Cari İşlemler Dengesi ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği

Year 2022, Volume: 22 Issue: 1, 137 - 152, 31.03.2022

Hakkı Kutay Bolkol Fatih Türkönder

https://doi.org/10.11616/asbi.1023061

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, 2003-2019 dönemine ait çeyreklik verileri kullanarak Türkiye'de cari işlemler dengesi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışmada ARDL yaklaşımı uygulanmıştır. Cari işlemler dengesi Türk Lirasına dönüştürülmüş ve daha sonra TÜFE kullanılarak enflasyon etkisinden arındırılmıştır. Elde edilen sonuçlar, reel GSYH büyümesi ile hem kısa hem de uzun vadede cari işlemler dengesi arasında anlamlı, karşılıklı negatif yönlü bir ilişki olduğuna dair güçlü kanıtlar sunmaktadır. Kısacası bir değişkendeki pozitif yönlü değişim, diğer değişkene negatif yönde bir etki yapmaktadır. Açmazdan çıkış için ileri teknoloji ve katma değer üretecek, beraberinde yan sanayiyi peşinden sürükleyecek odak sektörler kamu finansmanı ve hatta sermayesi ile desteklenmelidir.

Keywords

Türkiye Ekonomisi, Ekonomik Büyüme, Cari İşlemler Dengesi, ARDL Yaklaşımı

Thanks

Bu çalışma, Fatih Türkönder’in Dr. Öğr Üyesi Hakkı Kutay Bolkol tarafından yönetilen ve 11 Kasım 2020 tarihinde İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi’nde sunulan yüksek lisans tezinin gözden geçirilip değiştirilmesinden elde edilmiştir. / This study was derived from revising and modifying Fatih Türkönder's master's thesis that was supervised by Asst. Prof. Hakkı Kutay Bolkol and presented at Istanbul 29 Mayis University in November 11, 2020.

THE RELATIONSHIP BETWEEN CURRENT ACCOUNT BALANCE AND ECONOMIC GROWTH: THE CASE OF TURKEY

Abstract

The main goal of this study is to investigate the relationship between current account balance and economic growth in Turkey by using quarterly data for the period between 2003 and 2019. ARDL approach was applied in the study. The current account balance was converted into Turkish Lira and then adjusted for inflation effect by using the CPI. The results provide strong evidence that there is a significant, bidirectional negative relationship between real GDP growth and the current account balance both in the short run and in the long run. In short, a positive change in one variable has a negative effect on the other variable. In order to cope with this deadlock, focus sectors that attracts side industry and produce advanced technology and value added should be subsidized by government.

Keywords

Turkish Economy, Economic Growth, Current Account Balance, ARDL Approach

References

• Altunöz, U. (2014), Cari açık sorununun temel nedenleri ve sürdürülebilirliği: Türkiye örneği, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), s.115-132.
• Arslan, İ., Uğur, A. A. ve Dineri, E. (2017), OECD Ülkelerinde Cari İşlemler Dengesi Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1980-2014, İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 2(3), s.56-68.
• Atış, A. G. ve Saygılı, F. (2014), Türkiye'de Cari Açığın Belirleyicilerinin Ampirik Analizi, Sosyoekonomi, 21(21), s.88-104.
• Baş, G. ve Kara, M. (2019), Türkiye’de Döviz Kuru İle Cari Açık Arasındaki İlişki, ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 6(14), s.18-30.
• Bayraktutan, Y. ve Demirtaş, I. (2011), Gelişmekte Olan Ülkelerde Cari Açığın Belirleyicileri: Panel Veri Analizi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), s.1-28.
• Bingöl, N. ve Pehlivan, C. (2018), Türkiye Ekonomisinde Cari Açik ve Nedenleri: Ardl Analizi, Journal of Institute of Economic Development and Social Researches, 4(9), s.170-181.
• Bostan, A. ve Ravanoğlu, G. A. (2019), Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Cari Açığın Büyüme Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), s.1713-1726.
• Çiftçi, N. (2013), Türkiye’de Cari Açık, Reel Döviz Kuru ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkiler: Eş Bütünleşme Analizi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), s.129-142.
• Duman, Y. K. (2017), Türkiye’de Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki, Sakarya İktisat Dergisi, 6(4), s.12-28.
• Erbaykal, E. (2007), Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Döviz Kuru Cari Açık Üzerinde Etkili midir? Bir Nedensellik Analizi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 3(6), s.81–88.
• Erdoğan, M. ve Karagöl, V. (2016), Cari Açığın Belirleyicilerine Yönelik Bir Zaman Serisi Analizi: Türkiye Örneği, Sakarya İktisat Dergisi, 5(2), s.31-56.
• Göçer, İ. ve Gerede C. (2016), Cari Açık-Ekonomik Büyüme-Enflasyon ve İşsizlik Açmazında Türkiye: Yeni Nesil Bir Ekonometrik Analiz, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(5), s.35-46.
• Gujarati, D. N. (1999), Temel Ekonometri (Çev.: Ü. Şenesen ve G. G. Şenesen), İstanbul: Literatür Yayınları.
• Hepaktan, E. ve Çınar, S. (2012), OECD Ülkelerinde Büyüme-Cari İşlemler Dengesi İlişkisi: Panel Veri Analizi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), s.43-58.
• Kasman, A. ve Kasman, S. (2005), Exchange Rate Uncertainty in Turkey and its Impact on Export Volume, METU Studies in Development, 32(6), s.41-58.
• Kaygısız, A. D., Kaya, D. G. ve Kösekahyaoğlu, L. (2016), Türkiye’de Tasarruf, Yatırım, Cari Açık ve Büyüme: 1980-2014 Dönemi Üzerine Bir Nedensellik İlişkisi Analizi, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), s.273-300.
• Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2007), Türkiye Ekonomisi (20. Baskı), Ankara: Remzi Kitapevi.
• Kesikoğlu, F., Yıldırım, E. ve Çeştepe, H. (2013), Cari Açığın Belirleyicileri: 28 OECD Ülkesi İçin Panel Var Analizi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), s.15-34.
• Korkmaz, S. (2014), Türkiye Ekonomisinde İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi, Business and Economics Research Journal, 5(4), s.119-128.
• Korkmaz, S. ve Aydın, A. (2015), Türkiye’de Dış Ticaret - Ekonomik Büyüme İlişkisi: Nedensellik Analizi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(3), s.47- 76.
• Lebe, F. ve Akbaş, Y. E. (2015), İthal Ham Petrol Fiyatları İle Döviz Kurunun Cari Açık Üzerindeki Etkisi: Türkiye İçin Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), s.170-196.
• Liew, V. K. S. (2004), Which lag length selection criteria should we employ?, Economics bulletin, 3(33), s.1-9.
• Peker, O. (2009), Türkiye’deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonometrik Bir Analiz, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, s.164-174.
• Peker, O., ve Hotunluoğlu, H. (2009), Türkiye’de Cari Açığın Nedenlerinin Ekonometrik Analiz, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3), s.221-237.
• Pesaran, M. H. ve Shin, Y. (1998), An autoregressive distributed-lag modelling approach to cointegration analysis, (Ed.: Steinar Strom), Econometrics and Economic Theory in 20th Century, s. 371-413, Cambridge, Birleşik Krallık: Cambridge University Press.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. ve Smith, R. J. (2001), Bound Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships, Journal of Applied Econometrics, 16(3), s.239-326.
• Şit, M. ve Alancıoğlu, E. (2016), Türkiye’de Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Var Analizi, ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 3(5), s.5-23.
• Tatlıyer, M. (2014), Türkiye'de Cari Açığın Belirleyicileri ve Belirledikleri, Akademik Bakış Dergisi, 42, s.1-28.
• Telatar, O. M. ve Terzi, H. (2009), Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Cari İşlemler Dengesi İlişkisi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), s.119-134.
• Uçak, S. (2017), Cari Denge ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Analizi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), s.107-139.
• Yanar, R. ve Kerimoğlu, G. (2011), Türkiye’de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Cari Açık İlişkisi, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2), s.191-201.
• Yılmaz, Ö. ve Akıncı, M. (2011), İktisadi Büyüme ile Cari İşlemler Bilançosu Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), s.363-377.
• Yurdakul, F. ve Cevher, E. (2015), Determinants of Current Account Deficit in Turkey: The Conditional and Partial Granger Causality Approach, Procedia Economics and Finance, 26, s.92-100.
• Yücel, F. ve Yanar, R. (2005), Türkiye’de Cari İşlem Açıkları Sürdürülebilir mi? Zaman Serileri Perspektifinden Bir Bakış, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), s.483-492.