Traces of Ottoman culture seen on marble panels in the Campos Region of Chios Island

Year 2025, Issue: 1, 1 - 18, 23.06.2025

Ecem Altınkılıç

Abstract

Chios is one of the islands with the most intense commercial activities among the Northern Aegean Islands due to its proximity to Anatolia. The island, called “Chios” in Greek, is called “Sakız” in our language due to the dense presence of resin-secreting mastic trees.
The island, which has been subject to attacks by pirates and colonial states throughout its history due to both its location and the richness of its valuable agricultural products, encountered a different understanding in the field of architectural activities during the period when it was a Genoese Colony. The most popular location of Chios, which was under the control of the Genoese between the 14th and 16th centuries, was the Kampos region. Kampos, meaning “plain”, is impressive with its magnificent mansions placed in large citrus groves, where Genoese architecture is blended with local materials. There is a general view that the Muslim population was limited to two neighborhoods inside the island's castle during the Ottoman Period. Although the Muslim population lived densely within the castle, Ottoman Culture also influenced different parts of the island. Kampos is one of these regions. The rich archive of the Koreas Library on the island's history and architecture was examined during the study. In addition, it was determined that there were settlement areas used by Ottoman authorities in this region, although few. The study also examined the effects of Ottoman art seen on the marble panels surrounding the pools in the gardens of the mansions in the Kampos region. It was also observed that in some houses, Ottoman works were used directly as decorative and functional materials. In this context, both the use of spolia materials and the works of craftsmen who were influenced by them were examined.

Keywords

chiosisland , genoese , kampos , ornament , ottomanarchitecture

Sakız Adası Kampos Bölgesi’ndeki mermer panolarda görülen Osmanlı kültürüne ait izler

Abstract

Sakız, Anadolu’ya oldukça yakın olması sebebiyle tarihi boyunca Kuzey Ege Adaları arasında en yoğun ticari faaliyetlerin sürdüğü adaların başında gelmektedir. Yunanca “Chios” olarak adlandırılan ada, reçine salgılayan damla sakızı ağaçlarının yoğun olarak bulunması sebebiyle dilimizde “Sakız” olarak anılmaktadır.
Hem konumu hem de değerli tarım ürünlerinin zenginlikleri sebebiyle tarihi boyunca korsanların ve koloni devletlerinin saldırılarına uğrayan ada, Ceneviz Kolonisi olduğu dönemde, mimari faaliyetler alanında farklı bir anlayışla tanışmıştır. 14-16. yüzyıllar arasında Cenevizlilerin kontrolünde olan Sakız’ın bu dönemdeki en gözde mevkii Kampos bölgesidir. “Ova-düzlük” anlamına gelen Kampos, büyük narenciye bahçelerine yerleştirilen, Ceneviz Mimarisi’nin yerel materyallerle harmanlandığı ihtişamlı konaklarıyla göz doldurmaktadır. Osmanlı Dönemi’nde Müslüman nüfusun adanın kalesinin içerisindeki iki mahalle ile sınırlı kaldığına dair genel bir görüş vardır. Müslüman halk yoğun olarak kale içerisinde yaşamış olsa da Osmanlı Kültürü adanın farklı bölgelerini de etkilemiştir. Kampos da bu bölgelerden biridir. Çalışma sürecinde Sakız Adası’ndaki Koreas Kütüphanesi’nin ada tarihi ve mimarisine dair zengin arşivi incelenmiştir. Ayrıca, bu bölgede sayıca az da olsa Osmanlı yetkililerince kullanılan iskan alanlarının olduğu tespit olunmaktadır. Çalışmada, Kampos bölgesindeki konakların bahçelerinde yer alan havuzları çevreleyen mermer panolarda görülen Osmanlı sanatının etkileri incelenmiştir. Bazı konutlarda doğrudan Osmanlı eserlerini, dekoratif ve işlevsel malzeme olarak kullanıldığı da görülmüştür. Bu bağlamda, hem devşirme malzeme kullanımı hem de onlardan etkilenen zanaatkarların eserleri incelenmiştir.

Keywords

bezeme , ceneviz , kampos , osmanlımimarisi , sakızadası

References

• Aneroussis F. ve Mylonadis, L. (2009). Kampos- Chios houses and surroundings. Aigeas Edition.
• Arel, A. (1990). Foça bağ evleri ve kule-ev geleneği. VII. Araştırma Sonüçları Toplantısı Kitabı.
• Argenti, P. (1955). Librod’Oro de la Noblesse de Chio. Oxford Üniversity Press.
• Argenti, P. (1958). The occupation of Chios by the genoese and their administration of the island (Cilt 1). Cambridge Üniversity Press.
• Armesto, F. (1987). Before Columbus: Exploration and colonization from the Mediterranean to the Atlantic, 1229-1492 (The Middle Ages series). University of Pennsylvania
• Aydın, U. (2021). Sakız Ceneviz Kolonisi ve Türklerle ilişkiler (Tez No. 694948) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Balard, M. (1978). La Romanie génoise (XIIe – début du XVe siécle), Attidella Società Ligure di storia patria, n. s. voll. XVIII/ I e XVIII/II, EÉ cole française de Rome. Balard, M. (2006). Les Latins en Orient (XIe – XVe siècle), Humensis.
• Balletto, L. (1991). Società e cultura a Chio in epoca colombiana’ in Αιγαίο: χώρος πολιτισμού από τον Ομηρο στον Κολόμβο: πρακτικά Δ Διεθνούς Συνεδρίου Χίου για την ιστορία και τον πολιτισμό του νησιού: στα πλαίσια του προγράμματος, Columbus.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, TD, nr. 366.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, TD, nr. 363, s.1-28.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, TD, Nr: 363, H.974 (M.1567) Tarihli Sakız Adası Tahrir Defteri.
• Evliya Çelebi, (1985). Tam Metin Seyahatname, Cilt 1, M. Çevik (Ed.), Üçdal Neşriyat.
• Kahraman, A. (2011). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi seyahatnamesi (Cilt 9/1). Yapı Kredi Yayınları.
• Kotatis, E. (2017). The treasures of Kampos Chios. Alfa Pi Books.
• Nurkovic, E. (2015). Investigation of tower-houses in Montenegro for their preservation: Restoration proposal for Ganic family house in Rozaje Town (Tez No. 405226) [Yüksek lisans tezi, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Ortolani, G. (1987). Kastrodi Chio: Genova e Venezianel Levante. La torredi Zeno, Quaderni dell’Istituto di Storia dell’ Architettura, Saggi in onore di Guglielmo De Angelisd’Ossat.
• Örenç, A.F. (2009). İslam ansiklopedisi (Cilt 36). İslam Araştırmaları Merkezi.
• Περρηής, N. Z. (1972). Ο Κάμπος της Χίου, 2 τοάμοι, Αφοιά Ν. Χαβιαάρα.
• Περιήγηση στα Μνημεια του Καμπος, (1994). Δημος Χιου Πνεηματηκο Κεντρο Ομηρος.
• Ravera, C. (2014). I Genovesi A Chio (1346-1566) La Formazione di Una Societá di Plurale, Universitá di Pisa, Dipartimento di Civilta e Forme del Sapere, Corso di Laurea Magistrale in Archeologia Tesi di Laurarea Magistrale.
• Smith, A. (1962). The Architecture of Chios, P. Argenti (Ed.), Garden City Press.
• Spagnesi, P. (2008). Chios Medioevale, Storia architettonica di un’isola della Grecia Bizantina, Roma, Casa Editrice Universita La Sapienzà.
• Tezcan, M. (2011). Fethinden Mübadeleye Sakız Türkleri, Akis Kitap.
• Varol, C.T. (2018). Evliya Çelebi’nin anlatımıyla Sakız Kalesi: Bir mimari değerlendirme. (Tez No. 532322) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Μαρια Ξυδα, (2012). Ο Καμπος της Χιος, Ο Τοπος, Τα Κτηρια και οι Οικογενειες Κατα τον 18. Αιωνα, Παντειο Πανεπιστημιο Κοινωνικων & Πολιτικων Επιστημων Τμημα Πολιτικης Επιστημης και Ιστοριας, Διακτοπικη Διατριβη.
• Kekeç, M. (2009). 363 numaralı (H.974- M.1567 Tarihli) tahrir defterine göre Sakız Adası (Tez No. 235405) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.