.79826
• Aytaş, G., ve Uysal, B. (2017). Oyun kavramı ve sınıflandırılmasına yönelik bir değerlendirme. MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), (s. 675-690). https://doi.org/10.18026/cbayarsos.298146
• Baştan, A. (2015). Feminizm ve İngiliz Feminist Tiyatro. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21(3), (s.173-185). https://doi.org/10.16992/ASOS.882
• Beauvoir, S. (2023). İkinci cinsiyet. (G. Savran, Çev.) Koç Üniversitesi Yayınları.
• Beauvoir, S. D. (2006). Bir genç kızın anıları. (S. Selvi, Çev.) Payel Yayınevi.
• Belkıs, Ö. (2015). Feminist tiyatro. Mitos Boyut Yayınları.
• Belkıs, Ö. (2017). Benim Sanatım Seninkinden Farklı. Belkıs, Ö. & D. Kankaytsın (Ed.), Sanatın Gölgedeki Kadınları (s. 7-29) içinde. Ayrıntı Yayınları.
• Case, S. E. (2006). Cinsiyetin Gücü: İngiliz Kadın Oyunları (1958-1988). (Ö. Çiçek, Çev.) Mimesis, Tiyatro Çeviri-Araştırma Dergisi (Feminist Tiyatro Özel Sayısı), (s.147-161).
• Creswell, J. (2023). Nitel araştırma yönlemleri. (M. Bütün, & S. B. Demir, Çev.) Siyasal Yayınları.
• Çakmak, B. (2013). Batıda çağdaş Feminist Tiyatro'nun gelişimi. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi (10), (s.1-14). https://doi.org/10.17484/yedi.14508
• Erdemoğlu, B. (2019). Sevilay Saral'ın Oyunlarında Feminist Tiyatronun izleri. [Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi. https://openaccess.hacettepe.edu.tr/xmlui/handle/11655/7834
• Fo, D., & Rame, F. (2012). Kadın oyunları. (F. Demirel, Çev.) Açılım Yayınları. Hooks, b. (2012). Feminizm herkes içindir – tutkulu politika. A. Aysel, & E. Aşan (Ed.) Bgst Yayınları.
• Huizinga, J. (2006). Homo Ludens - oyunun toplumsal işlevi üzerine bir deneme. (M. Kılıçbay, Çev.) Ayrıntı Yayınları.
• Iverson, S. (2006). Performing gender: a discourse analysis of theatre-based saxual violence prevention programs. NASPA Journal, 3(43), (s.547-577). https://doi.org/10.2202/1949-6605.1683
• McDermott Harmancı, M. (2016). Bastırılanın geri dönüşü. Habitus Yayınları.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2016). Nitel veri analizi. (S. Altun, & A. Ersoy, Çev.) Pegem Akademi Yayıncılık.
• Mitrani, E. (2016, Aralık 23). İki müthiş kadın oyunu. Mimesis.
• Nochlin, L. (2008). Neden hiç büyük kadın sanatçı yok? Antmen, A. (Ed.), Sanat/cinsiyet sanat tarihi ve feminist eleştiri (s. 119-156) içinde. İletişim Yayınları.
• Ötken, N. (2011). Toplumsal cinsiyet bağlamında halk oyunlarında kadın. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), (s.268-276).
• Özdemir, H. (2019). Profeminizme yönelik erkek tutum ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Social Sciences Studies Journal, 5(30), (s.771-778). https://doi.org/10.26449/sssj.1047
• Özsoysal, F. (2014). Feminist oyunlarımız ve İstanbul'da Feminist Tiyatrolar. K. Karaboğa, & O. Arıcı (Ed.), Maske Kitabı (s. 274-285) içinde. Habitus Yayınları.
• Williams, C. (2016). Radical inclusion: Recounting the Trans Inclusive History of Radical Feminism. TSQ - Transgender Studies Quarterly, 3(1-2), (s.254-258). https://doi.org/10.1215/23289252- 3334463
• Yıldırım, A. (2019). Bağlantılı karşıt kamular: kadın hareketi ve feminist tiyatro. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Yıldırım, A. (2023). Tiyatro ve Feminizm bağlamındaki çalışmalar üzerine bir alan yazın değerlendirmesi. Uluslararası İletişim ve Sanat Dergisi, 4(10), (s.42-60).
• Yılmaz, M. (2005, 03 Eylül). Eğitim-Sen 3 No’lu Şubeden: Öykümüz Yok. Bianet - Bağımsız İletişim Ağı. https://bianet.org/haber/egitim-sen-3-nolu-subeden-oykumuz-yok-66209