Turnıng Poınts In The Hıstory Of The Great Seljuk State: The Wars of Nesa and Serahs

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 1, 315 - 333, 30.03.2023

Ömer Çiftçi

https://doi.org/10.11616/asbi.1215348

Öz

In the establishment of states that have left great traces in Turkish-Islamic history, there have always been important wars that determined their destinies. One of these states is the Great Seljuk State. The wars of Nesa and Serahs, fought by the Great Seljuk State in 1035 and 1038, greatly affected its fate in the region. Because they had a say in the region with the victories they won as a result of these wars and laid the foundations of the Great Seljuk State. In this study, we will discuss the emergence of the Seljuks on the stage of history and then their activities in Cend, Maveraünnhr, Harizm and Khorasan, respectively, and the causes and consequences of the Nesa and Serahs wars against the Ghaznavid State.

Anahtar Kelimeler

Great Seljuk State, Ghaznavid State, Battle of Nesa, Battle of Serahs

Büyük Selçuklu Devleti Tarihinde Dönüm Noktaları: Nesa ve Serahs Savaşları

Öz

Türk-İslam tarihinde büyük izler bırakmış devletlerin kuruluşunda her zaman onların kaderini belirleyen önemli savaşlar olagelmiştir. Bu devletlerden birisi de Büyük Selçuklu Devleti’dir. Büyük Selçuklu Devleti’nin 1035 ve 1038 yıllarında yaptıkları Nesa ve Serahs savaşları kendilerinin bölgede ki kaderini büyük oranda etkilemiştir. Zira bu savaşlar sonucunda aldıkları galibiyetler ile birlikte bölgede söz sahibi oldukları gibi Büyük Selçuklu Devleti’nin de kuruluş temellerini atmışlardır. Bu çalışmamızda Selçukluların tarih sahnesine çıkışını ve ardından sırasıyla Cend, Maveraünnhr, Harizm ve Horasan bölgesinde ki faaliyetlerini ile birlikte Gazneli Devleti’ne karşı yaptıkları Nesa ve Serahs savaşlarının sebep ve sonuçlarını ele alacağız.

Anahtar Kelimeler

Büyük Selçuklu Devleti, Gazneli Devleti, Nesa Savaşı, Serahs Savaşı

Kaynakça

• Ahmed bin Mahmud, (1977), Selçukname, (Haz.: E. Merçil), İstanbul: Kervan Yayınları.
• Alptekin, C. (1994), Doğuştan Günümüze Büyük Büyük İslam Tarihi (Selçuklular), (Cilt 7), Konya: Kombassan Yayınları.
• Ebu’l-Fazi Muhammed B. Hüseyin-i Beyhaki, (2022), Tarih-i Beyhaki, (Çev.: N. Lügal), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ebu Said Abdulhay Dahhak b. Mahmud Gerdizi, (2022), Zeynü'l-Ahbar (Tahiriler, Saffariler, Samaniler ve Gazneliler), (Çev.: F. Akçay) Ankara: Gece Kitaplığı.
• İbnü'l Esir, (2022), El-Kamil'de Selçuklular, (Çev.: A. Özaydın), İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (2014), Selçuklular ve Selçuklu Tarihi Üzerine Araştırmalar, Ankara: Ötüken Yayınları.
• Köymen, M. A. (2006), Selçuklu Devri Türk Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Köymen, M. A. (2010), Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, (Cilt 1), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Merçil, E. (1989), Gazneliler Devlet Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurmu Yayınları.
• Merçil, E. (2009), "Sipehsâlâr", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Cilt 37, ss. 259-260), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Merçil, E. (2013), Müslüman Türk Devletleri Tarihi, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Merçil, E. (2016), Büyük Selçuklu Devleti, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Minhac-i Sirac el-Cüzcani, (2020), Tabakat-ı Nasıri (Gazneliler, Selçuklular, Atabeglikler ve Harezmşahlar), (Çev.: E. Göksu), Ankara: Türk Tarih Kurmu Yayınları.
• Muhammed b. Ali b. Süleyman el-Ravendi, (2020), Rahat-Üs-Sudur ve Ayet-Üs-Sürur (Cilt 1-2), (Çev.: A. Ateş), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Muhammed b. Havendaş b. Mahmud Mirhand, (2018), Ravzatu's-Safa (Tabaka-i Selçukiyye), (Çev.: E. Göksu), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Muhammed el-Hüseyni, el-Yezdi (2020), el-Uraza fi'l-Hikayeti's Selçukiyye. (Çev.: M. Çalışkan) İstanbul: Selenge Yayınları.
• Özaydın, A. (1991). Arslna b. Selçuk. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 3, s. 402-403. Ankara: Trükiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.
• Özaydın, A. (1993), Cend, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Cilt 7, ss. 359-360), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özaydın, A. (1997), Hârizm, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Cilt 16, ss. 217-220), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özaydın, A. (2009), Selçuk Bey, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Cilt 36, ss. 364-365), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özgüdenli, O. G. (2003), Mâverâünnehir, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Cilt 28, ss. 177-180), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Reşidü’d-din Fazlullah, (2010), Cami'ü-Tevarih (Zikr-i Tarih Al-i Selçuk), (Çev.: E. Göksu, H. H. Güneş), Ankara: Selenge Yayınları.
• Sevim, A. ve Merçil E. (2020), Selçuklu Devletleri Tarihi (Siyaset, Teşkilat ve Kültür), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Sümer, F. (1994), Dihkan, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Cilt 9, ss. 289-290), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Sümer, F. (2009), Selçuklular, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Cilt 36, ss. 392-397), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Turan, O. (2005), Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Zahiru'd-Din Nişaburi, (2018), Selçukname, (Çev.: A. G. Fidan), İstanbul: Kopernik Yayınları.