Rusya Türklerinin İlk Siyasî Temsilcisi Abdürreşid İbrahim’in Sırâtımüstakim Dergisindeki Çin İzlenimleri

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 2, 1230 - 1241, 31.07.2023

Neslihan Kılıç

https://doi.org/10.11616/asbi.1270880

Öz

Rusya Türklerinin ilk siyasi temsilcisi olarak bilinen gazeteci, yazar Abdürreşid İbrahim aynı zamanda son dönemin Evliya Çelebisi olarak da tanınmaktadır. Amerika, Avustralya ve Güney Afrika ülkeleri hariç hemen bütün dünyayı gezen Abdürreşid İbrahim, bu seyahatlere dair izlenimlerini çeşitli mecralarda kamuoyuyla da paylaşmıştır. Âlem-i İslam ve Japonya’da İntişâr-ı İslâmiyet adlı meşhur seyahatnamesinin yanında ayrıca dönemin süreli yayınlarında da seyahatlerine dair izlenimlerini kaleme almıştır. Bu izlenimlerin yayınlandığı süreli yayınlardan biri de Sırâtımüstakim dergisidir. Bu makalede Rusya Türklerinin/Müslümanlarının son dönem önemli şahsiyetlerinden Abdürreşid İbrahim’in Sırâtımüstakim dergisinde yayınlanan Çin ve Çin Müslümanlarına dair izlenimlerini içeren yazılarına yer verilmiştir. Abdürreşid İbrahim, Sırâtımüstakim dergisindeki yazılarında geleneksel İslam coğrafyasının Çin’e ve Çin Müslümanlarına kayıtsız kalmasını eleştirmekte, Müslümanların sorunlarının çözümünde İslam dünyasının bir ve beraber olmasının önemini vurgulamaktadır. Çalışmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Diğer nitel araştırma yöntemlerinde olduğu gibi doküman analizi yönteminde de araştırma konusu hakkında amprik bilgi geliştirmek ve bir anlayış oluşturmak amacıyla veriler incelenir ve yorumlanır. Bu çerçevede makaleye esas kaynaklık eden Sırâtımüstakim dergisinin konuyla ilgili yazıları doküman analizi yöntemiyle incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sırâtımüstakim, Sebilürreşad, Abdurreşid İbrahim, Çin Müslümanları

The First Political Representative of the Russian Turks Abdürreşid İbrahim’s Impressions of China in Sırâtımüstakim Magazine

Öz

Journalist and writer Abdürreşid İbrahim, known as the first political representative of the Russian Turks, is also known as the Evliya Çelebi of the last period. Abdürreşid İbrahim, who traveled almost all over the world excluding America, Australia and South Africa, shared his impressions of these travels with the public in various channels. In addition to his famous travel book called Âlem-i Islam and Intişâr-ı İslamiyet in Japan, he also wrote down his impressions of his travels in periodicals of the period. One of the periodicals in which these impressions are published is the Sirâtımüstakim magazine. In this article, the writings of Abdürreşid İbrahim, one of the most important personalities of the Turks/Muslims of Russia, about China and Chinese Muslims published in the Sırâtımüstakim magazine are included. In his articles in the Sırâtımüstakim magazine Abdürreşid İbrahim, he criticizes the indifference of traditional Islamic geography to China and Chinese Muslims, and emphasizes the importance of the Islamic world being together in solving the problems of Muslims. In this paper, document analysis method was used. As in other qualitative research methods, in document analysis method, data is analyzed and interpreted in order to develop empirical knowledge and create an understanding about the research topic. In this framework, the articles of the Sırâtımüstakim magazine, which is the main source of the article, were examined by document analysis method.

Anahtar Kelimeler

Sırâtımüstakim, Sebilürreşad, Abdurreşid İbrahim

Kaynakça

• Altunbay, M. (2016). Sibirya’dan Japonya’ya Bir Türk Seyyah: Abdürreşid İbrahim Efendi ve Te’ârüf-i Müslimîn Dergisinde Eğitim Meselesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(45), s.527-535.
• Arabacı, C. Abdürreşid İbrahim. https://www.muharrembalci.com/ornekkisi/29.pdf Erişim tarihi: 5 Kasım 2022.
• Arabacı, C. (1994). Abdürreşid İbrahim’in Türkiye Vatandaşlığı Serüveni ve Konya Hayatı. Akademik, 14(19), s.290-304.
• Barlak, H. (2020). Japonya’da İslâm Davetçisi Bir Türk: Abdürreşid İbrahim “Dinî Fikirleri ve Stratejisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (3), s. 671-692.
• Demiroğlu, H. (2002). Ülfet Gazetesi (11 Aralık 1905-7 Haziran 1907/Petersburg) (1905-1907 Yılları Arasında Yapılan Rusya Türkleri Kongreleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Efe, A. (2009). Sebîlürreşâd. TDV İslam Ansiklopedisi, c. 36, s. 251-253.
• Efe, A. (2008).Uzun Soluklu İslamcı Bir Dergi: Sebilürreşâd. Marife, 8(2), s.155-178.
• Kılıç, N. (2021). Türk Basın Tarihinde Gazetelerin İsim Değiştirmeleri. (Ed: S. Kılıç), Halk Bilimi Bağlamında Medya ve İletişim, s.95-129, Konya: Eğitim Yayınevi.
• Kılıç, N. (2020). Rusya Türklerinin/Müslümanlarının Sesi Olarak Gazeteci İsmail Gaspıralı. Uluslararası Türk Kültür ve Sanatı Sempozyumu, Etimesgut-Ankara, c. 2, s. 340-356.
• Kıllıoğlu, M. E. (2019). Çarlık Rusyasında Ceditcilik/Yeni Usul Hareketi. Journal of Awareness, 4 (1), 65-90.
• Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 15, s. 170-189.
• Özbek, N. (1999). Abdürreşid İbrahim. Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, s. 74-75. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Özbek, N. (1995). Abdürreşid İbrahim İslamcı Bir Eylem Adamı. Toplumsal Tarih 4, no.19, s.7-12.
• Uzun, M. İ. (1988). Abdürreşid İbrahim. TDV İslam Ansiklopedisi, c. 1, s. 295-298.
• Dergi Yazıları
• Sırâtımüstâkim, 11 Kasım 1909.
• Sırâtımüstâkim, 25 Kasım 1909.
• Sırâtımüstâkim, 2 Aralık 1909.
• Sırâtımüstâkim, 9 Aralık 1909.
• Sırâtımüstâkim, 29 Şubat 1912.
• Sebilürreşad, 8 Mart 1912.
• Sebilürreşad, 2 Ağustos 1923.