Araştırmanın amacı, Türkiye’de aktif kaya tırmanışı yapan tırmanıcıların kişilik özellikleri, öz yeterlilikleri ve heyecan arama davranışları arasında ilişki olup olmadığını ortaya koymaktır. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden tarama deseni ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma grubu Türkiye Dağcılık Federasyonu bünyesindeki spor kulüpleri ve üniversite dağcılık topluluklarında aktif olarak kaya tırmanışı yapan kolayda örnekleme yöntemi ile seçilmiş 113’ü erkek, 62’si kadın toplam 175 kaya tırmanıcısından oluşmaktadır. Araştırmanın verileri, heyecan arama, beş faktör kişilik özellikleri ve kaya tırmanışı öz-yeterlilik ölçekleri ile toplanmıştır. Verilerin analizinde, parametrik olma koşullarının sağlandığı ve verilerin normal dağılım gösterdiği için yüzde frekans, t-Testi, tek yönlü varyans analizi ve Pearson korelasyon testleri kullanılmıştır. Kaya tırmanıcılar, an fazla gelişime açıklık ve dışa dönüklük en az ise nevrotiklik kişilik özelliğine sahip bireyler oldukları belirlenmiştir. Kaya tırmanıcılar en fazla heyecan ve macera arama, deneyim arama, en az ise sıkılmaya yatkınlık davranışını gösterdikleri belirlenmiştir. Kaya tırmanıcıların öz yeterlik ortalaması yüksek seviyede olduğu görülmüştür. Dışa dönük olma, nevrotiklik, uyumluluk ve gelişime açık olma kişilik özellikleri, heyecan ve macera arama, sıkılmaya yatkınlık davranışları ve öz yeterlilikleri cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık oluşturmuştur. Dışa dönük ve gelişime açık olma kişilik özellikleri, deneyim, heyecan ve macera arama davranışı öz yeterlik ile pozitif yönde; şartlı refleks yitimi ile negatif yönde anlamlı ilişkili olduğu görülmüştür. Kişilik özelliklerinin öz yeterlik üzerindeki etkisi istatistiksel anlamlı olduğu, varyansın %36,6’sini açıklayabildiği; heyecan arama davranışlarının öz yeterlik üzerindeki etkisi de anlamlı olduğu, varyansın %37,1’ini açıklayabildiği görülmüştür. Kaya tırmanıcıların meraklı, yeni tecrübe ve fikirleri keşfetmeyi seven, yaratıcı, analitik düşünen, duyarlı bireyler olduklarını, fakat az da olsa endişeli, güvensiz, sinirli ve kaygı yüklü bireyler oldukları, kendilerini daha çok heyecan ve macera arama davranışına sürükledikleri belirlenmiştir. Kaya tırmanıcıların dışa dönük ve gelişme kişilik özelliklerinin artması başarılı olma yolunda kendine olan inancı da artmasını sağlamıştır. Öz yeterliğin hem sorumluluk hem de nevrotiklik arasındaki ilişki üzerindeki önemli aracılık etkisi olduğunu belirlemiştir. Heyecan arayışı yüksek olan tırmanıcıların daha fazla uyarıcı duyumlara maruz kalacakları için öz yeterlik durumları daha da yüksek olduğu belirlenmiştir.
Kaya tırmanışı Kişilik Özellikleri Öz yeterlilik Heyecan Arama Davranışı Rock climbing Personality Characteristics Self-efficacy Excitement Search Behavior
The aim of this study is to reveal whether there is a relationship between personality traits, self-efficacy and excitement seeking behaviors of climbers who are active rock climbers in Turkey. This research was carried out with the screening design, which is one of the quantitative research methods. The research group consists of a total of 175 rock climbers, 113 male and 62 female, selected by convenience sampling method, who actively climb rock in sports clubs and university mountaineering communities within the Turkish Mountaineering Federation. The data of the study were collected with excitement seeking, five factor personality traits and rock-climbing self-efficacy scales. Percentage frequency, t-Test, one-way analysis of variance and Pearson correlation tests were used in the analysis of the data, since the parametric conditions were met and the data showed normal distribution. It was determined that rock climbers are individuals with an openness to overgrowth and extroversion, while they have the least neuroticism personality traits. It was determined that rock climbers showed the most excitement and adventure seeking, experience seeking, and the least boredom tendency behavior. It was observed that the self-efficacy average of rock climbers was high. Extroversion, neuroticism, adaptability and openness to development personality traits, excitement and adventure seeking, tendency to boredom behaviors and self-efficacy made a significant difference according to the gender variable. Extroverted and open to development personality traits, experience, excitement and adventure-seeking behavior were found to be positively correlated with self-efficacy and negatively correlated with conditional reflex loss.It was observed that the effect of personality traits on self-efficacy was statistically significant, it could explain 36.6% of the variance, the effect of excitement-seeking behaviors on self-efficacy was also significant, and it could explain 37.1% of the variance. It has been determined that rock climbers are curious, loving to discover new experiences and ideas, creative, analytical, sensitive individuals, but they are slightly anxious, insecure, nervous and anxious individuals, and lead themselves to more excitement and adventure-seeking behavior. The increase in the extroverted and developmental personality traits of rock climbers has also increased their self-confidence towards success. He determined that self-efficacy had a significant mediating effect on the relationship between both responsibility and neuroticism. It was determined that the self-efficacy status of climbers with high excitement seeking will be even higher since they will be exposed to more stimulating sensations.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Physical Activity and Health |
Journal Section | Arşiv |
Authors | |
Publication Date | December 19, 2022 |
Submission Date | November 11, 2022 |
Acceptance Date | December 13, 2022 |
Published in Issue | Year 2022 |
Mediterranean Journal of Sport Science (MJSS) is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License CC BY-NC 4.0 .