BİST Sürdürülebilirlik Endeksi ile Fosil Yakıt Fiyatları Arasındaki İlişkinin Analizi

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 3, 1475 - 1495, 30.11.2023

Murat Kaya

https://doi.org/10.11616/asbi.1327883

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, BİST Sürdürülebilirlik Endeksi ile fosil yakıt olarak kabul edilen ham petrol, Brent petrol, kalorifer yakıtı, doğalgaz ve kömür fiyatları arasındaki ilişki TVP-VAR yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Gerçekleştirilen analizde 09/11/2014 – 14/05/2023 tarih aralığına ilişkin haftalık veriler kullanılmıştır. Analiz bulgularına göre, BİST Sürdürülebilirlik Endeks getirisinde meydana gelen değişimlerin %88.72’sinin kendisine ait geçmiş fiyat hareketlerinden kaynaklandığı belirlenmiştir. Fosil yakıt getirilerinin BİST Sürdürülebilirlik Endeks getirilerindeki değişimi açıklama gücü ise %11.28 olarak tespit edilmiştir. Analiz bulguları, BİST Sürdürülebilirlik Endeksinin fosil yakıt fiyatlarına esnekliğinin düşük olduğunu ifade etmekle birlikte petrol bazlı yakıt fiyatlarının doğal gaz ve kömüre oranla BİST Sürdürülebilirlik Endeksi üzerinde daha önemli etkiye sahip olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

BİST Sürdürülebilirlik Endeksi, Fosil Yakıt, TVP-VAR.

Analysis of the Relationship Between BIST Sustainability Index and Fossil Fuel Prices

Öz

In this study, the relationship between the BIST Sustainability Index and the prices of crude oil, Brent oil, heating fuel, natural gas and coal, which are accepted as fossil fuels, was analyzed through the TVP-VAR model. Weekly data for the date range 09/11/2014 – 14/05/2023 were used in the analysis. According to the analysis findings, it has been determined that 88.72% of the changes in the BIST Sustainability Index return are due to its own past price movements. The power of fossil fuel returns to explain the change in BIST Sustainability Index returns was determined as 11.28%. The analysis findings indicate that the BIST Sustainability Index is less flexible to fossil fuel prices, but shows that petroleum-based fuel prices have a more significant impact on the BIST Sustainability Index than natural gas and coal.

Anahtar Kelimeler

BIST Sustainability Index, Fossil Fuel, TVP-VAR.

Kaynakça

• Abakah, E. J. A., Tiwari, A. K., Adekoya, O. B. ve Oteng-Abayie, E. F. (2023). An Analysis of the Time-Varying Causality and Dynamic Correlation Between Green Bonds and Us Gas Prices. Technological Forecasting and Social Change, 186, 122134.
• Acaravcı, S. K. ve Reyhanoğlu, A. G. İ. (2013). Enerji Fiyatları ve Hisse Senedi Getirileri: Türkiye Ekonomisi İçin Bir Uygulama. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 94-110.
• Antonakakis, N., Chatziantoniou, I. ve Gabauer, D. (2020). Refined Measures of Dynamic Connectedness Based on Time-Varying Parameter Vector Autoregressions. Journal of Risk and Financial Management, 13(4), 84.
• Antonakakis, N., Cuñado, J., Filis, G., Gabauer, D., ve de Gracia, F., P. (2019), Oil and Asset Classes Implied Volatilities: Dynamic Connectedness And Investment Strategies (June 6, 2019). Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3399996 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3399996
• Arias Fogliano de Souza Cunha, F. ve Samanez, C. P. (2013). Performance Analysis of Sustainable Investments in The Brazilian Stock Market: A Study About The Corporate Sustainability Index (ISE). Journal Of Business Ethics, 117, 19-36.
• Aşan, D. (2021). Ülkemizde ve Dünyada Sürdürülebilirlik Endeksleri, Su ve Çevre Dergisi, 16 (161), 28-32.
• BİST. (2023). https://www.borsaistanbul.com/tr/sayfa/165/bist-surdurulebilirlik-endeksleri
• Canikli, S. (2022). Sürdürülebilir Finans Mekanizmaları, Araçları ve Sürdürülebilir Kalkınma İlişkisi. Akdeniz İİBF Dergisi, 22(1), 26-39.
• Coskun, M. ve Taşpınar, N. (2022). Volatility Spillovers Between Turkish Energy Stocks and Fossil Fuel Energy Commodities Based On Time And Frequency Domain Approaches. Resources Policy, 79, 102968.
• Çetiner, E.M. ve Gürel, C.A. (2022). “Covid-19 Pandemisinin Sürdürülebilir Finans Uygulamalarına Etkisi”, International Academic Social Resources Journal, (e-ISSN: 2636-7637), Vol:7, Issue:43; pp:1615-1620
• Demirkale, Ö. ve Ebghaeı F. (2021). Petrol Fiyatları ile Borsa Endeksleri Arasındaki Karşılıklı İlişkinin VAR Yöntemi ile Analizi: Türkiye ve Seçilmiş Ülkeler. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(1), 150-171.
• De Oliveira, E. M., Cunha, F. A. F. S., Cyrino Oliveira, F. L. ve Samanez, C. P. (2017). Dynamic Relationships Between Crude Oil Prices and Socially Responsible Investing in Brazil: Evidence For Linear And Non-Linear Causality. Applied Economics, 49(22), 2125-2140.
• Diebold, F. X. ve Yılmaz, K. (2014). On the Network Topology of Variance Decompositions: Measuring the Connectedness of Financial Firms. Journal of Econometrics 182: 119–34.
• Dios-Alija, T., del Río Caballero, M., Gil-Alana, L. A. ve Martin-Valmayor, M. (2021). Stock Market Indices and Sustainability: A Comparison Between Them. Journal of Sustainable Finance & Investment, Taylor & Francis, 1-16.
• Drimbetas, E., Sariannidis, N., Giannarakis, G. ve Litinas, N. (2010). The Effects of Macroeconomic Factor on the Sustainability, Large-Cap and Mid-Cap Dow Jones Indexes. International Journal of Business Policy and Economics, 3, 21-36.
• Dursun, A. ve Özcan, M. (2019). Enerji Fiyat Değişimleri ile Borsa Endeksleri Arasındaki İlişki: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (82), 177-198.
• Ege, İ. ve Şahin, S. (2017). BİST Sinaî, BİST Kimya Endeksi ile Doğal Gaz ve Petrol Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Toda-Yamamoto Yaklaşımı. Alternatif Politika, Aralık, İklim Değişikliği ve Enerji Özel Sayısı,133-155.
• Energy Institute, (2023), Statistical Review of World Energy, https://www.energyinst.org/statistical-review
• Eyüboğlu, K. ve Eyüboğlu, S. (2016). Doğal Gaz ve Petrol Fiyatları ile BİST Sanayi Sektörü Endeksleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 11(42), 150-162.
• Ghabri, Y., Ayadi, A. ve Guesmi, K. (2021). Fossil Energy and Clean Energy Stock Markets Under COVID-19 Pandemic. Applied Economics, 53(43), 4962-4974.
• Giannarakis, G., Lemonakis, C., Sormas, A. ve Georganakis, C. (2017). The Effect ff Baltic Dry Index, Gold, Oil and USA Trade Balance on Dow Jones Sustainability Index World. International Journal of Economics and Financial Issues, 7(5), 155.
• Güler, S. ve Temel Nalın, H. (2013). Petrol Fiyatlarının İMKB Endeksleri Üzerindeki Etkisi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:9, Yıl:9, Sayı:2, 79-97.
• Gümüş, T. ve Cihangir, Ç. K. (2022). Dünya Petrol, Kömür ve Doğal Gaz Fiyatları ile BİST Elektrik Endeksi Arasındaki Nedensellik İlişkisi ve Oynaklık Yayılımı. Alanya Akademik Bakış, 6(1), 1587-1603.
• Güneş, H. ve Kaya, M. (2022), BİST Endeksleri ile Brent Petrol Fiyatları Arasındaki İlişkinin Analizi. Uluslararası Finansal Ekonomi ve Bankacılık Uygulamaları Dergisi, 3(2), 71-95.
• Gürlevik, F. ve Gazel, S. (2020). Enerji Fiyatlarındaki Değişimin Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi: BİST Elektrik Endeksi Üzerine Bir Uygulama. EKEV Akademi Dergisi, (82), 119-138.
• Henriques, I. ve Sadorsky, P. (2008), Oil Prices and The Stock Prices of Alternative Energy Companies, Energy Economics, 30 (3), 998-1010.
• Jiang, Y., Wang, J., Lie, J. ve Mo, B. (2021). Dynamic Dependence Nexus and Causality of The Renewable Energy Stock Markets on The Fossil Energy Markets. Energy, 233, 121191.
• Kakacak, K., Meriç, E. ve Temizel, F. (2020). Petrol Fiyatlarının BİST-100 Endeksi Üzerine Etkisinin VAR Yöntemi ile Analizi. Business & Management Studies: An International Journal, 8(5), 3751-3771.
• KAP. (2023). https://www.kap.org.tr/tr/Endeksler
• Karakuş, R. (2021). Petrol ve Doğalgaz Fiyatları ile Hisse Senedi Fiyatları İlişkisi: BİST Sınai Sektöründe Ampirik Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(3), 2072-2083.
• Karaoğlan, S., Görgün, Barut, A., M. R., Demirtaş, F. ve Alpsülün, M. Ş. (2022). Petrol Fiyatları ve BİST Sanayi Endeksi İlişkisi: Frekans Nedensellik Analizi. Avrasya Dosyası, 13(2), 163-180.
• Kendirli, S. ve Çankaya, M. (2016). Ham Petrol Fiyatlarının BİST 100 ve BİST Ulaştırma Endeksleri ile İlişkisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 136-141.
• Koop, G., Pesaran, M. H. ve Potter, S. M. (1996). Impulse Response Analysis in Nonlinear Multivariate Models. Journal of Econometrics, 74, 119–147.
• Kumar, S., Managi, S. ve Matsuda, A. (2012), Stock Prices of Clean Energy Firms, Oil and Carbon Markets: A Vector Autoregressive Analysis, Energy Economics, 34 (1), 215-226.
• Maraqa, B. ve Bein, M. (2020). Dynamic Interrelationship and Volatility Spillover Among Sustainability Stock Markets, Major European Conventional Indices, and International Crude Oil. Sustainability, 12(9), 3908.
• Managi, S. ve Okimoto, T. (2013), Does The Price of Oil Interact With Clean Energy Prices in The Stock Market?, Japan and the World Economy, 27, 1-9.
• Migliorelli, M. (2021). What Do We Mean by Sustainable Finance? Assessing Existing Frameworks and Policy Risks. Sustainability, 13(2), 975.
• Oralbaykızı, A. S. (2019). Petrol Fiyat Değişimlerinin BİST Endeks Getirileri Üzerindeki Etkisinin Analizi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 247-265.
• Orsato, R. J., Garcia, A., Mendes-Da-Silva, W., Simonetti, R. ve Monzoni, M. (2015). Sustainability Indexes: Why Join in? A Study of the ‘Corporate Sustainability Index (ISE)’in Brazil. Journal of Cleaner Production, 96, 161-170.
• Özçim, H. (2022). BİST Sürdürülebilirlik Endeksi ve Makroekonomik Veriler Arasındaki İlişkinin GARCH Modelleri Çerçevesinde İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (50), 115-126.
• Özer, N. ve Aksoy, Tanyeli, Z. (2021). Enerji Fiyatlarının Borsa ile Etkileşimi, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ICOMEP Özel Sayısı, s. 192-212.
• Pesaran, M. H. ve Shin, Y. (1998). Generalized Impulse Response Analysis in Linear Multivariate Models. Economics Letters 58: 17–29.
• Ryszawska B. (2016). Sustainability Transition Needs Sustainable Finance. Copernican Journal of Finance & Accounting, 5(1), 185–194. http://dx.doi.org/10.12775/CJFA.2016.011
• Refinitiv, (2022). Environmental, Social and Governance Scores from Refinitiv, https://www.refinitiv.com/content/dam/marketing/en_us/documents/methodology/refinitiv-esg-scores-methodology.pdf
• Sadorsky, P. (2012), Correlations and Volatility Spillovers Between Oil Prices and The Stock Prices of Clean Energy and Technology Companies, Energy Economics, 34(1), 248-255.
• Sariannidis, N., Giannarakis, G., Litinas, N. ve Konteos, G. (2010). Α GARCH Examination of Macroeconomic Effects on US Stock Market: A Distinction Between the Total Market Index and the Sustainability Index. European Research Studies, XIII (1),129-142.
• Sariannidis, N., Giannarakis, G., Zafeiriou, E. ve Billias, I. (2016). The Effect of Crude Oil Price Moments on Socially Responsible Firms in Eurozone. International Journal of Energy Economics and Policy, 6(2), 356-363.
• Sharma, P., Shrivastava, A. K., Rohatgi, S. ve Mishra, B. B. (2023). Impact of Macroeconomic Variables on Sustainability Indices Using ARDL Model. Journal of Sustainable Finance & Investment, 13(1), 572-588.
• Śmiech, S. ve Papież, M. (2013). Fossil Fuel Prices, Exchange Rate, and Stock Market: A Dynamic Causality Analysis on The European Market. Economics Letters, 118(1), 199-202.
• Soppe, A. (2004). Sustainable Corporate Finance. Journal of Business Ethics, 53(1-2), 213-224.
• Şimşek, O. ve Tunalı, H. (2022). Yeşil Finansman Uygulamalarının Sürdürülebilir Kalkınma Üzerindeki Rolü: Türkiye Projeksiyonu. Ekonomi ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 16-45.
• Tang, C. ve Aruga, K. (2021). Relationships Among The Fossil Fuel and Financial Markets During The COVID-19 Pandemic: Evidence From Bayesian DCC-MGARCH Models. Sustainability, 14(1), 51.
• Temel, F. ve Eryiğit, M. (2021). Testing the Relationships Between Energy Prices and the Borsa İstanbul Indices. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 370-398.
• Tüyid Yatırımcı İlişkileri Derneği. (2020). Sürdürülebilirlik 101, https://www.tuyid.org/files/yayinlar/S%C3%9CRD%C3%9CR%C3%9CLEB%C4%B0L%C4%B0RL%C4%B0K%20101.pdf
• Umar, M., Farid, S. ve Naeem, M. A. (2022). Time-Frequency Connectedness Among Clean-Energy Stocks and Fossil Fuel Markets: Comparison Between Financial, Oil and Pandemic Crisis. Energy, 240, 122702.
• Yavuz, A. E. ve Sağlam, A. (2020). Petrol Fiyatlarındaki Şokların BİST-100 Endeksi Üzerine Etkisi. Ekonomi ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 156-172.
• Yıldırım, E. (2016). Enerji Fiyat Şoklarının Hisse Senedi Piyasasına Etkisi: BİST Örneğinde Asimetrik Nedensellik ve Etki-Tepki Analizi Kanıtları. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(12), 187-200.
• Yıldırım, M., Bayar, Y. ve Kaya, A. (2014). Enerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (62), 93-108.