EPİK ANLATILARDA ÇATIŞMA UNSURLARININ ÇÖZÜMLENMESİ: “OĞUZ KAĞAN DESTANI” ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 17, 384 - 390, 11.05.2019

Osman Turan Arıkoğlu

Öz

Epik anlatılar bir toplum içerisindeki
değerleri, yazılı olmayan kuralları, gelenekleri, inançları, merkezi bir
kahramanın biyografisiyle yansıtan kahramanlık konulu halk edebiyatı
metinleridir. Modern anlamda folklor disiplini son iki yüz yılı kapsamaktadır.
Bu dönem boyunca halk edebiyatı metinlerinin yapısını çözümlemeye yönelik pek
çok çalışma yapılmıştır. Bu yöntemler destan ve masal gibi halk edebiyatı
metinlerinin yapısal çözümlemesini yapar. Amaç evrensel bir yapısal çözümleme
modeli ortaya çıkarmaktır. Bugün modern edebiyat ürünlerinin incelenmesinde
kullanılan yöntemler halk edebiyatı metinleri içinde denenmektedir. Bu noktada
hem modern edebiyat hem de halk edebiyatı ürünlerinde ortak unsur olan çatışma
ögesinden bahsedilmelidir. Çatışma ögesi; arzu nesnesi etrafında şekillenir ve
çatışmanın tarafları vardır. Bu taraflar ülkü değer ve karşıt gücü simgeler.
Makalemizde Oğuz Kağan destanının çözümlemesi zihniyet, olay, kişiler, zaman ve
mekân unsurları dikkate alınarak yapılacaktır. Her bir unsur çatışma ögeleri
bakımından incelenecektir. Bu yöntemle epik anlatıları yeni bir okuma ve inceleme
metodu ile tahlil etmeyi amaçlamaktayız. 

Anahtar Kelimeler

Epik anlatılar, çatışma, halk edebiyatı

Kaynakça

• Abdulla, Kamal (2015). Mitten Yazıya veya Gizli Dede Korkut, (Çev.) Ali Duymaz, Ötüken Yayınları, İstanbul.
• Aktaş, Ş. (2015). Anlatma Esasına Bağlı Edebi Metinlerin Tahlili -Teori ve Uygulama-, 2.Baskı, Kurgan Edebiyat Yayınları, Ankara.
• Ata Yıldız, N. (2015). Türk Dünyası Destancılık Geleneği ve Destanlar, 1.Baskı, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Bang, W. , & Arat R. R. (1936). Oğuz Kağan Destanı, 1. Baskı, Burhaneddin Basımevi, İstanbul.
• Campbell, Joseph (2000). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, (Çev.) Sabri Gürses, Kabalcı Yayıncılık, İstanbul.
• Çobanoğlu, Ö. (2015). Türk Dünyası Epik Destan Geleneği, 4.Baskı, Akçağ Yayınları, Ankara.
• DORSON, Richard M. (2011). Günümüz Folkor Kuramları, (Çev.) Selcan Gülçayır &Yeliz Özay, Geleneksel Yayıncılık, Ankara.
• Ergun, M. (2000). Türk Ağaç Kültü İnancının Dede Korkut Hikâyelerindeki Yansımaları, Millî Folklor, Sayı. 47, ss. 22-30.
• Gökyay, O. Ş. (2013). Dede Korkut Hikâyeleri, 4.Baskı, Kabalcı Yayıncılık, İstanbul.
• Gündüz, T. (2017). Oğuz Kağan Destanı-Reşideddin Oğuznâmesi-, 5.Baskı, İstanbul.
• Günay, V. D. (2017). Metin Bilgisi, 5.Baskı, Papatya Yayıncılık Eğitim, İstanbul.
• Kaplan, M. (2014). Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 3 Tip Tahlilleri, 9.Baskı, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Olrik, A. (1994). Halk Anlatılarının Epik Kuralları, Millî Folklor, Sayı 23, ss. 2-5.
• Temur, N. (2012). Manas Destanı’ndaki Tipler Üzerine Bir İnceleme, 1.Baskı, Kurgan Edebiyat Yayınları, Ankara.