HAKİKAT GAZETESİNE GÖRE ESKİŞEHİR’DE KOLERA (1911-1912)

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 22, 127 - 146, 25.01.2021

Raziye Şanal

Öz

Dünyanın pek çok yerinde ortaya çıkan salgın hastalıklar ciddi
sonuçlara sebep olmuştur. Bunların en başında hastalık
kaynaklı insan ölümleri, insanların hastalıktan kaçarak kurtulmak
istemesi neticesinde boşalan nüfustan alınamayan vergiler
gelmektedir. Salgını yaşayan devlet bu durumda maddi ve
manevi türlü zararlara uğramıştır. Osmanlı Devleti de coğrafi
konumu itibari ile dünyanın farklı yerlerinde zuhur eden salgın
hastalıkların uğrak noktası konumuna gelmiştir. Buna ilave
olarak diğer devletlerle yapmış olduğu savaş ve ticari ilişkiler
de salgın hastalıkların bulaşma sebepleri arasında gösterilebilir.
Salgın hastalıkların imparatorluğa giriş noktaları ve imparatorluk
topraklarındaki seyir tarihleri birbirinden farklı olsa da
doğurduğu sonuçlar aynı olmuştur. Ancak salgın hastalıklar
devlet üzerinde her ne kadar olumsuzluk yaşatsa da bunlara
karşı birtakım önlemler alınmış olması, devletin sağlık alanında
özellikle kamu sağlığı konusunda birtakım yenilikleri de beraberinde
getirmesi açısından belediyeleşme sürecinde devlete
olumlu bir katkı sağladığı göz ardı edilmemelidir.0
Salgın hastalıklar insana yalnızca insandan değil; hayvandan,
topraktan, havadan ve en önemlisi de sudan geçerek bulaşmaktadır.
Bulaşan bu hastalıklar toplu halde yaşayan insanlar
arasında da kısa sürede pandemi hâline dönüşerek etki alanını
genişletmiştir. Devletler sonuçları itibari ile genellikle toplu
ölümlere sebep olan bu salgınları olabildiğince topraklarına
bulaştırmamaya özen göstermiştir. Ancak gerek ülkeler arası
ticaret gerekse savaşlar ya da göçler sebebiyle bunlara çok da
engel olunduğu söylenemez. Osmanlı’nın son döneminde halkı
bilgilendirmek amacı ile gerek devlete ait resmî gazete gerekse
özelde pek çok gazete çıkarılmıştır. Bu gazetelerden birisi de
Eskişehir’de basılan Hakikat gazetesidir. Söz konusu çalışma
Hakikat gazetesinin bir yıllık haber başlıkları baz alınarak ve
değerlendirilerek oluşturulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eskişehir, kolera, sıhhiye, tabip, salgın hastalık

Kaynakça

• Akkaya, S. N. (2018). Taşra Mektupları Işığında II. Abdülhamid Döneminde Toplumsal Hayat, İstanbul: Kitabevi.
• Altıntaş, A. (2018). Osmanlı Tıbbında Sağlıklı Yaşam, İstanbul:Yediveren.
• Ayar, Mesut. (2015).‘ XIX. Asırda Osmanlı Devleti’nde Kolera Salgınları’, Osmanlı’da Salgın Hastalıklarla Mücadele( Edt. İbrahim Başağaoğlu, Ahmet Uçar, Osman Doğan), İstanbul: Çamlıca, s. 79-108.
• Başağaoğlu, I. (2015).‘ XX. Asrın Başlarında Sinop’ta Görülen Bulaşıcı Hastalıklar’, Osmanlı’da Salgın Hastalıklarla Mücadele( Edt. İbrahim Başağaoğlu, Ahmet Uçar, Osman Doğan), İstanbul: Çamlıca, s. 151-161.
• Bayat, A. H. (2017). Osmanlı Devleti’nde Hekimbaşılık Kurumu ve Hekimbaşılar, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.