Examining The Concept of Urban Identity Through Kevin Lynch's Approach: The Case of Siirt

Year 2025, Volume: 26 Issue: 2, 355 - 369, 15.10.2025

Esra Bayazıt

https://doi.org/10.17474/artvinofd.1679687

Abstract

This study aims to analyse the essential elements that constitute the identity of Siirt city within the framework of Kevin Lynch's urban image theory. In the study, the spatial memory of the city is analysed through the five fundamental concepts proposed by Lynch: roads, borders, regions, focal points, and sign elements. A qualitative research method was adopted, and in addition to a literature review, observation, data collection from local sources, and visual analysis methods were used. The findings reveal that spatial elements, such as Güres Street, Cumhuriyet Square, Siirt Grand Mosque, Botan Valley, and the light event in Tillo, symbolize the city's social, cultural, and historical identity. Siirt's urban identity, shaped by its historical texture, traditional architecture, and natural boundaries, has recently transformed due to modernization. However, the elements of local identity remain strongly present in urban memory. The study provides a crucial foundation for urban plan-ning, conservation, and identity oriented design approaches in this context.

Keywords

Urban image , Urban memory , Spatial analysis , Landscape architecture , Local identity

Kent Kimliği Kavramının Kevin Lynch Yaklaşımıyla İncelenmesi: Siirt Kenti Örneği

Abstract

Bu çalışma, Kevin Lynch’in kent imgesi kuramı çerçevesinde Siirt kentinin kimliğini oluşturan temel öğeleri analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada Lynch’in önerdiği beş temel kavram olan yollar, sınırlar, bölgeler, odak noktaları ve işaret öğeleri üzerinden kentin mekânsal belleği çözümlenmiştir. Nitel araştırma yöntemi benimsenmiş ve literatür taramasının yanı sıra gözlem, yerel kaynaklardan veri derleme ve görsel analiz yöntemleri kullanılmıştır. Bulgular, Güres Caddesi, Cumhuriyet Meydanı, Siirt Ulu Camii, Botan Vadisi ve Tillo’daki ışık hadisesi gibi mekânsal unsurların kentin sosyal, kültürel ve tarihsel kimliğini simgelediğini ortaya koymaktadır. Siirt’in tarihsel dokusu, geleneksel mimarisi ve doğal sınırları ile şekillenen kent kimliği, son yıllarda modernleşme süreçleri ile dönüşüme uğramıştır. Ancak yerel kimliğe ait ögelerin hâlen güçlü bir biçimde kent hafızasında yer aldığı görülmektedir. Bu bağlamda çalışma, kent planlaması, koruma ve kimlik odaklı tasarım yaklaşımları açısından önemli bir zemin sunmaktadır.

Keywords

Kent imgesi , Kentsel bellek , Mekansal analiz , Peyzaj mimarlığı , Yerel kimlik

References

• Alkan A (2018) Orta ve Aşağı Botan Vadisi’nin ekoturizm potansiyeli-ne analitik bir yaklaşım. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(Özel Sayı):475-499.
• Alkan A, Adıgüzel F, Çetin M (2024) Coğrafi bilgi sistemleri kullanarak trafik kazalarının analizi: Siirt kenti örneği. Akıllı Ulaşım Sis-temleri ve Uygulamaları Dergisi, 7(1), 1-14. https://doi.org/10.51513/jitsa.1333482
• Altun A (1988) Ortaçağ Türk Mimarisinin Anahatları İçin Bir Özet. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. Anonim (2020) Şeyh El-Hazin Caddesi görseli. https://www.instagram.com/siirtmanset/p/B_djvB0lrLo/, Erişim tarihi: 11.04.2025.
• Anonim (2022) Güres Caddesi görseli. https://yenisiirt.com/siirtin-gures-caddesi-gece-gunduz-yogun/#google_vignette , Eri-şim tarihi: 11.04.2025.
• Anonim (2025) Kurtalan Demir yolu görseli. https://www.medyasiirt.com/gundem/kurtalan-siirt-demiryolu-projesi-resmi-gazetede-yayinlandi-h26908.html , Erişim tarihi: 11.04.2025.
• ArtıSiirt (2025) ArtıSiirt Haber Ajansı Fotoğraf Arşivi.
• Boran A, Tüfekçioğlu A, Yıldız İ, Erdal Z (2007) Siirt’teki Kültür Varlık-ları. Siirt Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayını-İstanbul: 1. Bion Matbacılık.
• Can Gaberli Y, Gaberli Ü (2023) Siirt’in kırsal turizm potansiyelinin değerlendirilmesi. Journal of Current Debates in Social Sci-ences, 6(Special Issue-1): 20-36.
• Can N (1999) Kent kimliği. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sos-yal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Anka-ra.
• Connerton P (2014) Modernite Nasıl Unutturur. Çev. Kübra Kelebe-koğlu, İstanbul: Sel Yayınları.
• Çırak B, Yörük A (2015) Güneş ışığını kontrol ederek hocasının meza-rının başucuna yansıtan bilim adamı İbrahim Hakkı Hz. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (5):13-27.
• Çoşkun Y (2021) Ulusal basında Siirt İli: Cumhuriyet Gazetesi Örneği (1930-1960). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 52:11-32. ISSN: 1302-6879.
• Demir Ş (2016) Cumhuriyet Döneminde Siirt. Bursa: Düzey Yayınları.
• Demir Ş (2023) Osmanlıdan Günümüze Siirt’te Şehircilik Faaliyetleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Der-gisi, Cumhuriyet Özel Sayısı, 182-201.
• Derin A (2021) Bir Kamusal Alan Tartışması: Van Cumhuriyet Caddesi Örneği, Vankulu Sosyal.
• DİKA (2014) Dicle Kalkınma Ajansı. 014-2023 Bölge Planı. Cilt I. Bölgeyi Anlamak. Dicle Kalkınma Ajansı, Mardin. (https://dikanet.dika.org.tr/FileContainer/Web/files/307b3a72-9f30-4603-90a0-6bf38a42483e.pdf).
• Ege SC (2019) Toplumsal bellek ve mekânsal temsiller: Tillo (Siirt) Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bi-limler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Beşerî ve İktisadî Coğrafya Bilim Dalı, Ankara.
• Erden M (2012) Cumhuriyetin İlk Öğretmenlerinden Anılar. Pusula Yayınları.
• Eryeşil H, Özdemir A, Oran RA, Güneş A (2007) Beyaz Kent Siirt. Siirt Valiliği Yayınları No:8, Ankara: Saner Basım Sanayi.
• Filomena G, Verstegen J, Manley E (2019) A computational approach to The Image of the City. Cities, https://doi.org/10.1016/J.CITIES.2019.01.006
• Gündüz Gezer D (2022) Kentleşme sürecinde ulaşım sorunlarının kentsel tasarım yöntemi ile çözümlenmesine yönelik araş-tırma: Siirt ili Güres Caddesi’nin yaya yolu olarak kullanıl-masındaki sorunlar ve çözüm önerileri. Yüksek Lisans Tezi, Siirt Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, Siirt.
• Halbwachs M (1992) On Collective Memory. University of Chicago.
• İlgar E (2008) Kent Kimliği ve kentsel değişimin kent kimliği boyutu: Eskişehir örneği. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı, Eskişehir.
• Karakaya D, Güller A (2022) Markalaşarak Kalkınmak: Siirt İçin Bir Araştırma. Kamu Politikaları ve Kalkınma, Ekin Yayınevi, 65 s. e_ISBN: 978-625-8235-67-8
• Keser İ, Seyidoğlu S (2024) Medrese ve otorite: Siirt Tillo medreseleri örneği. The Journal of Turk-Islam World Social Studies, 12(12):8-17.
• Kıran S (2017) Turizm destinasyonlari için sürdürülebilir turizmin önemi: Siirt İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Atilim Üniversi-tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm ve Otel İşletmeciliği Anabilim Dalı, Ankara.
• Koday S, Kızılkan Y (2017) Geleneksel Bir Konut Tipi: Siirt İlinde Cas Evleri. Tebliğler Kitabı, 33.
• Koday S, Koday Z, Kızılkan Y (2017) Siirt ilinde bir mesken kültürü: Cas evleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergi-si, 21(4):1369-1385.
• Kushneruk S, Kurochkina M (2022) Urban identity through the prism of media framing. RUDN Journal of Language Studies, Se-miotics and Semantics. https://doi.org/10.22363/2313-2299-2022-13-4-1005-1019
• Lalli M (1992) Urban-related identity: theory, measurement, and empi-rical findings. Journal of Environmental Psychology, 12:285-303. https://doi.org/10.1016/S0272-4944(05)80078-7
• Latypova M, Mingalimova E, Rubtsova A, Tazov A (2021) Empirical study of the mental representation of the image of the city (on the example of Kazan and Naberezhnye Chelny). E3S Web of Con-ferences. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202127401034
• Lefebvre H (2016) Modern Dünyada Gündelik Hayat. Çev. Işın Gürbüz. İstanbul: Metis.
• Liang X, Zhao T, Biljecki F (2023) Revealing spatio-temporal evolution of urban visual environments with street view ima-gery. Landscape and Urban Planning. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2023.104802
• Lynch K (1960) The Image of The City. The MIT Press, Cambridge.
• Mansour H, Alves F, da Costa A (2023) A comprehensive methodolo-gical approach for the assessment of urban iden-tity. Sustainability. https://doi.org/10.3390/su151813350
• Obuz Ö (2017) Siirt’in Cumhuriyet Serüveni (1923-1950): Gelenek, Modernite, Milli Kimlik. İstanbul: Akıl Fikir Yayınları.
• Oktay D (2002) The quest for urban identity in the changing context of the city. Cities, 19:61-271. https://doi.org/10.1016/S0264-2751(02)00023-9
• Önem AB, Kilincaslan I (2005) Haliç Bölgesinde çevre algılama ve kentsel kimlik. İtü Dergisi, 4(1):115–125.
• Özgen N (2010) Doğu Anadolu Bölgesi’nin doğal turizm potansiyeli-nin belirlenmesi ve planlamaya yönelik öneriler özet. Ulus-lararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2):1407-1438.
• Özgen N (2012) Siirt’in inanç turizmi mekânları: ziyaret (Veysel Kara-ni) ve Tillo (Aydınlar) örnekleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 27:251-272.
• Özgen N, Karadoğan S (2009) Siirt şehrinin kuruluşu ve gelişimi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2):61-81.
• Parlak S, Kunt Hİ, Kocadağıstan M (2013) Siirt Ulu Camii Minaresi ve 2008 yılı restorasyonu. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fa-kültesi Dergisi, 30(1):167-198.
• Pesen S (2022) Siirt Üniversitesi’nin 2018-2022 Yıllarına Ait Bütçe Çalışmalarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Kamu Politikaları ve Kalkınma, Ekin Yayınevi, 36 s. e_ISBN: 978-625-8235-67-8.
• Rossi A (2006) Şehrin Mimarisi. (Çev: N. Gürbilek), İstanbul, Kanat Yayınları.
• Sağlamtimur H (2007) Arkeolojik veriler ışığında Siirt ve çevresi. Uluslararası Siirt Sempozyumu, 65-77.
• Seçkin BS (2005) Başlangıçtan Günümüze Siirt Tarihi. Siirtliler Vakfı Yayınları.
• Siirt İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2025) https://siirt.ktb.gov.tr/TR-317673/gezilecek-yerler.html , Erişim Tarihi: 01.04.2025.
• Siirt İl Yıllığı (1998) Siirt Valiliği.
• Siirt Ticaret ve Sanayi Odası (2020) https://www.siirttso.org.tr/ , Erişim Tarihi:11.11. 2024.
• Siirt Üniversitesi (2022) Erişim adresi https://www.siirt.edu.tr/detay/genel-bilgi/182537.html.
• SİÜFR (2016) Siirt Üniversitesi 2016 Yılı İdare Faaliyet Raporu. Siirt: Siirt Üniversitesi Stratejik Geliştirme Daire Başkanlığı.
• SİÜFR (2021) Siirt Üniversitesi 2021 Yılı İdare Faaliyet Raporu. Siirt: Siirt Üniversitesi Stratejik Geliştirme Daire Başkanlığı.
• T.C. Siirt Belediyesi (2023) https://www.siirt.bel.tr/saat-kulesi Erişim Tarihi: 01.04.2025.
• Tan M, Bayezit G (2023) Kent kimliğinin mekânsal yansımaları: Siirt Güres Caddesi Örneği. International Journal of Innovative Approaches in Social Sciences, 7(3):127-141. https://doi.org/10.29329/ijiasos.2023.607.1
• Thwaites K, Simpson J, Simkins I (2020) Transitional edges: a concep-tual framework for socio-spatial understanding of urban street edges. URBAN DESIGN International, 25:295-309. https://doi.org/10.1057/s41289- 020-00115-9
• Uçkaç L (2006) Kentsel tasarımın kent kimliği üzerine etkileri: Keçiö-ren Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üni-versitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Ankara.
• Umar F, Winarso H, Kustiwan I (2024) Urban identity and planning: a conceptual study on identity of urban, identity in urban, and identity for urban. Spatium, https://doi.org/10.2298/spat230828002u
• Yangın S (2001) Botan Çayı (Uluçay) Vadisi Siirt’in florası. Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Yayınoğlu PE, Susar F (2008) Kent, Görsel Kimlik ve İletişim. İstanbul: Umuttepe Yayınları.
• Yılmaz Çildam S (2019) Toponomi (yer adları) açısından Siirt’te ma-halle adları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (4):1443-1458.
• Zhang Y, Li Y, Zhang F (2024) Multi-level urban street representation with street-view imagery and hybrid semantic graph. ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 218 (B):19-32. https://doi.org/10.1016/j.isprsjprs.2024.09.032